Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ δρ. ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΔΡΟΥΓΟ! «ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕΙΣ ΟΤΙ…»

Του Δρ. Αθανάσιου Δρούγου

Παρά τις λεκτικά καταδικαστικές θέσεις αρκετών διεθνών πολιτικών και θρησκευτικών παραγόντων για την απόφαση του Τούρκου προέδρου να προχωρήσει στη μετατροπή σε τέμενος του διαχρονικού, διαθρησκευτικού και διαπολιτιστικού μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς της Αγίας Σοφίας, μια προσεκτική ματιά σε ολόκληρο το φάσμα των αντιδράσεων αποκαλύπτει ορισμένες υψηλόβαθμες απουσίες που κρύβονται πίσω από γενικόλογες, χλιαρές ως και αναιμικές θέσεις διαφόρων ανακοινώσεων υπουργείων εξωτερικών διαφόρων κρατών, ενώ παρατηρούνται -μέχρι στιγμής- απουσίες οντοτήτων και διεθνούς εμβέλειας προσωπικοτήτων  που δεν έχουν εκφράσει την θέση τους ή  και χαρακτηρίζονται από αινιγματική σιωπή. Πολλοί από αυτούς πιθανότατα δεν επιθυμούν να επικρίνουν για λόγους πολιτικούς, θρησκευτικούς, οικονομικούς, φοβικούς (πχ μεταναστευτικό) ως και γεωστρατηγικούς λόγους τον Ερντογάν, ενώ κάποιοι άλλοι (όπως το Λονδίνο) επικεντρώνονται στο ότι το όλο θέμα είναι εσωτερικής υφής και αφορά αποκλειστικά την Άγκυρα.

Η αλλαγή στάσης από πλευράς Ερντογάν -συγκριτικά με παρελθούσες θέσεις και απόψεις  του- και η απόφασή του για  μετατροπή σε τέμενος, ενός κορυφαίου συμβόλου της Χριστιανοσύνης ως και αριστούργημα της παγκόσμιας πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς, όπως της Αγίας Σοφίας μετά από 86 ολόκληρα χρόνια έχει προκαλέσει από τη μία πλευρά ικανοποίηση σε γνωστούς, σκληροπυρηνικούς και ακραίους Ισλαμικούς κύκλους καθώς και σε ευρύτερες  λαϊκές μάζες, αλλά από την άλλη η συγκεκριμένη ενέργεια αποτελεί ηχηρό χαστούκι  στο κοσμικό κράτος, στον διαθρησκευτικό και διαπολιτισμικό διάλογο  καθώς και στα τελευταία γνωρίσματα του Κεμαλισμού  στη γειτονική μας χώρα. Ας ληφθεί υπόψη ότι το 2005, στο τρίτο έτος της πρωθυπουργίας του  ο Ερντογάν σε συνεργασία με διαθρησκευτικά συνέδρια  σε οικουμενική βάση ως και με κορυφαίους εκπροσώπους από το σύνολο των θρησκευτικών δογμάτων (Προτεστάντες – Καθολικούς – Εβραίους – Βουδιστές – το Ισλαμικό πανεπιστήμιο Αλ Αζxάρ στο Κάιρο) πρωτοστατούσε στη λεγόμενη “Συμμαχία των Πολιτισμών” μαζί με τον σοσιαλιστή πρώην πρωθυπουργό της Ισπανίας Λούις Θαπατέρο  υπό τη σκέπη του ΟΗΕ.

Μεταξύ άλλων αναφέρω μία σειρά πολύ “αναιμικών “ή και ανύπαρκτων  αντιδράσεων σχετικά με την τεμενοποίηση της Αγίας Σοφίας:

* Ιδιαίτερα χαλαρή ήταν η ανακοίνωση της Ρωσικής προεδρίας (που την χαρακτήρισε ως εσωτερικό ζήτημα), ενώ ο Ερντογάν σε διάφορα  πολιτικά ζητήματα της Ρωσικής Ομοσπονδίας (πχ Κριμαία, Ντονμπάς στην Ανατολική Ουκρανία  κ.ά.) πήρε αντιρωσικές θέσεις. Ακόμα και η αντίδραση του Πατριαρχείου Μόσχας ήταν σχετικά ηπίων τόνων.

