Η απώλεια των δέντρων αποτελεί επίσης σημαντική απειλή για χιλιάδες άλλα φυτά, ζώα και μύκητες
Πάνω από ένα στα τρία είδη δέντρων παγκοσμίως κινδυνεύουν πλέον με εξαφάνιση, σύμφωνα με την τελευταία επικαιροποίηση του Κόκκινου Καταλόγου Απειλούμενων Ειδών της IUCN.
Για πρώτη φορά, η πλειονότητα των δέντρων του κόσμου προστέθηκε στον κατάλογο αποκαλύπτοντας ότι τουλάχιστον 16.425 από τα 47.282 είδη που αξιολογήθηκαν από την IUCN κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Αυτό σημαίνει ότι τα δέντρα αποτελούν πλέον πάνω από το ένα τέταρτο των ειδών που περιλαμβάνονται στον Κόκκινο Κατάλογο της IUCN.
Ο αριθμός των απειλούμενων δέντρων είναι υπερδιπλάσιος από τον αριθμό όλων των απειλούμενων πτηνών, θηλαστικών, ερπετών και αμφιβίων μαζί και τα είδη δέντρων κινδυνεύουν με εξαφάνιση σε 192 χώρες σε όλο τον κόσμο.
“Αυτή η ολοκληρωμένη αξιολόγηση παρουσιάζει για πρώτη φορά μια παγκόσμια εικόνα της κατάστασης διατήρησης των δέντρων”, λέει η Δρ Μάλιν Ρίβερς, επικεφαλής της παγκόσμιας αξιολόγησης των δέντρων στη Botanic Gardens Conservation International, εταίρο του Κόκκινου Καταλόγου.
“Το έργο είναι μια παγκόσμια προσπάθεια, στην οποία συμμετέχουν πάνω από 1.000 ειδικοί σε θέματα δέντρων. Πρέπει να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε από κοινού για την κλιμάκωση της τοπικής, εθνικής και διεθνούς δράσης για τη διατήρηση των δέντρων, ώστε να στηρίξουμε τους ανθρώπους και τον πλανήτη”.
Η απώλεια των δέντρων απειλεί τους ανθρώπους, τα φυτά και τα ζώα
Ως καθοριστικό στοιχείο πολλών οικοσυστημάτων, η απώλεια των δέντρων αποτελεί επίσης σημαντική απειλή για χιλιάδες άλλα φυτά, μύκητες και ζώα. Τα δέντρα είναι θεμελιώδους σημασίας για τη ζωή στη γη, διαδραματίζοντας ουσιαστικό ρόλο στους κύκλους του άνθρακα, του νερού και των θρεπτικών συστατικών, καθώς και στο σχηματισμό του εδάφους και στη ρύθμιση του κλίματος.
Τα δέντρα είναι επίσης ζωτικής σημασίας για τους ανθρώπους, με περισσότερα από 5.000 είδη στον Κόκκινο Κατάλογο της IUCN να χρησιμοποιούνται για ξυλεία στις κατασκευές και πάνω από 2.000 είδη να χρησιμοποιούνται για φάρμακα, τρόφιμα και καύσιμα.
“Η σημασία της Παγκόσμιας Αξιολόγησης των Δέντρων δεν μπορεί να υπερτιμηθεί, δεδομένης της σημασίας των δέντρων για τα οικοσυστήματα και τους ανθρώπους”, λέει η Δρ Ειμίαρ Νικ Λουγκάντχα, ανώτερη επικεφαλής έρευνας στην αξιολόγηση και ανάλυση της διατήρησης στους Βασιλικούς Βοτανικούς Κήπους του Kew.
“Ελπίζουμε ότι αυτή η τρομακτική στατιστική του ενός στα τρία δέντρα που αντιμετωπίζουν κίνδυνο εξαφάνισης θα δώσει κίνητρα για επείγουσα δράση και θα χρησιμοποιηθεί για την ενημέρωση των σχεδίων διατήρησης”.
Πού και ποιες είναι οι μεγαλύτερες απειλές για τα είδη δέντρων;
Η κλιματική αλλαγή απειλεί ολοένα και περισσότερο τα δέντρα – ιδίως στους τροπικούς, όπου η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και οι ισχυρότερες και συχνότερες καταιγίδες αποτελούν κίνδυνο.
