ΓΙΑ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΛΟΓΟ Η ΙΤΑΛΙΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ “ΤΙΝΑΞΕΙ” ΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ! “ΚΡΥΟΣ ΙΔΡΩΤΑΣ” ΣΤΟ ΒΕΡΟΛΙΝΟ – ΘΑ ΧΑΣΟΥΝ ΜΙΣΟ ΤΡΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟ ΕΥΡΩ

Η κόντρα της Ρώμης με τις Βρυξέλλες για τον ιταλικό προϋπολογισμό οξύνεται, αλλά τα μεγέθη της ιταλικής οικονομίας είναι τέτοια που μπορούν να πυροδοτήσουν νέα σοβαρή κρίση στην Ευρωζώνη με συνέπειες που οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο δεν μπορούν να αγνοήσουν ή να υποτιμήσουν.  Δεν είναι μόνο ότι η Ιταλία είναι η τέταρτη οικονομία στην Ε.Ε. (τρίτη εάν φύγει η Μεγάλη Βρετανία) και αντιπροσωπεύει το 11% του συνολικού ΑΕΠ.

Ένα πολύ σημαντικό ζήτημα, όπως αναφέρει το money-money, είναι οι οφειλές της Ιταλίας που υπάρχουν προς τις άλλες χώρες, κυρίως προς τη Γερμανία, στο πλαίσιο του συστήματος διατραπεζικών πληρωμών στην ζώνη του ευρώ της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, γνωστό ως TARGET 2.

Στο πλαίσιο του TARGET 2 η Ιταλία έχει ένα έλλειμμα το οποίο έχει φτάσει τα 489,1 δισ. ευρώ το Σεπτέμβριο, σύμφωνα με στοιχεία της κεντρικής τράπεζας της Ιταλίας τα οποία δημοσίευσε το Ρeuters. Πρόκειται για το ποσό το οποίο “οφείλει” η Ιταλία στο σύστημα, από κινήσεις κεφαλαίων κάθε λογής που γίνονται στη ζώνη του ευρώ.

Αντίθετα η Γερμανία έχει πλεόνασμα, δηλαδή “απαιτήσεις” από το σύστημα το οποίο την περασμένη άνοιξη έφτανε τα 950 δισ. ευρώ.

Τα ανοίγματα των άλλων χωρών στο Target 2, αντιστοιχούν σε απαιτήσεις της Γερμανίας, οι οποίες προσεγγίζουν το ένα τρισ. ευρώ και αρκετοί οικονομολόγοι στη Γερμανία έχουν εκφράσει το φόβο ότι σε περίπτωση διάλυσης του ευρώ ή αποχώρησης μιας χώρας από αυτό, τα χρήματα αυτά που οφείλονται στη Γερμανία κινδυνεύουν να χαθούν.

Οι απόψεις αυτές στη Γερμανία επανέρχονται κατά διαστήματα από οικονομολόγους όπως ο πρώην επικεφαλής του ινστιτούτου IFO Χανς Βέρνερ Ζιν και άλλους παράγοντες που θέλουν να καταδείξουν τα ρίσκα που έχει για τη Γερμανία το ευρώ.

Το ζήτημα που επισημαίνουν είναι ότι σε περίπτωση που μια χώρα όπως η Ιταλία, για παράδειγμα αποχωρήσει από το ευρώ, τότε οι απαιτήσεις της Γερμανίας από το TARGET 2 θα έχουν μόνο θεωρητική αξία, αφού η λιρέτα θα υποτιμηθεί και η χώρα θα βρίσκεται σε αντικειμενική αδυναμία να εξοφλήσει.

Πέραν αυτού, κατά καιρούς έχει εγερθεί και το ζήτημα κατά πόσον υπάρχει νομική υποχρέωση εξόφλησης οφειλών που δημιουργήθηκαν στον πλαίσιο του TARGET 2, εφόσον το ευρώ δεν υπάρχει πλέον ή μια χώρα αποχωρήσει σε αυτό.

Στο παρελθόν, ο κ. Ντράγκι είχε δηλώσει μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ότι τα ανοίγματα θα πρέπει να κλείσουν, αλλά αυτό αποτελεί οδηγία και όχι νομική υποχρέωση.

Η νέα κυβέρνηση στην Ιταλία

Τα ανοίγματα της Ιταλίας στο TARGET 2 είχαν αυξηθεί όταν σχηματίστηκε η ευρωσκεπτικιστική κυβέρνηση στη χώρα, λόγω της φυγής κεφαλαίων από τη χώρα εξαιτίας της πολιτικής αβεβαιότητας.