* Δεν είχαμε αντιδράσεις ή κάποιες ήσαν πολύ χαμηλής έντασης από τα Ορθόδοξα Πατριαρχεία και Εκκλησίες της Εσθονίας, της Βουλγαρίας, της Πολωνίας, της Λευκορωσίας, της Ρουμανίας, της Αρμενίας, της Τσεχίας, της Σλοβακίας κ.ά.

* Ο Αρχιεπίσκοπος Ιουστίνος του Καντέρμπουρυ/Καντουρίας κύριος εκφραστής της Αγγλικανικής Εκκλησίας και ηγέτης ανά τον κόσμο της Αγγλικανικής Κοινότητας απέφυγε να τοποθετηθεί και μάλλον “κρύφτηκε” πίσω από την θέση της Βρετανικής κυβέρνησης ότι “είναι καθαρά Τουρκικό θέμα”.

* Ενώ κάποια θρησκευτικά δόγματα της Άπω Ανατολής είναι υπερευαίσθητα πχ σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα ή στο Θιβέτ, στην περίπτωση της Αγίας Σοφίας ούτε που εμφανίστηκαν… με ανακοινώσεις τους. (Βουδισμός-Ταοισμός-Σιχισμός κ.ά.).

*Δεν είχαμε αντιδράσεις από τα Υπουργεία Εξωτερικών και θρησκευτικών υποθέσεων του Ισραήλ, καθώς και από πανίσχυρους Εβραϊκούς κύκλους στο εξωτερικό. Εξαιρώ κάποια στελέχη Ελληνικών και Αρμενικών κοινοτήτων στις ΗΠΑ  ως και γνωστούς Αμερικανούς γερουσιαστές

* Επίσημα δεν  είχαμε αντιδράσεις από την Αίγυπτο, την Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Προφανώς ανησυχούν για τη σταθερότητά τους (καθεστωτική), αφού η Μουσουλμανική Αδελφότητα σε Ριάντ-Αμπού Ντάμπι και Κάιρο είναι πάρα πολύ ισχυρή. Αντίθετα φιλοτουρκικά καθεστώτα σε Κατάρ, Σομαλία, Λιβύη, Πακιστάν, Μαλαισία ως και η Χαμάς στη Γάζα εξέφρασαν την υποστήριξή τους στον Ερντογάν. Κάτι που επίσης έκανε το Σιιτικό Ιράν.

Πολιτικές προεκτάσεις

Η μεταφορά του θέματος της Αγίας Σοφίας στο αρμόδιο όργανο  για την εποπτεία αναφορικά με  τα  θρησκευτικά ζητήματα (DIYANET), αποδεικνύει τη διευρυμένη αλλά και επιταχυνόμενη Ισλαμοποίηση της Τουρκίας (πιο εμφανής μετά την αποτυχημένη απόπειρα των Γκιουλενικών της 15ης Ιουλίου 2016), ενώ μέσα στο Σουνιτικό Ισλάμ, η Τουρκία επιδιώκει να εμφανιστεί ότι έχει επικυρίαρχο θέση και ως εκ τούτου στον Οργανισμό Ισλαμικής Διάσκεψης  η παρουσία της θα πρέπει να εκλαμβάνεται ως καθοριστική σε μείζονα ζητήματα του Ισλάμ και της γεωθρησκευτικής του θεώρησης. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ερντογάν είχε τα τελευταία δύο χρόνια συζητήσει το θέμα της μετατροπής σε τέμενος του Ορθόδοξου ναού  με ηγέτες υπολογίσιμων Μουσουλμανικών  κρατών -όπως της Μαλαισίας, του Κατάρ, της Νιγηρίας, του Πακιστάν, της Ινδονησίας, του Αζερμπαιτζάν  κ.ά.- ενώ παράλληλα αναφέρονταν στα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας του. Επίσης δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει της προσοχής, ότι και η σύζυγός του Εμινέ τοποθετήθηκε επί της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, ενώ στην ανακοίνωσή της αναφέρθηκε στο κληροδότημα του Μωάμεθ του Πορθητή και στο ότι “ικανοποιούνται πάγιες και σεβαστές θέσεις του ιδρύματος” (προφανώς σε καθοδήγηση από τον σύζυγό της και σε γραμμή νέο-Οθωμανικής νοσταλγίας).Την καλύτερη απάντηση σε αυτή την προκλητική απόφαση της μετατροπής σε τέμενος  έδωσε ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος που στην ανακοίνωση της Εκκλησίας στα Τίρανα ανέφερε για την απόφαση Ερντογάν, ότι “επιστρέφει σε σκοτεινές πτυχές της ιστορίας.”

