ΣΑΝ ΤΟΝ ΠΟΛΥΜΗΧΑΝΟ ΟΔΥΣΣΕΑ – ΑΥΤΟ ΜΟΝΟ ΕΛΛΗΝΕΣ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑΝ ΝΑ ΤΟ ΚΑΝΟΥΝ. “ΕΤΣΙ ΘΑ ΒΟΥΛΙΑΖΑΜΕ ΤΟ ΣΙΣΜΙΚ ΤΟ ’87” – ΑΠΟΣΤΡΑΤΟΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΥ ΠΝ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ ΣΤΟ MAKELEIO.GR ΤΟ ΠΑΝΟΥΡΓΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΠΟΥ ΘΑ ΤΕΛΕΙΩΝΕ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑΣ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ

Η κρίση του 1987, έχει μείνει στην μνήμη των Ελλήνων, σαν ένας ελληνοτουρκικός πόλεμος, που «κερδήθηκε», χωρίς να έχει γίνει καν πόλεμος. Η αιτία της κρίσης εντοπίζεται στην αμφισβήτηση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας από την Τουρκία και στην πιθανή ύπαρξη υποθαλάσσιων κοιτασμάτων πετρελαίου στις αμφισβητούμενες περιοχές.

Η διαμάχη ανάγεται στο 1973, όταν η τουρκική κυβέρνηση παραχώρησε άδεια διεξαγωγής ερευνών για πετρέλαιο σε υποθαλάσσιες περιοχές κοντά σε ελληνικά νησιά.

Με σκοπό την έρευνα για την ύπαρξη πιθανών κοιτασμάτων, το τουρκικό επιστημονικό σκάφος «Χόρα» αποπλέει στις 23 Ιουλίου του 1976 από τα στενά του Βοσπόρου για το Αιγαίο. Το βράδυ της 6ης Αυγούστου 1976 το «Χόρα» παραβιάζει για πρώτη φορά την ελληνική υφαλοκρηπίδα. Το πρωί της 7ης Αυγούστου γίνεται η δεύτερη παραβίαση. Είχε προηγηθεί, στις αρχές του χρόνου, ο εντοπισμός των κοιτασμάτων πετρελαίου στον Πρίνο. Η κυβέρνηση Καραμανλή μπροστά στην ωμή πρόκληση επιλέγει το δρόμο των διπλωματικών παρεμβάσεων. Καταθέτει προσφυγή στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ζητώντας την πολιτική καταδίκη της Τουρκίας και τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων…

Ο μετέπειτα πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, που εκείνο το χρονικό διάστημα βρισκόταν σε περιοδεία στη Θράκη, με την ιστορική φράση «βυθίσατε το Χόρα», δείχνει τον δρόμο προς μια πιο σκληρή και αποφασιστική στάση. Η θέση αυτή, χαρακτηρίστηκε απ’ τους πολιτικούς αντιπάλους του, ως ανεύθυνη, επιπόλαιη και ένα πολιτικό λεκτικό πυροτέχνημα εντυπωσιασμού.

Το «Χόρα» τελικά ελλιμενίστηκε στη Σμύρνη στις 17 Αυγούστου. Οι προσφυγές της ελληνικής κυβέρνησης στους διεθνείς οργανισμούς έμειναν χωρίς αποτέλεσμα.

Το «Χόρα» έμελλε να είναι και πάλι η πέτρα του σκανδάλου, λίγα χρόνια αργότερα, το 1987, το οποίο είχε μετονομαστεί πλέον σε «Σισμίκ 1» (ΜΤΑ Sismik Ι). Σύμφωνα με τους τουρκικούς σχεδιασμούς, το «Σισμίκ» θα πραγματοποιούσε έρευνες σε διεθνή ύδατα στο βόρειο Αιγαίο, με σκοπό τη δημιουργία τετελεσμένων γεγονότων σε σχέση με την κατανομή της υφαλοκρηπίδας. Ήταν προφανές ότι οι υπό έρευνα περιοχές εντάσσονταν στον χώρο ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Αρχικά, στις 19 Μαρτίου 1987, η Τουρκία έστειλε για «έρευνες» στα διεθνή ύδατα, μεταξύ Λήμνου, Σαμοθράκης και Θάσου, το ωκεανογραφικό σκάφος «Πίρι Ρέις». Η ελληνική πολεμική μηχανή αρχίζει να ενεργοποιείται και από την κυβέρνηση καθίσταται σαφές, πως οποιαδήποτε προσέγγιση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, αποτελεί αιτία πολέμου. Η κρίση δείχνει να εκτονώνεται όταν η Τουρκία δίνει εντολή στο «Πίρι Ρέις» να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη. Για λίγο όμως, όπως έδειξαν τα γεγονότα που ακολούθησαν…

