Ἡ ἄγνωστος ἀερομαχία μὲ κατάῤῤιψη τουρκικοῦ ἀεροσκάφους, ἐπάνω ἀπὸ τὸ Αἰγαῖον, τὴν Κυριακὴ 21 Ἰουλίου τοῦ 1974.
Ἕνα ἀξιοσημείωτο γεγονὸς ἦταν ἡ θρυλικὴ πλέον, ἀλλὰ μέχρι σχετικὰ πρόσφατα ἄγνωστος, ἀερομαχία ἔξω ἀπὸ τὴν Σκῦρο.
Ὁ ἴδιος ὁ Ἀρχηγός Ἀεροπορίας, Ἀντιπτέραρχος Ἀλέξανδρος Παπανικολάου, εἶχε διατάξη στίς 10.10π.μ. τὸν διοικητὴ τῆς 28 ΤΑΔ, Ἀντιπτέραρχο Περικλῆ Οἰκονόμου ὅπως, «εἰς περίπτωσιν ἐμπλοκῆς Τουρκικῶν καὶ Ἑλληνικῶν ἀεροσκαφῶν, νὰ ἀποφευχθῇ πᾶσα ἐπιθετικὴ ἐνέργεια τῶν ἡμετέρων ἀεροσκαφῶν ἀναχαιτίσεως πρὸς κατάῤῥιψιν Τουρκικῶν ἀεροσκαφῶν, ἄνευ προσωπικῆς διαταγῆς τοῦ Ἀρχηγοῦ Ἐνόπλων Δυνάμεων, ἤ τοῦ Ἀρχηγοῦ Ἀεροπορίας».
Ἡ συγκεκριμένη διαταγή μπορεῖ νά χαρακτηρισθῇ ἐπιεικῶς ἀπαράδεκτη, διότι οὐσιαστικῶς ἀπηγόρευε στοὺς Ἕλληνες χειριστές, ἀκόμη καὶ τὸ δικαίωμα τῆς αὐτοαμύνης!
Ἡ λογικὴ δὲν ἄργησε νὰ ἐπικρατήσῃ, καὶ ἐπῆλθε τροποποίησις τῆς ἀνωτέρω διαταγῆς. Οἱ Τοῦρκοι ἰσοπέδωναν τὰ πάντα στὴν Κύπρο καί οὐδεὶς μποροῦσε νάὰ ἐγγυηθῇ γιὰ τὴν στάση τους στὸ Αἰγαῖο.
Στὶς 10.15 λοιπόν, ἔγινε ἡ παρακάτω τροποποίησις τῆς διαταγῆς: «Ἀεροσκάφη Ἀναχαιτίσεως καὶ Α/Α μέσα, θὰ βάλουν ἐφ’ ὅσον προσβληθοῦν».
Ἡ περίπτωσις αὐτὴ πάντως προδίδει ἀμηχανία καὶ φόβο, ποὺ προφανῶς κυρίευσαν ἐκεῖνες τὶς ὧρες τὴν Ἑλληνικὴ στρατιωτικὴ ἡγεσία, ὁδηγῶντας σὲ μούδιασμα καὶ ἀδράνεια. Τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν νὰ μὴν διαταχθῇ ἡ ἐφαρμογὴ τῶν προβλεπομένων σχεδίων, γιὰ βομβαρδισμὸ ἀπὸ ἀέρος τῆς τουρκικῆς ἀμφιβίου δυνάμεως.
Τρία Ἑλληνικὰ μαχητικὰ F-5 τῆς 337 ΜΑΗ (Μοίρας Ἀναχαιτίσεων Ἡμέρας) ποὺ ἕδρευε στὴν 111 ΠΜ (Νέα Ἀγχίαλο), συνηντήθησαν μὲ δύο τουρκικὰ F-102. Τὸ ἕνα τουρκικὸ F-102 ἔβαλε μέ Falcon κατὰ ἑνὸς Ἑλληνικοῦ F-5, μὲ χειριστὴ τὸν ἀνθυποσμηναγὸ Θωμὰ Σκαμπαρδώνη (ἀπὸ τὸ Μούχα Καρδίτσης), ποὺ τὸ ἀπέφυγε μὲ ἑλιγμό, βουτῶντας σὲ χαμηλότερο ὕψος. Τὸ ἄλλο Ἑλληνικὸ F-5 ποὺ ἀκολουθοῦσε, μὲ χειριστὴ τὸν ὑποσμηναγὸ Ἰωάννη Δινόπουλο (ἀπὸ τὸ Τρίκορφο Γρεβενῶν), προσέβαλε τὸ F-102 μὲ Gar-8 καὶ τὸ κατέῤῥιψε. Τὸ δεύτερο τουρκικὸ F-102, προφανῶς πανικόβλητο, φεύγει πρὸς Ἑλλάδα ἀφοῦ ἔχει χάση τὸν προσανατολισμό του καὶ ἀφοῦ περιπλανᾶται, ἀκολουθούμενο, στρέφει ἀνατολικὰ καὶ κάνει ἀναγκαστικὴ προσγείωση πρὶν τὴν Σμύρνη… καταστρέφοντας τὸ ἀεροσκάφος του!
Αὐτὴ ἦταν ἡ τουρκικὴ ἀεροπορία, ποὺ ἔχασε 19 ἀεροσκάφη στὴν μάχη τῆς Κύπρου (20% περίπου τῶν διατεθέντων).
Μετὰ ἀπὸ μερικὰ χρόνια ὁ Σκαμπαρδώνης συνηντήθη μὲ ἕναν Τοῦρκο ἀξιωματικὸ τῆς τουρκικῆς Ἀεροπορίας, στὸ Ἀρχηγεῖον τοῦ ΝΑΤΟ. Ὅταν ὁ Τοῦρκος εἶδε τὸν Ἕλληνα συνάδελφό του, ἄρχισε νὰ κομπάζῃ ὅτι στὶς 21 Ἰουλίου τοῦ 1974 εἶχε καταῤῥίψη δύο ἑλληνικὰ ἀεροπλάνα στὸ Αἰγαῖο (ναί, καλὰ καταλάβατε, ἦταν ὁ πιλότος τοῦ 2ου τουρκικοῦ ἀεροσκάφους ποὺ ἔκανε ἀναγκαστικὴ προσγείωση καὶ τὸ κατέστρεψε ἔξω ἀπὸ τὴν Σμύρνη!).
Ὅταν ἐτελείωσε ὁ Τοῦρκος, ὁ Σκαμπαρδώνης τοῦ ἐσυστήθη:
– Ἐγὼ ἀγαπητέ μου εἶμαι τὸ «φάντασμα» στὸ ὁποῖον ἀναφέρεσαι. Ναί, εἶμαι «φάντασμα»!!!
Ὁ Τοῦρκος ἔμεινε ἔκπληκτος… καὶ κάνοντας μεταβολὴ ἀπεμακρύνθη.
Τί ἔγινε μέ τούς πρωταγωνιστές τῆς ἀερομαχίας;
Μετὰ ἀπὸ μερικὰ χρόνια, ὁ Δινόπουλος ἀπεστρατεύθη, 41 ἐτῶν, μὲ τὸν βαθμὸ τοῦ …Σμηνάρχου, ἐνᾦ, πιὸ τυχερὸς, ὁ Σκαμπαρδώνης ἔφθασε μέχρι τὸν βαθμὸ τοῦ Ταξιάρχου, ἀφοῦ πρῶτα καὶ οἱ δύο ὑπέστησαν τὴν βάσανο τῶν ἀνακρίσεων ἀπὸ «πτεραρχο-γραφειοκράτες»!
Ἡ Ἑλληνικὴ πλευρὰ ἐκράτησε μυστικὸ τὸ γεγονός, μέχρι προσφάτως, γιὰ νὰ μὴν «δημιουργηθοῦν προβλήματα» μὲ τοὺς Τούρκους!
Ἡ ἱστορία αὐτῆς τῆς ἀερομαχίας βγῆκε γιὰ πρώτη φορὰ στὴν δημοσιότητα, ἀπὸ τὰ βιβλία τοῦ Ἰωάννου Κακολύρου: «οἱ πολεμιστὲς τοῦ οὐρανοῦ».
Στὶς φωτογραφίες ὁ κ. Θ. Σκαμπαρδώνης τὸ 1974 καὶ σχετικὰ προσφάτως.
Δημητριάδης Κωνσταντῖνος
Νεωτέρα Ἑλληνικὴ Ἱστορία
Ἀπὸ τὸ βιβλίο μου «ΚΥΠΡΟΣ 1974-Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΔΟΣΙΑ, 4η Ἔκδοσις, σελὶς 269)
Ἡ ἄγνωστος ἀερομαχία μὲ κατάῤῤιψη τουρκικοῦ ἀεροσκάφους, ἐπάνω ἀπὸ τὸ Αἰγαῖον, τὴν Κυριακὴ 21 Ἰουλίου τοῦ 1974.
FILONOI.GR
