Μια νέα ανοσοθεραπεία για την πιο επιθετική μορφή καρκίνου του μαστού μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο επανεμφάνισης της νόσου τα επόμενα χρόνια. Η διεθνής κλινική δοκιμή, που έγινε με τη συμμετοχή Ελλήνων επιστημόνων, άφησε πολλές υποσχέσεις για το μέλλον.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Πίτερ Σμιντ του Πανεπιστημίου Queen Mary του Λονδίνου, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό ιατρικό περιοδικό “New England Journal of Medicine”. Στη μελέτη, στην οποία συμμετείχαν 1.174 ασθενείς από 21 χώρες με τριπλά αρνητικό καρκίνο μαστού σταδίου 2 και 3 (η νόσος δεν είχε εξαπλωθεί πέρα από τους μαστούς και τους λεμφαδένες), συμμετείχαν οι δρες Θεόδωρος Φουκάκης (αναπληρωτής καθηγητής ογκολογίας του Ινστιτούτου Καρολίνσκα και του Νοσοκομείου του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης το 2002) και Βασιλική Καραντζά (Ελληνο-αμερικανίδα ερευνήτρια κλινικής ογκολογίας στη φαρμακευτική εταιρεία Merck που έχει τα δικαιώματα του φαρμάκου).
Στη διάρκεια ενός εξαμήνου, στα δύο τρίτα των ασθενών ασθενείς δόθηκε το φάρμακο ανοσοθεραπείας pembrolizumab (γνωστό και ως Keytruda) επιπλέον της στάνταρντ χημειοθεραπείας, με στόχο τη μείωση του όγκου πριν την χειρουργική επέμβαση, ενώ το υπόλοιπο ένα τρίτο των ασθενών έκαναν χημειοθεραπεία και πήραν ψευδοφάρμακο (πλασίμπο). Δύο στις τρεις γυναίκες (65%) δεν εμφάνιζαν κανένα ίχνος καρκίνου μετά το συνδυασμό ανοσοθεραπείας-χημειοθεραπείας, έναντι ποσοστού 51% μεταξύ των ασθενών που είχαν κάνει μόνο τη συνήθη χημειοθεραπεία.
Ο τριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστού είναι επιθετικός και δύσκολο να αντιμετωπισθεί, επειδή τα καρκινικά κύτταρα δεν διαθέτουν υποδοχείς για τις ορμόνες οιστρογόνα και προγεστερόνη, ούτε για την πρωτεΐνη HER2, πράγμα που καθιστά αναποτελεσματικές πολλές διαθέσιμες θεραπείες. Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ότι οι ασθενείς με τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού, στις οποίες ο όγκος έχει τελείως εξαφανιστεί μετά τη χημειοθεραπεία, έχουν πιθανότητα πάνω από 90% να θεραπευθούν.
Γυναίκες με υπολείμματα όγκου τη στιγμή της χειρουργικής επέμβασης έχουν πιθανότητα 40% έως 50% για υποτροπή του καρκίνου, ακόμη κι αν ο όγκος αφαιρεθεί τελείως κατά την επέμβαση. Η υποτροπή συχνά συμβαίνει μέσα στα επόμενα τρία χρόνια και η ασθενής έχει κακή πρόγνωση.
«Με τη νέα ανοσοθεραπεία, είδαμε μια αύξηση κατά σχεδόν 14% στον αριθμό των γυναικών χωρίς καθόλου καρκίνο μετά τη χημειοθεραπεία, κάτι που συνιστά τεράστιο βήμα προόδου. Αυτή θα είναι η πρώτη στοχευμένη θεραπεία ανοικτή για όλες τις γυναίκες με πρώιμο τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού», δήλωσε ο Σμιντ.
Οι ασθενείς της κλινικής μελέτης παρακολουθούνται για να διαπιστωθούν τα ποσοστά θεραπείας τους σε βάθος χρόνου. Αν και οι περισσότερες ασθενείς απέχουν πλέον περίπου ένα χρόνο μετά τη χειρουργική επέμβαση, τα αρχικά δεδομένα δείχνουν ότι όσες είχαν κάνει ανοσοθεραπεία, αντιμετωπίζουν μικρότερο κίνδυνο υποτροπής του καρκίνου.
«Στατιστικά», δήλωσε ο δρ Σμιντ, «είναι αρκετά νωρίς και περιμένουμε μόνο ένας μικρός αριθμός ασθενών να εμφανίσει υποτροπή της νόσου, συνεπώς είναι ανάγκη να είμαστε επιφυλακτικοί γι’ αυτά τα πρώτα αποτελέσματα. Όμως, ακόμη και σε αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα, οι ασθενείς που έκαναν την ανοσοθεραπεία και τη χημειοθεραπεία μαζί, φαίνεται να τα πηγαίνουν πολύ καλύτερα. Τα έως τώρα στοιχεία δείχνουν ότι ο συνδυασμός ανοσοθεραπείας και χημειοθεραπείας μπορεί να αποτρέψει περίπου το ένα τρίτο των περιστατικών υποτροπής, αν και ακόμη είναι πρόωρο να εξαχθεί ένα οριστικό συμπέρασμα».
Εκτιμάται ότι θα χρειασθούν έως πέντε χρόνια για να επιβεβαιωθούν τα πρώτα ενθαρρυντικά αποτελέσματα της μελέτης, αλλά οι ερευνητές θεωρούν ότι ήδη οι θετικές ενδείξεις είναι αρκετές για να εγκριθεί η νέα ανοσοθεραπεία.
