Το Ευρωμπάσκετ 1949 έγινε στην Αφρική και το κατέκτησε η Αίγυπτος. Για την Ελλάδα ήταν μια ιστορική διοργάνωση. Δύο από τα μέλη της αποστολής μιλούν για την πρώτη μεγάλη επιτυχία του ελληνικού μπάσκετ.
Στην ενενηντάχρονη ιστορία των Ευρωμπάσκετ (ο θεσμός έκανε πρεμιέρα το 1935 στην Ελβετία) η διοργάνωση που σίγουρα ξεχωρίζει είναι αυτή του 1949. Είναι η μοναδική που διοργανώθηκε σε αφρικανικό έδαφος με την οικοδέσποινα Αίγυπτο να κατακτά τελικά το χρυσό μετάλλιο και να στέφεται Πρωταθλήτρια Ευρώπης. Πέραν όμως αυτού το Ευρωμπάσκετ 1949 έχει ιδιαίτερη σημασία και για τη χώρα μας και την ιστορία του ελληνικού μπάσκετ.
Αίγυπτος με… καραμπόλα
Το πρώτο ερώτημα που προκύπτει βέβαια είναι πώς κατέληξε η διοργάνωση στην Αίγυπτο; Η αφρικανική χώρα έγινε οικοδέσποινα μέσω… καραμπόλας. Τη διοργάνωση έπαιρνε η πρωταθλήτρια της προηγούμενης και το 1947 η Σοβιετική Ένωση είναι ανέβει στο θρόνο. Όμως οι Σοβιετικοί, λόγω της ίδρυσης του ΝΑΤΟ και ουσιαστικά της έναρξης του Ψυχρού Πολέμου, αρνήθηκαν να διοργανώσουν το Ευρωμπάσκετ. Η Τσεχοσλοβακία ήταν η επόμενη στη λίστα καθώς είχε παίξει στον Τελικό. Όμως ήταν η χώρα που είχε διοργανώσει το Ευρωμπάσκετ 1947. Οπότε ο… κλήρος έπεσε στην χώρα που κατέκτησε το χάλκινο μετάλλιο και αυτή ήταν η Αίγυπτος που είχε νικήσει στον μικρό τελικό το Βέλγιο.
Το τουρνουά λοιπόν φιλοξενήθηκε στο Κάιρο και λόγω των ταξιδιωτικών δυσκολιών της εποχής μόλις τέσσερις από τις συνολικά επτά ομάδες ήταν από την ευρωπαϊκή ήπειρο. Μια από αυτές ήταν η Ελλάδα. Οι υπόλοιπες ομάδες που συμμετείχαν ήταν οι: Ολλανδία, Γαλλία, Συρία, Τουρκία, Λίβανος και Αίγυπτος. Να τονίσουμε ότι η Ιταλία απέσυρε την τελευταία στιγμή τη συμμετοχή της λόγω του αεροπορικού δυστυχήματος με την ομάδα της Τορίνο. Η Αίγυπτος έτσι απηύθυνε κάλεσμα σε Συρία και Λίβανο.
Το Ευρωμπάσκετ έγινε σε μορφή λίγκας. Όλες οι ομάδες έπαιξαν μεταξύ τους και πρωταθλητής βγήκε αυτός που συγκέντρωσε τη μεγαλύτερη βαθμολογία.
Η αποστολή της Εθνικής
Το Ευρωμπάσκετ 1949 ήταν η πρώτη συμμετοχή της Εθνικής μας στον θεσμό. Την αποστολή που ταξίδεψε στο Κάιρο αποτελούσαν οι: Τάκης Ταλιαδώρος (ΧΑΝΘ), Σωκράτης Αποστολίδης (Σπόρτινγκ), Αλέκος Αποστολίδης (Σπόρτινγκ), Στέλιος Αρβανίτης (Παναθηναϊκός), Νίκος Σκυλακάκης (Τρίτων), Νίκος Νομικός (Πανελλήνιος), Νίκος Μήλας (Παναθηναϊκός), Μίσσας Πανταζόπουλος (Παναθηναϊκός), Αλέκος Σπανουδάκης (Ολυμπιακός), Ιωάννης Λάμπρου (Παναθηναϊκός), Φαίδων Ματθαίου (Παναθηναϊκός), Νίκος Μπουρνέλος (Πανελλήνιος), Θανάσης Κωστόπουλος (Πανελλήνιος). Προπονητής ήταν ο Γιώργος Καρατζόπουλος ο οποίος εργαζόταν στην ομάδα του Σπόρτινγκ.