Αναφορικά με την απόφαση Ερντογάν δεν είδαμε στην Τουρκία -πέραν κάποιων ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών-  σοβαρές αντιδράσεις από τους Κεμαλικούς του CHP, ούτε βεβαίως και από όλους εκείνους τους κύκλους των στρατηγών και ναυάρχων εα, των πρώην συνεργατών του και επικεφαλής τώρα μικρών κομμάτων  όπως του Αλί Μπαμπατζαν και  του  Αχμέτ Νταβούτογλου,  ούτε από επιφανείς πολιτικό-διπλωμάτες που είχαν εμπλοκή και παρουσία στα  Γκιουλενικά  και μη -αποσταθεροποιητικά σχέδια προηγούμενων χρόνων όπως των  ERGENEKON  και SLEDGEHAMMER/ΒALYOZ/ΒΑΡΙΟΠΟΥΛΑ που κατά καιρούς εμφανίζονται και υποστηρίζουν διάφορα ανούσια, που δεν έχουν σημαντική επίπτωση στη συμπεριφορά του σουλτάνου.

Η τυχόν επιβολή  ουσιαστικών κυρώσεων στην Τουρκία είναι ιδιαίτερα δύσκολη περίπτωση. Πέραν τυχόν συνεργασιακών Ελληνο-Γαλλικών συμφωνιών, η ΕΕ συνολικά και συγκλισιακά δεν είναι στο ίδιο μήκος κύματος με εμάς σχετικά με την Τουρκία (εμμένει σε άχαρες, θεωρητικολογικές και ανεδαφικές κυρώσεις). Το μεταναστευτικό, οι δραματικές εξελίξεις στη βορειοαφρικανική ακτή/Λιβύη, ο CORONAVIRUS , η  προβληματική μειωμένη τουριστική κίνηση με επιπτώσεις στους οικονομικούς δείκτες, η έντονη ανησυχία για πιθανή νέα εκβιαστική μετατόπιση των θέσεων της Άγκυρας προς ανατολάς δεν αποτελούν σημεία αισιοδοξίας ότι κάποιες υπολογίσιμες κυρώσεις μπορεί να υιοθετηθούν.

Η προεκλογική περίοδος στις ΗΠΑ, οι Ρωσικές αποσταθεροποιητικές κινήσεις κατά του ΝΑΤΟ από την Αρκτική μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα σε αυτή τη χρονική στιγμή δεν συνδράμουν προς πραγματικά και ουσιαστικά υπολογίσιμες κυρώσεις με στόχο την Ερντογανική θρασύτατη συμπεριφορά. Πέραν τούτων οι Τούρκοι ετοιμάζουν νέες προκλητικές ενέργειες σε βάρος μας στο δεύτερο εξάμηνο της τρέχουσας χρονιάς, και θα ήταν θετικό να προσανατολιστούμε σε μία συνολική αντιμετώπιση των  προσεχών επικείμενων κινήσεων της Άγκυρας.

Ο Δρ. Αθανάσιος  Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός  Αναλυτής