Είτε ανήκεις σε αυτούς που λατρεύουν τις γάτες είτε σε αυτούς που τις αντιπαθούν θα πρέπει να αναγνωρίσεις ότι είναι μοναδικά πλάσματα. Γι’ αυτό δεν είναι τυχαίο που οι… άνθρωποι κάνουν παρέα στις γάτες εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Αν και οι σχέσεις των ανθρώπων με τις γάτες δεν είναι τόσο παλιές όσο αυτές με τους σκύλους, οι οποίες φτάνουν μέχρι και 26.000 χρόνια πίσω, είναι πλέον άρρηκτα συνδεδεμένες. Οι άνθρωποι ανέπτυξαν στενούς δεσμούς με τις γάτες αφού άρχισαν να μετατρέπονται από τροφοσυλλέκτες-κυνηγοί σε αγρότες πάνω από 10.000 χρόνια πριν. Σύμφωνα με μια νέα έρευνα, εκείνη ακριβώς την στιγμή οι γάτες άρχισαν να λειτουργούν ως απωθητικά ανεπιθύμητων ζώων.
Η έρευνα, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Heredity, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η εξημέρωση των γατών ξεκίνησε εξαιτίας της αλλαγής του τρόπου ζωής των ανθρώπων, ο οποίος τους οδήγησε να κατασκευάζουν όλο και μεγαλύτερες κοινότητες και τελικά να ασχοληθούν με την γεωργία.
Οι αγριόγατες που ζούσαν πριν από περίπου 12.000 χρόνια επωφελήθηκαν από την αύξηση των τρωκτικών που εμφανίστηκαν γύρω από τις πρώτες καλλιέργειες και τις αποθήκες των σιτηρών και οι πρώτες ανθρώπινες κοινότητες με τη σειρά τους βοηθήθηκαν από τις γάτες που κυνηγούσαν και εξόντωναν αυτά τα παράσιτα, καταλήγουν οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Μιζούρι στις ΗΠΑ.
Έτσι, η εξημέρωση των γατών ξεκίνησε σαν μια αμφίπλευρη επωφελής σχέση ανάμεσα στις αγριόγατες και τους ανθρώπους που άρχισαν πρώτοι να διαμορφώνουν τις αγροτικές κοινωνίες στην περιοχή της Εύφορης Ημισελήνου, την περιοχή της Μέσης Ανατολής, που εκτείνεται στο σύγχρονο Ιράκ, τη Συρία, τον Λίβανο, το Ισραήλ, την Παλαιστίνη, την Ιορδανία, την Αίγυπτο, μαζί με τη νοτιοανατολική περιοχή της Τουρκίας και τις δυτικές περιφέρειες του Ιράν και ονομάστηκε από τους αρχαιολόγους έτσι καθώς έχει σχήμα ημισελήνου.
Οι ερευνητές συνέλεξαν και ανάλυσαν DNA από γάτες που βρίσκονται εντός και γύρω από τις περιοχές της Εύφορης Ημισελήνου καθώς και από γάτες σε όλη την Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική.
Έτσι, μπόρεσαν να συγκρίνουν σχεδόν 200 διαφορετικούς γενετικούς δείκτες, αξιολογώντας την αλληλουχία των μορίων βάσης των δομικών μονάδων στο DNA – αδενίνη, γουανίνη, θυμίνη και κυτοσίνη. Ανέλυσαν επίσης δείκτες γνωστούς ως μικροδορυφόροι – ένα σύστημα επαναλαμβανόμενων μοτίβων DNA που μεταλλάσσονται πολύ γρήγορα και μπορούν να μας δώσουν ενδείξεις τόσο για τους πρόσφατους πληθυσμούς των γατών όσο και για τις εξελίξεις στο είδος τα τελευταία 100 χρόνια.
