Μια νέα τάση, οι λαθρομεταναστες να φτάνουν με βάρκες στις ακτές του Έβρου και κυρίως στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, καταγράφεται το 2018 και το 2019, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα, Φιλίπ Λεκλέρκ.
Συγκεκριμένα, από την 1η μέχρι τις 27 Ιανουαρίου 2019 οι αφίξεις προσφύγων και μεταναστών στον Έβρο ανήλθαν σε 596, από τις οποίες οι 202 έγιναν με βάρκα στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης.
Η τάση αυτή έρχεται να προστεθεί στη μεγάλη αύξηση των αφίξεων στον Έβρο από ξηράς σε σχέση με τις αφίξεις δια θαλάσσης στα νησιά, που αποδίδεται στο γεγονός ότι η Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας ισχύει μόνο για τα νησιά και όχι για την ενδοχώρα. Το 2018 σημειώθηκε μικρή αύξηση των προσφύγων και λαθρομεταναστών που έφτασαν στην Ελλάδα, με τις περισσότερες αφίξεις να είναι δια ξηράς. Μάλιστα τον Απρίλιο του 2018 οι αφίξεις ήταν πολλές περισσότερες από την ξηρά παρά από τη θάλασσα. Ωστόσο, όπως επισήμανε ο κ. Λεκλέρκ μιλώντας σήμερα σε δημοσιογράφους, η δυνατότητα υποδοχής των λαθρομεταναστων στην ξηρά είναι πολύ μικρότερη από ό,τι στα νησιά, με το ΚΥΤ στο Φυλάκιο του Έβρου να έχει φαινόμενα υπερπληθυσμού και πολλά ασυνόδευτα παιδιά να μένουν σε ακατάλληλες συνθήκες σε κέντρα κράτησης και αστυνομικά τμήματα.
Οι κύριες αφίξεις στην ξηρά ήταν Τούρκων υπηκόων, οι οποίοι το 2019 αποτέλεσαν το 40% των ατόμων που εισήλθαν από τα χερσαία σύνορα. Ακολουθούν οι Σύροι, Ιρακινοί, Αφγανοί και Πακιστανοί.
Ωστόσο, όπως επισήμανε ο κ. Λεκλέρκ, η Ύπατη Αρμοστεία λαμβάνει τακτικά μαρτυρίες ατόμων για παράνομες επαναπροωθήσεις από τις ελληνικές αρχές στα τουρκικά σύνορα. Ο ίδιος δήλωσε ότι «δεν είμαστε καθόλου ικανοποιημένοι από την ανταπόκριση που λαμβάνουμε από τα αρμόδια υπουργεία ώστε να αξιοποιήσουν και να ερευνήσουν τις μαρτυρίες αυτές».
Στις αφίξεις δια θαλάσσης σημειώθηκε το τελευταίο τρίμηνο του 2018 αύξηση του αριθμού των Αφγανών και μείωση των Σύρων. Επίσης, υπήρξε αύξηση των υπηκόων Κονγκό και Καμερούν προς τη Σάμο και Παλαιστίνιων στο Φαρμακονήσι και τη Λέρο. Στα νησιά η κατάσταση παραμένει ιδιαίτερα επιβαρυμένη στη Λέσβο και τη Σάμο, δήλωσε ο εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας στην Ελλάδα. Στη Σάμο ο πληθυσμός είναι πέντε ή έξι φορές μεγαλύτερος από τη δυνατότητα υποδοχής στο ΚΥΤ με τα παιδιά να αποτελούν το 24%, ανάμεσα στα οποία και 229 ασυνόδευτα.
Ο κ. Λεκλέρκ κάλεσε τις αρχές να δείξουν πιο γρήγορη ανταπόκριση, ώστε να επιταχυνθούν οι μεταφορές προς την ενδοχώρα. Όπως σημείωσε επιπλέον, οι μεταφορές προσφύγων προς την ενδοχώρα δεν έχουν οδηγήσει σε μαζικές αφίξεις από την Τουρκία στην Ελλάδα και αμφισβήτησε τον σχετικό ισχυρισμό των γερμανικών αρχών που αναπαράγεται από δημοσιεύματα του γερμανικού Τύπου. Σημειώνεται ότι από την 1η Μαρτίου η μεταφορά των προσφύγων προς την ενδοχώρα θα γίνεται από τις ελληνικές αρχές, χωρίς την υποστήριξη της Ύπατης Αρμοστείας.