Ο υφυπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, την επίμαχη εκείνη περίοδο, Νουζχέτ Καντεμίρ, με δική του πρωτοβουλία έλαβε την απόφαση να ανοιχτεί το τουρκικό ερευνητικό σκάφος «Σισμίκ 1» στο Αιγαίο, πυροδοτώντας και πάλι την ελληνοτουρκική κρίση στις 26 Μαρτίου 1987. Το «Σισμίκ» επρόκειτο να διεξάγει έρευνες, σε περιοχές οι οποίες κατά 90% ανήκαν στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, ξεκινώντας την πορεία του μεταξύ των νήσων Σαμοθράκης, Λήμνου και Ίμβρου. Για την απόφασή του αυτή έλαβε την έγκριση του τότε προέδρου, στρατηγού ε.α. Κενάν Εβρέν, παρακάμπτοντας τον πρωθυπουργό της χώρας Τουργκούτ Οζάλ, ο οποίος απουσίαζε το διάστημα εκείνο στο εξωτερικό λόγω υγείας. Ο Καντεμίρ ισχυρίζονταν ότι από τις αρχές του 1987 η Ελλάδα προσπαθούσε να οικειοποιηθεί το Αιγαίο και να μην επιτρέψει στα τουρκικά πλοία να ανοιχτούν στα ύδατά του, μην αναγνωρίζοντας την ισχύ του Πρακτικού της Βέρνης. «Οι δηλώσεις Ελλήνων αξιωματούχων έφθαναν στο σημείο της προσβολής. Αποτελούσαν καθημερινότητα οι εις βάρος μας επιθέσεις του εκπροσώπου του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών» δήλωνε ο Τούρκος πρώην διπλωματικός και τόνιζε ότι θεωρούσε ανεπαρκείς τις αντιδράσεις της τουρκικής κυβέρνησης εκτιμώντας ότι «είχε έλθει η ώρα να λάβουν οι Έλληνες την απάντηση που τους άξιζε». Έτσι ανέλαβε την πρωτοβουλία να συγκαλέσει στο γραφείο του μερικούς από τους συνεργάτες του στο υπουργείο Εξωτερικών για να τους ανακοινώσει ότι θα δώσει εντολή για κάθοδο του «Σισμίκ» στο Αιγαίο.

Όταν η κρίση βρισκόταν στην κορύφωσή της και τα όρια ανάμεσα στον πόλεμο και την ειρήνη δυσδιάκριτα, τότε οι Έλληνες στρατιωτικοί εκπόνησαν ένα σχέδιο που σήμερα 31 χρόνια μετά, φαντάζει πανούργο.

“Είχαμε γεμίσει με νερό την πλώρη ενός πλοίου και θα το ρίχναμε πάνω τους”

Μετά την εισαγωγή που προηγήθηκε για να θυμηθούμε όλοι τα γεγονότα του ’87 που σήμερα έχουν ξεχαστεί, μπαίνει στην συζήτησή μας απόστρατος Πλοίαρχος του ΠΝ που εκείνες τις ημέρες βρισκόταν στο επιχειρησιακό κομμάτι.

“Το σχέδιο που είχε εκπονήσει το ΓΕΕΘΑ ήταν πανέξυπνο και θα μπορούσε να δώσει λύση αναίμακτα και υπέρ μας. Ενδεχομένως, να είχε λύσει το θέμα της υφαλοκρηπίδας μια και καλή. Στον ναύσταθμο της Σαλαμίνας υπήρχε μια τορπιλάκατος που ήταν λίγο πριν τον παροπλισμό. Γερό σκαρί αλλά είχε φτάσει στα όρια ζωής του και βρισκόταν στην αναμονή είτε για σκραπ είτε για να χρησιμοποιηθεί ως στόχος σε πεδίο βολής”, περιγράφει ο αξιωματικός που για ευνόητους λόγους επιθυμεί να κρατήσει την ανωνυμία του.