Το μεγαλύτερο ποσοστό απειλούμενων ειδών μπορεί να βρεθεί σε νησιά, σύμφωνα με την IUCN. Αυτά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην αποψίλωση των δασών από την αστική ανάπτυξη ή τη γεωργία, καθώς και στα χωροκατακτητικά είδη, τα παράσιτα και τις ασθένειες.
Η Νότια Αμερική φιλοξενεί τη μεγαλύτερη ποικιλία ειδών δέντρων στον κόσμο. Εκεί μόλις 3.356 από τα 13.668 είδη που αξιολογήθηκαν ή το 25% βρέθηκαν να κινδυνεύουν με εξαφάνιση.
Στην Κολομβία, οι αξιολογήσεις του Κόκκινου Καταλόγου έχουν ήδη συμβάλει στην ενημέρωση των εθνικών προσπαθειών διατήρησης. Επτά είδη Μανόλιας που απειλούνται με εξαφάνιση και κινδυνεύουν σοβαρά με εξαφάνιση χρησιμοποιήθηκαν για τον καθορισμό πέντε νέων βασικών περιοχών βιοποικιλότητας, οι οποίες θα χρησιμοποιηθούν από την τοπική και την εθνική κυβέρνηση για την ενημέρωση των πολιτικών σχεδιασμού.
Αλλά αυτό το χαμηλότερο ποσοστό δεν είναι απαραίτητα μια νίκη για τη Νότια Αμερική, εξηγεί η δρ. Λουγκάντχα.
“Το ποσοστό αυτό είναι βέβαιο ότι θα αυξηθεί, επειδή πολλά είδη δέντρων από τη Νότια Αμερική δεν έχουν ακόμη περιγραφεί για την επιστήμη και τα είδη δέντρων που είναι νέα στην επιστήμη είναι πολύ πιθανόν να απειλούνται με εξαφάνιση”.
«Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για να μην δράσουμε»
Η IUCN ελπίζει ότι αυτή η νέα αξιολόγηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα μοναδικό εργαλείο που θα βοηθήσει στην καθοδήγηση της δράσης για την αναστροφή της παρακμής της φύσης.
Ο Ζαν-Κριστόφ Βιέ, γενικός διευθυντής του Fondation Franklinia, το οποίο χρηματοδότησε το μεγαλύτερο μέρος της Παγκόσμιας Αξιολόγησης Δέντρων, λέει ότι γνωρίζουμε πού πρέπει να δράσουμε για να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την κρίση εξαφάνισης που πλήττει τα δέντρα του κόσμου.
“Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για να μην δράσουμε. Με έναν τόσο μεγάλο αριθμό απειλούμενων ειδών δέντρων, το έργο είναι τεράστιο, αλλά έχει ήδη ξεκινήσει. Πολλές ΜΚΟ, βοτανικοί κήποι, πανεπιστήμια και άλλοι κάνουν σπουδαίο έργο και μόνο αυτά που υποστηρίζει το Ίδρυμά μας προστατεύουν πάνω από 1.000 απειλούμενα είδη”.
Ο Βιέ εξηγεί ότι ορισμένες χώρες, όπως η Γκάνα, η Κολομβία, η Χιλή και η Κένυα, διαθέτουν ήδη εθνικές στρατηγικές για την προστασία των ειδών δέντρων. Άλλες, όπως η Γκαμπόν, έχουν επίσης προσδιορίσει σημαντικές περιοχές για τα δέντρα.
“Τα δέντρα θεωρούνται εύκολη λύση για την κλιματική αλλαγή και τα δέντρα φυτεύονται παντού- αλλά ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η αναδάσωση πρέπει να βελτιωθεί σημαντικά, διαφοροποιώντας τα είδη και συμπεριλαμβάνοντας απειλούμενα είδη στα προγράμματα δενδροφύτευσης”, προσθέτει.
“Οι κυβερνήσεις και οι δασικές τους υπηρεσίες, οι εταιρείες και όλοι όσοι φυτεύουν δέντρα θα μπορούσαν εύκολα να το κάνουν αυτό και να έχουν γρήγορα θετικό αντίκτυπο, αντιμετωπίζοντας τόσο την κρίση της κλιματικής αλλαγής όσο και την κρίση της βιοποικιλότητας”.