Το Σεπτέμβριο το ιταλικό άνοιγμα στο Target 2 διαμορφώθηκε σε 489,1 δισ. ευρώ, από 492,5 τον Αύγουστο που ήταν και το ιστορικό υψηλό, με βάση προσδοκίες ότι η ιταλική κυβέρνηση θα έκανε μετριοπαθείς κινήσεις στο θέμα του προϋπολογισμού, κάτι που δεν επιβεβαιώθηκε από τις εξελίξεις, καθώς ο συνασπισμός του «Κινήματος των 5 Αστέρων» και της «Λέγκας του Βορρά» επιμένει στην αύξηση του ελλείμματος, οδηγούμενη σε κόντρα με τις Βρυξέλλες.

Τον περασμένο Απρίλιο, το άνοιγμα της Ιταλίας ήταν 426 δισ. ευρώ.

Οι κινήσεις κεφαλαίων εντός Ευρωζώνης
Οι κινήσεις κεφαλαίων μεταξύ χωρών του ευρώ καταγράφονται και εκκαθαρίζονται στο σύστημα Target 2 το οποίο “οφείλει” στη Γερμανία περί τα 950 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό αντιπροσωπεύει τα χρήματα που οφείλουν άλλες χώρες στη Γερμανία από εισαγωγές γερμανικών προϊόντων ή από μετακινήσεις κεφαλαίων από τις ιταλικές και ισπανικές τράπεζες προς τις γερμανικές ή, ακόμα, από τις αγορές ομολόγων που πραγματοποιεί κάθε μήνα η ΕΚΤ.

Όταν ένας Ιταλός ή ένας Έλληνας αγοράζει ένα γερμανικό αυτοκίνητο, η πληρωμή γίνεται μέσω του ευρωσυστήματος σε ευρώ και δεν υπάρχει μεταφορά “συναλλάγματος”.

Παρόλα αυτά, η ΕΚΤ, εκκαθαρίζει τις κινήσεις μεταξύ των τραπεζών από τις δύο χώρες, μέσω των κεντρικών τραπεζών. Έτσι, όταν υπάρχει μεγάλη ζήτηση από άλλες χώρες για γερμανικά προϊόντα ή καταθέσεις, το Target 2 “γράφει” πλεόνασμα στην Γερμανία και, αντίστοιχα, έλλειμμα στην χώρα από την οποία έφυγαν τα χρήματα, όπως για παράδειγμα η Ιταλία.

Φυγή κεφαλαίων προς τη Γερμανία
Από τον περασμένο Απρίλιο το πλεόνασμα της Γερμανίας στο Target 2 αυξήθηκε και αυτό πιθανότατα δεν οφείλεται σε εξαγωγές ή αγορές ομολόγων, αλλά σε φυγή κεφαλαίων κυρίως από την Ιταλία (αλλά και από την Ισπανία, τον Απρίλιο προτού εκτονωθεί η πολιτική κρίση στη χώρα).

Δεδομένου ότι πρόκειται για συναλλαγές μεταξύ χωρών που χρησιμοποιούν όλες το ευρώ, δεν υπάρχει μετακίνηση συναλλάγματος, αλλά μια απλή εκκαθάριση στο ίδιο νόμισμα και καταγραφή ποσών που οφείλουν η μία κεντρική τράπεζα στην άλλη (η Τράπεζα της Ιταλίας προς τη γερμανική κεντρική τράπεζα, εν προκειμένω).

Τι θα γίνει όμως, εάν το ευρώ διαλυθεί ή εάν μια χώρα όπως η Ιταλία το εγκαταλείψει;

‘Όπως έχει επισημάνει η γερμανική εφημερίδα Handelsblatt, σύμφωνα με το γνωστό Γερμανό οικονομολόγο Hans-Werner Sinn, πρώην επικεφαλής του Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών IFO, γνωστός για τις σκληρές απόψεις του, το πλεόνασμα αυτό στην πραγματικότητα έχει μόνο θεωρητική αξία, διότι στην υποθετική περίπτωση που η Ιταλία έφευγε από το ευρώ η λιρέτα θα υφίστατο μεγάλη υποτίμηση και δεν θα μπορούσε να αποπληρώσει την οφειλή της στο Target.

Υπάρχει νομικά η οφειλή;
Πέρα από τη δυνατότητα μιας χώρας να αποπληρώσει το έλλειμμά της στο Target 2, υπάρχει και το ζήτημα της νομικής υποχρέωσης.

Πέρσι ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι είχε δηλώσει μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ότι το όποιο έλλειμμα στο Target 2 θα πρέπει να πληρωθεί σε κάθε περίπτωση, αλλά κάτι τέτοιο αποτελεί απλώς μια οδηγία και όχι νομική υποχρέωση.

Αυτός είναι και ο λόγος που οικονομολόγοι όπως ο Hans-Werner Sinn, αλλά και αναλυτές επενδυτικών τραπεζών όπως η JP Morgan εκτιμούν ότι σε περίπτωση που η Ευρωζώνη διαλυθεί, οι Γερμανοί θα δουν περίπου ένα τρισ. ευρώ να γίνεται καπνός.