“Μετά από τις απαραίτητες μετασκευές που κράτησαν μόλις 2-3 24ωρα, πήραμε εντολή να γεμίσουμε όλη την πλώρη με θαλασσινό νερό αφού είχαμε βεβαιωθεί ότι θα λειτουργούσαν τα στεγανά. Οι ανώτατοι αξιωματικοί μέχρι τότε δεν έλεγαν λέξη αλλά τότε όλοι καταλάβαμε τι είχε σχεδιαστεί. Αμέσως μετά, η τορπιλάκατος θα έπλεε προς το Βόρειο Αιγαίο προστατευόμενο από άλλα πολεμικά πλοία για να “συναντήσει” το Σισμίκ σε περίπτωση που έμπαινε στα ελληνικά χωρικά ύδατα για έρευνες”.

“Η εντολή που λάβαμε εν πλω ήταν να ρίξουμε το πλοίο μας με τη μύτη πάνω στο τουρκικό πλοίο και να προκαλέσουμε τη βύθισή του. Αμέσως, το βυθιζόμενο Σισμίκ θα περικύκλωναν ελληνικά πολεμικά και διασωστικά πλοία που θα ακολουθούσαν και θα μάζευαν τους τούρκους ναυαγούς μεταφέροντας τους σε κάποιο ελληνικό νησί, προφανώς στη Μυτιλήνη. Με αυτό τον τρόπο θα δημιουργούσαμε τετελεσμένο και μία ουσιαστική αναγνώριση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων ενάντια στον τουρκικό αλυτρωτισμό”, καταλήγει ο συνομιλητής μας.

Τελικά, η κρίση του Σισμίκ έληξε χάρη στην διπλωματία. “Προφανώς δεν θα μάθουμε ποτέ αν το σχέδιο μας θα είχε αποτέλεσμα. Σίγουρα όμως θα έδειχνε αποφασιστικότητα και μία… αμυντική επιθετικότητα που θα έλυνε το θέμα της υφαλοκρηπίδας και θα έστελνε τους τούρκους πίσω στα λαγούμια τους”.

“Η κινητοποίηση της χώρας δεν περιοριζόταν μόνο σε ότι σας περιέγραψα. Τις ίδιες ώρες ο ελληνικός στόλος έβγαινε στο Αιγαίο, ισχυρότατες δυνάμεις του στρατού όδευαν στον Έβρο και τα αεροπλάνα της Πολεμικής Αεροπορίας βγήκαν στην πρώτη γραμμή, πλήρως εξοπλισμένα και έτοιμα να απογειωθούν μέσα σε τρία λεπτά, ενώ τα δημόσια μέσα μεταφοράς επιτάσσονται. Παράλληλα, πανικόβλητοι χιλιάδες πολίτες σπεύδουν στα σούπερ μάρκετ για «πολεμοφόδια»! Ήταν μία εμπόλεμη κατάσταση. Είχαμε όλοι ως δεδομένο ότι ναι μεν μπαίνουμε σε πόλεμο αλλά πάνω από όλα ήταν η προστασία της πατρίδος μας”.

Το αποτέλεσμα ήταν το Τουργκούτ Οζάλ να διατάξει το «Σισμίκ» να επιστρέψει στη βάση του, επιμένοντας ότι η Τουρκία έχει και διεκδικεί τα δικαιώματά της, αλλά δεν έχει λόγο να στείλει το πλοίο της σε αμφισβητούμενες περιοχές, στο βαθμό που και η Ελλάδα δεν θα το πράξει. Το τουρκικό πλοίο δεν βγήκε από τον Ελλήσποντο. Το «Σισμίκ» με την συνοδεία του υπό την δίνη των θυελλωδών ανέμων, εγκαταλείπει τις εργασίες έρευνας και επαναπλέει στα Δαρδανέλια. Καμιά τούρκικη πολεμική μονάδα δεν τόλμησε να εξέλθει από τα Δαρδανέλια στο Αιγαίο, παρά το γεγονός ότι οι υποκλοπές ανέφεραν εξάπλωση του τούρκικου στόλου στο Αιγαίο. Οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες επικρατούσαν για δύο εικοσιτετράωρα, χωρίς να παρουσιαστεί η παραμικρή τούρκικη επιθετική ναυτική δραστηριότητα. Έτσι, την 31η Μαρτίου, τις απογευματινές ώρες, αποκλιμακώνεται η εμπλοκή και διατάσσεται η αρχή για την τμηματική επιστροφή και τον επανάπλου των πολεμικών μονάδων στο Ν.Σ. Ήταν το τέλος της κρίσης του ᾽87.

Τον Ιούλιο του 2006 το «Χόρα» ή «Σισμίκ 1», που λίγο έλειψε να στείλει δύο φορές την Ελλάδα και την Τουρκία στα όρια της σύρραξης αποσύρεται από την ενεργό δράση.