«Για έξι μήνες κάναμε προπόνηση»
Ο Νίκος Σκυλακάκης, μέλος εκείνης της ομάδας, μιλώντας στην ιστοσελίδα Gazzetta.gr θα πει: «Το ‘49 έγινε για πρώτη φορά μια τρομακτική προσπάθεια! Τα προηγούμενα χρόνια γινόταν… παζάρεμα μέχρι την τελευταία στιγμή για το ποιοι θα βρίσκονται στην Εθνική που έπρεπε να έχει τουλάχιστον 12 σταθερούς και δυο αναπληρωματικούς παίκτες. Τότε, λοιπόν επελέγη για προπονητής ο Γιώργος Καρατζόπουλος από το Σπόρτιγκ, που γνώριζε πολύ καλά το μπάσκετ. Σχεδόν έξι μήνες πριν από το Ευρωμπάσκετ στην Αίγυπτο, είχε επιλέξει και τους 12 διεθνείς. Παράλληλα φρόντισε ώστε ο προπονητής της εθνικής ομάδας στίβου, ο θρυλικός Όττο Σίμιτσεκ να δουλεύει με τους μπασκετμπολίστες. Για έξι μήνες, κάναμε προπόνηση έξι μέρες την εβδομάδα! Οι προπονήσεις γίνονταν στα ανοιχτά και όταν έβρεχε πηγαίναμε στο μοναδικό κλειστό, στο γηπεδάκι στην Αιόλου, κοντά στο Δημαρχείο. Οι μισοί δούλευαν στην άμυνα ζώνης και οι άλλοι μισοί στην άμυνα μαν-του-μαν! Έτσι ήταν τα πράγματα τότε. Είχαμε κάνει πολύ καλή προετοιμασία και πηγαίναμε να χτυπήσουμε το χρυσό μετάλλιο».
«Πήραμε μεγάλη χαρά»
Ο Αλέκος Σπανουδάκης από τη μεριά του, σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στην εφημερίδα Goal, έχει τονίσει: ««Όταν μάθαμε πως θα συμμετάσχουμε σε Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα για πρώτη φορά πήραμε μεγάλη χαρά και μάλιστα μερικές εβδομάδες πριν ξεκινήσαμε τα παιδιά που ήμασταν στην Αθήνα να κάνουμε κάποιες προπονήσεις. Προπονητής μας ήταν ο Γιώργος Καρατζόπουλος που είχε έρθει από την Αμερική. Τα φαβορί ήταν η Γαλλία και η Αίγυπτος που ήταν και διοργανώτρια χώρα. Μη σας κάνει εντύπωση για την Αίγυπτο, εκείνη την εποχή είχε δημιουργήσει πολύ καλή ομάδα, γενικότερα το άθλημα γνώριζε μεγάλη άνθηση στη συγκεκριμένη χώρα. Η Γαλλία ήταν πάντα μια παραδοσιακή δύναμη του μπάσκετ. Ξέραμε καλά πως οι Γάλλοι έναν χρόνο πριν στην Ολυμπιάδα του 1948 στο Λονδίνο είχαν βγει δεύτεροι πίσω από την Αμερική».
Ο δρόμος προς το Κάιρο
Για το ταξίδι προς το Κάιρο ο Αλέκος Σπανουδάκης θα πει: «Η ομάδα μας έφυγε με προορισμό το Κάιρο αεροπορικώς εκτός από τρεις παίκτες, εμένα, τον Ταλιαδώρο από τη Θεσσαλονίκη και τον Κωστόπουλο που είχαμε δουλειές και δεν μπορούσαμε να φύγουμε την καθορισμένη ημερομηνία. Τότε το μπάσκετ δεν ήταν επαγγελματικό, εγώ εργαζόμουν στη ΔΕΗ και δεν κατάφερα να εξασφαλίσω νωρίτερα άδεια. Εμείς οι τρεις λοιπόν αναχωρήσαμε από τον Πειραιά ακτοπλοