Τα φρούτα και τα λαχανικά στην ΕΕ μολύνονται όλο και περισσότερο με τοξικά PFAS -οι λεγόμενες χημικές ουσίες που ζουν «για πάντα», τα οποία η Επιτροπή απέσυρε τα σχέδια απαγόρευσης πέρυσι- σύμφωνα με μελέτη του Ευρωπαϊκού Δικτύου Δράσης για τα Φυτοφάρμακα (PAN Europe).
«Το ποσοστό των φρούτων και λαχανικών που περιέχουν υπολείμματα φυτοφαρμάκων PFAS στην ΕΕ έχει σχεδόν τριπλασιαστεί κατά τη διάρκεια της δεκαετίας», προειδοποιεί η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε την Τρίτη (27 Φεβρουαρίου).
Οι υπερ- και πολυφθοροαλκυλικές ουσίες (PFAS) είναι γνωστό ότι αντιστέκονται στην αποικοδόμηση στο περιβάλλον και ότι έχουν επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, εάν δεν γίνεται σωστή διαχείριση.
Οι PFAS χρησιμοποιούνται ευρέως σε διάφορους βιομηχανικούς τομείς για τις αντικολλητικές, θερμοανθεκτικές και αδιάβροχες ιδιότητές τους, καθώς και σε συσκευασίες τροφίμων και σκευάσματα φυτοφαρμάκων, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται υπολείμματα που μπορούν να βρεθούν σε τρόφιμα και πόσιμο νερό.
Σύμφωνα με την έκθεση, το 2021, το 20% των φρούτων που καλλιεργούνται στην ΕΕ περιείχαν υπολείμματα τουλάχιστον ενός φυτοφαρμάκου PFAS.
Τον Ιανουάριο του 2023, τέσσερις χώρες της ΕΕ – η Γερμανία, η Δανία, η Σουηδία, η Ολλανδία- και η Νορβηγία προέτρεψαν τον Οργανισμό Χημικών Προϊόντων της ΕΕ (ECHA) να ξεκινήσει νέα αξιολόγηση κινδύνου για τα PFAS.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε το 2020 μια «στρατηγική για τις χημικές ουσίες με στόχο τη βιωσιμότητα», η οποία αποσκοπούσε, μεταξύ άλλων, στη σταδιακή κατάργηση των PFAS, εκτός εάν αυτά ήταν «αποδεδειγμένα απαραίτητα για την κοινωνία».
Ωστόσο, η Κομισιόν δεν έχει ακόμη υποβάλει σχετική πρόταση.
«Η έγκριση των φυτοφαρμάκων PFAS, που συχνά εφαρμόζονται σε μείγματα, αναδεικνύει σημαντικές ελλείψεις τόσο στις αξιολογήσεις των φυτοφαρμάκων της ΕΕ όσο και στις εθνικές αξιολογήσεις», δήλωσε η επικεφαλής επιστήμονας της PAN Europe Αγγελική Λυσιμάχου, προσθέτοντας ότι η ανθεκτικότητα και οι τοξικές τους ιδιότητες «θα έπρεπε να έχουν οδηγήσει στην ταχεία απαγόρευσή τους».
Αυξητικές τάσεις
Σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης, η οποία καλύπτει δεδομένα σε επίπεδο ΕΕ από το 2011 έως το 2021, το ποσοστό των προϊόντων που περιέχουν υπολείμματα φυτοφαρμάκων PFAS έχει αυξηθεί κατά 220% για τα φρούτα και κατά 274% για τα λαχανικά.
Οι μεγαλύτερες αυξήσεις στη μόλυνση με PFAS στην εθνική παραγωγή διαπιστώθηκαν στην Αυστρία και την Ελλάδα.
Το 2021, τα πιο συχνά ανιχνευόμενα PFAS σε μολυσμένα προϊόντα της ΕΕ ήταν το μυκητοκτόνο fluopyram, το εντομοκτόνο flonicamid και το μυκητοκτόνο trifloxystrobin.
Φρούτα έναντι λαχανικών
Η έκθεση δείχνει ότι, κατά μέσο όρο, ένα μικρότερο ποσοστό λαχανικών (12%) είναι μολυσμένο με υπολείμματα φυτοφαρμάκων PFAS από ό,τι τα φρούτα (20%).
Ωστόσο, ορισμένα λαχανικά είναι «εξίσου συχνά μολυσμένα με τα φρούτα που κατέχουν την πρώτη θέση», αναφέρεται στην έκθεση. Τα υψηλότερα ποσοστά εντοπίζονται στο ραδίκια (42%), στα αγγούρια (30%) και στις πιπεριές (27%).
Μεταξύ των φρούτων, οι καλοκαιρινές ποικιλίες είναι οι πιο συχνά μολυσμένες – φράουλες (37%), ροδάκινα (35%) και βερίκοκα (31%).
