Στις 18 Μαΐου του 1980 το ηφαίστειο στο όρος της Αγίας Ελένης στην πολιτεία της Ουάσινγκτον εξερράγη ύστερα από 123 χρόνια (σχετικής) απραξίας. Από την έκρηξη σκοτώθηκαν 57 άνθρωποι, έγιναν στάχτη περίπου 600 τετ. χιλιόμετρα δασικής έκτασης καθώς και 200 σπίτια. Ένα από τα πιο αλλόκοτα χαρακτηριστικά του συμβάντος ήταν ότι η έκρηξη δεν έγινε, ως συνήθως, από την κορυφή του όρους Αγία Ελένη. Ο κρατήρας άνοιξε από τα πλάγια, γκρεμίζοντας ένα αχανές τμήμα της βόρειας πλαγιάς.
Η κατολίσθηση και η θύελλα από συντρίμμια που επακολούθησαν ήταν αδιανόητου μεγέθους -οι μεγαλύτερες που έχουν καταγραφεί ποτέ. Η λάβα έσκισε, κυριολεκτικά, τον ορεινό όγκο στη μέση, εξαπολύοντας διάπυρη ύλη η οποία ταξίδευε με ταχύτητες κοντά στα 500 χλμ./ώρα.
Το “τσουνάμι” από τα φλεγόμενα συντρίμμια διένυσε απόσταση 25 χιλιομέτρων μέσα σε ελάχιστα λεπτά. Σε ακτίνα 10 χιλιομέτρων δεν είχε μείνει ούτε ένα δέντρο όρθιο. Ακόμη και σε απόσταση 21 χλμ. από το όρος της Αγία Ελένης, αντικείμενα κατασκευασμένα από πλαστικό έλιωναν, καθώς είχε πυρακτωθεί ακόμη και ο αέρας.
Η έκρηξη σημειώθηκε στις 08:32 τοπική ώρα, μαζί με έναν σεισμό έντασης 5.1 Ρίχτερ. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, ένα ανδρόγυνο γεωλόγων, ο Κιθ και η Ντόροθι Στόφελ πετούσαν γύρω από το όρος της Αγίας Ελένης με ένα ιδιωτικό αεροσκάφος, παρατηρώντας τη συμπεριφορά του βουνού που δονούνταν. Έγιναν μάρτυρες ενός απόκοσμου φαινομένου: Μιας ολόκληρης πλαγιάς να ανατινάζεται και να γκρεμίζεται.
Οι περισσότεροι από τους 57 νεκρούς που άφησε πίσω της η μανία της λάβας ήταν επιστήμονες. Τους προηγούμενους μήνες το όρος της Αγίας Ελένης είχε αρχίσει να επιδεικνύει μια ασυνήθιστη δραστηριότητα, εξού και ηφαιστειολόγοι, γεωλόγοι κ.λπ. έσπευσαν να στρατοπεδεύσουν σε μικρή απόσταση, ώστε να καταγράφουν κάθε αντίδραση.
Μετά από την αρχική έκρηξη, ένας πίδακας ηφαιστειακής ύλης εξαπολύθηκε προς τον ουρανό. Έφτασε σε ύψος τα 24.400 μέτρα. Ο ήλιος καλύφθηκε και πάνω από 1 δισ. κυβικά μέτρα συντρίμμια έπνιξαν οτιδήποτε γύρω από το ηφαίστειο. Οι υλικές ζημιές σε κτήρια, αυτοκινητοδρόμους, σιδηροδρόμους κ.λπ. ξεπέρασαν τα 2.5 δισ. δολάρια.
Το στοιχείο όμως που άλλαξε για πάντα ύστερα από αυτή την έκρηξη, ήταν η πεποίθηση των Αμερικανών -διαδεδομένη ακόμη και μεταξύ των επιστημόνων- ότι τα ηφαίστεια δεν θα διετάρασσαν ποτέ τη ζωή στις ΗΠΑ. Αντιθέτως, η ηφαιστειολογία γνώρισε μια νέα άνθηση στην Αμερική, από εκείνη τη σημαδιακή ημέρα της 18ης Μαΐου 1980.