Οι επιστήμονες επίσης επεξεργάστηκαν και συνέκριναν και άλλους δείκτες DNA, γνωστοί ως πολυμορφισμοί απλού νουκλεοτιδίου (SNPs), οι οποίοι αφορούν τις αλλαγές των μορίων μίας βάσης σε όλο το γονιδίωμα. Τα SNPs μπορούν να παρέχουν στοιχεία σχετικά με την ιστορία του είδους μέχρι και χιλιάδες χρόνια πίσω.
«Μελετώντας και συγκρίνοντας και τους δείκτες αυτούς, ξεκινήσαμε να συνθέτουμε την ιστορία της εξέλιξης των γατών», εξηγεί η συν-συγγραφέας της μελέτης, Λέσλι Λάιονς.
Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι το πιο πιθανό είναι ότι η γάτα εξημερώθηκε για πρώτη φορά πριν από 12.000 χρόνια και αυτό μόνο στην περιοχή της Εύφορης Ημισελήνου.
Αργότερα, καθώς οι άνθρωποι ξεκίνησαν να ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο έφερναν μαζί τους τούς νέους αιλουροειδείς τους φίλους. Μέσα από την πάροδο χιλιάδων ετών καθώς τα γονίδια των αιλουροειδών περνούσαν στις γάτες από τη μια γενιά στην άλλη, το γενετικό αποτύπωμα των γατών σε όλο τον κόσμο άρχισε να παρουσιάζει αποκλίσεις.
Για παράδειγμα, οι επιστήμονες αναφέρουν ότι το γενετικό αποτύπωμα των γατών της δυτικής Ευρώπης πλέον είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που έχουν οι γάτες της νοτιοανατολικής Ασίας, μια διαδικασία που οι επιστήμονες ονομάζουν «απομόνωση εξαιτίας της απόστασης».
Τα συμπεράσματα της έρευνας μας δείχνουν μια τελείως διαφορετική διαδικασία που ακολουθήθηκε στις γάτες. Πράγματι, άλλες έρευνες έχουν δείξει ότι ζώα, όπως τα άλογα και τα βοοειδή, εξημερώθηκαν από τους ανθρώπους κατά τη διάρκεια πολλών διαφορετικών περιπτώσεων που πραγματοποιήθηκαν σε διαφορετικά μέρη του κόσμου σε διάφορες χρονικές στιγμές.
«Στην πραγματικότητα πρέπει να θεωρούμε τις γάτες ως ημι-εξημερωμένες, καθώς αν τις αφήσουμε ελεύθερες στην φύση πιθανότατα θα συνεχίσουν να κυνηγούν τα θηράματά τους και θα μπορέσουν να επιβιώνουν και να ζευγαρώνουν μόνες τους με βάση την φυσιολογική, έμφυτη συμπεριφορά τους», αναφέρει η δρ Λάιονς, η οποία μελετά το γονιδίωμα των γατών για περισσότερα από 30 χρόνια.
«Σε αντίθεση με την περίπτωση των σκυλιών και άλλων εξημερωμένων ζώων, στην πραγματικότητα δεν έχουμε αλλάξει ιδιαίτερα την συμπεριφορά των γατών κατά τη διαδικασία της εξημέρωσης και αυτό αποδεικνύει για ακόμα μια φορά πόσο ξεχωριστά ζώα είναι», αναφέρει.
Οι επιστήμονες ωστόσο σημειώνουν ότι θα χρειαστούν περισσότερες μελέτες, οι οποίες θα πρέπει να περιλαμβάνουν στοιχεία και από άλλα είδη αγριόγατων, όπως αυτές του Ιράκ, του Ιράν, της κοιλάδας του Ινδού Ποταμού και της βόρειοδυτικής Ινδίας, ώστε να εξηγηθεί καλύτερα η ποικιλομορφία που μπορούμε να δούμε στους πληθυσμούς των γατών.
«Οι γενετικές και αρχαιολογικές μελέτες για τις γάτες που υπήρχαν πριν από την εποχή της γεωργικής καλλιέργειας θα μπορούσαν να είναι μια σημαντική προσθήκη για την εξήγηση της διαδικασίας της εξημέρωσής τους», αναφέρουν οι μελετητές της έρευνας.