Σημειώνεται, ότι η Ελλάδα είναι η τρίτη χώρα σε αιτήματα ασύλου στην ΕΕ, μετά τη Γερμανία και τη Γαλλία, και η πρώτη χώρα αναλογικά με τον πληθυσμό της. Το 2018 15.205 άτομα πήραν το καθεστώς του πρόσφυγα και το ποσοστό αναγνώρισης ανέρχεται σχεδόν σε 50% (90% για τους Σύρους και 70% για τους Αφγανούς και Ιρακινούς). Σε δευτεροβάθμιο επίπεδο το ποσοστό αναγνώρισης ανέρχεται μόλις σε 3%.
Στο πλαίσιο του Κανονισμού του Δουβλίνου, οι άλλες χώρες της ΕΕ ζήτησαν το 2018 να επιστρέψουν 8.190 άτομα στην Ελλάδα (το αντίστοιχο νούμερο για το 2017 ήταν 2.141), αλλά οι αποδοχές των αιτημάτων από τη χώρα μας ανήλθαν μόλις σε 307 και οι επιστροφές που πραγματοποιήθηκαν σε 24.
Ένα από τα ζητήματα που απασχολεί την Ύπατη Αρμοστεία είναι η παιδική προστασία, καθώς σήμερα στη χώρα βρίσκονται 3.741 ασυνόδευτα παιδιά, ωστόσο μόλις 1.007 θέσεις φιλοξενίας τους. Όπως εξήγησε ο κ. Λεκλέρκ, οι θέσεις φιλοξενίας μειώθηκαν γιατί ορισμένα καταλύματα δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις, ωστόσο σήμερα κάποια από τα παιδιά βρίσκονται στους δρόμους σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα. Την ίδια ώρα 840 ασυνόδευτα παιδιά παραμένουν στα ΚΥΤ των νησιών και του Έβρου ακόμα και για χρονικό διάστημα ενός έτους.
Στα αξιοσημείωτα γεγονότα του 2018 ο κ. Λεκλέρκ ανέφερε το γεγονός ότι 18.700 παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο κατά το έτος 2018-2019, ενώ το προηγούμενο έτος ο αντίστοιχος αριθμός ήταν 8.000. Η πλειοψηφία των παιδιών βρίσκονται στην ενδοχώρα, ενώ στα νησιά δεν υπάρχει υψηλός αριθμός εγγραφών.
Στο πλαίσιο του προγράμματος ESTIA υπάρχουν 26.565 θέσεις φιλοξενίας για αιτούντες άσυλο. Στα διαμερίσματα φιλοξενούνται και 5.649 αναγνωρισμένοι πρόσφυγες, από τους οποίους το 93% έχουν εκδώσει ΑΜΚΑ, το 62% ΑΦΜ, το 75% των παιδιών 5-14 ετών πηγαίνουν στα σχολεία, αλλά μόλις το 2% κατάφεραν να ανοίξουν τραπεζικό λογαριασμό. Η μεταφορά της αρμοδιότητας για το πρόγραμμα στέγασης από την Ύπατη Αρμοστεία προς το υπουργείο και τους δήμους αναμένεται να ολοκληρωθεί ως το 2020.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο ο εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας στην Ελλάδα υπογράμμισε την «αποτυχία της ΕΕ να υιοθετήσει κοινά μέτρα για την αντιμετώπιση και προστασία των προσφύγων». Ο κ. Λεκλέρκ εξέφρασε την αμφιβολία του κατά πόσο θα υπάρξουν αποτελέσματα στην ολοκλήρωση του κοινού συστήματος ασύλου κατά την περίοδο της ρουμανικής προεδρίας. Ο ίδιος υπενθύμισε ότι εννιά στους δέκα πρόσφυγες βρίσκονται εκτός Ευρώπης, κυρίως στη Μέση Ανατολή ή στην Ασία. Πάρα πολλοί πρόσφυγες βρίσκονται στη Νότια Αμερική και μετά τα τελευταία γεγονότα στη Βενεζουέλα, πολλοί έχουν καταφύγει σε γειτονικές χώρες.
