Εξαντλούνται τα περιθώρια ανάκαμψης των καταθέσεων μέσω των χαρτονομισμάτων που είχαν αποσυρθεί από τους λογαριασμούς νοικοκυριών και επιχειρήσεων το 2015. Σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις από την κίνηση κεφαλαίων τους πρώτους μήνες του 2019, η ροή μετρητών προς το τραπεζικό σύστημα είναι μειωμένη κατά τουλάχιστον 30% σε σχέση με πέρυσι.
Τραπεζική πηγή που παρακολουθεί τη συγκεκριμένη αγορά εκτιμά ότι από τα περίπου 20 δισ. ευρώ που διέρρευσαν σε φυσική μορφή το εξάμηνο που προηγήθηκε της επιβολής των capital controls, ποσοστό άνω του 50% είτε έχει κατατεθεί εν νέου στις τράπεζες ή έχει «καταναλωθεί» για επενδύσεις, κυρίως σε ακίνητα, καθώς και για πληρωμή φόρων και άλλων υποχρεώσεων. Στο πλαίσιο αυτό θεωρεί ότι αυτή τη στιγμή σε θυρίδες και άλλες προσωπικές κρυψώνες δεν υπάρχουν περισσότερα από 7 δισ. ευρώ.
Τι έχει μείνει εκτός χώρας
Από την άλλη πλευρά, το 80% των χρημάτων που τοποθετήθηκαν σε αμοιβαία κεφάλαια ξένων οίκων έχει ήδη επαναπατριστεί, κυρίως κατά τη διάρκεια του 2017. Αυτό σημαίνει ότι από τη συγκεκριμένη πηγή λιγότερα από 2 δισ. ευρώ θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη ρευστότητα των τραπεζών.
Στο πλαίσιο αυτό, το μεγάλο αλλά και δύσκολο στοίχημα των επόμενων δύο-τριών ετών για τα πιστωτικά ιδρύματα αποτελεί ο επαναπατρισμός όσο το δυνατόν περισσότερων από τα περίπου 50-60 δισ. ευρώ που εκτιμάται πως βρίσκονται σε λογαριασμούς στο εξωτερικό. «Αν καταφέρναμε μέχρι και το 2021 να αντλήσουμε από ξένες τράπεζες ένα ποσό γύρω στα 20 δισ. ευρώ, θα ήμασταν πολύ ικανοποιημένοι» σχολιάζει σχετικά τραπεζικό στέλεχος.
Σύμφωνα με τον ίδιο, «πρόκειται για έναν στόχο που θα εξαρτηθεί από τη βελτίωση της εμπιστοσύνης, η οποία είναι άμεσα συνυφασμένη με την πορεία της οικονομίας και τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων». Σημειώνει δε πως θετικά στην ψυχολογία των καταθετών θα μπορούσε να λειτουργήσει η πλήρης άρση των capital controls, η οποία εκτός απροόπτου θα ολοκληρωθεί μέσα στη χρονιά.
Η εικόνα του 2019
Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, στο α’ τρίμηνο του 2019 τα υπόλοιπα νοικοκυριών και επιχειρήσεων εμφάνισαν πτώση 1 δισ. ευρώ. Πρόκειται για επίδοση χειρότερη από την περυσινή, καθώς το αντίστοιχο διάστημα του 2018 οι καθαρές εκροές δεν είχαν ξεπεράσει τα 330 εκατ. ευρώ.
Τραπεζικοί κύκλοι σημειώνουν πως οι βασικές διαφορές από πέρυσι είναι οι εξής:
Πρώτον, οι επιχειρήσεις «τραβούν» από τις καταθέσεις τους για την πραγματοποίηση επενδύσεων, διαβλέποντας βελτίωση των οικονομικών συνθηκών τα επόμενα τρίμηνα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των καταθετικών τους υπολοίπων κατά 1,5 δισ. ευρώ τους τρεις πρώτους μήνες του έτους έναντι πτώσης 790 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2018.
Οι χαμηλοί ρυθμοί τραπεζικής χρηματοδότησης, λόγω των αυστηρών πιστοληπτικών κριτηρίων αλλά και της χαμηλής ζήτησης για δανεισμό από την πλειονότητα των «καλών» εταιρειών, στρέφουν τον επιχειρηματικό κόσμο στη χρήση του ταμείου του.
Δεύτερον, η επιστροφή μετρητών από τα νοικοκυριά έχει μειωθεί. Παρ’ όλα αυτά οι καθαρές εισροές στους λογαριασμούς φυσικών προσώπων διατηρήθηκε στο α’ τρίμηνο στα ίδια επίπεδα με το 2018, καθώς έχει αυξηθεί το διαθέσιμο εισόδημα λόγω της μείωσης της ανεργίας, ενώ ένα μεγάλο μέρος μισθών και συντάξεων παραμένει στο σύστημα λόγω της αυξημένης χρήσης καρτών.
Θετικός ο Απρίλιος
Με βάση την πορεία των υπολοίπων έως σήμερα, στόχο των τραπεζών αποτελεί η ενίσχυση της καταθετικής βάσης το 2019 κατά 8 δισ. ευρώ, όσο δηλαδή και πέρυσι. Η πρώτη επεξεργασία των στοιχείων του Απριλίου δείχνει ότι τον περασμένο μήνα η αύξηση των καταθέσεων ίσως ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ, προερχόμενη κατά βάση από φυσικά πρόσωπα.
Οι νέες εισροές
Εάν επαληθευτεί αυτή η εκτίμηση, θα μηδενιστεί το «κοντέρ» και με την έναρξη της τουριστικής σεζόν οι νέες εισροές θα επαναφέρουν το πρόσημο από την αρχή του έτους σε θετικό έδαφος. Αγνωστο «Χ» αποτελεί ο χρόνος πλήρους απελευθέρωσης στην κίνηση κεφαλαίων. Οπως αναφέρει τραπεζική πηγή, αν και τα ρίσκα για μια τέτοια κίνηση έχουν μειωθεί σημαντικά, πρόκειται κατά βάση για πολιτική απόφαση. Στο πλαίσιο αυτό δεν αποκλείει εν όψει των επερχόμενων εκλογικών αναμετρήσεων η κυβέρνηση να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση.
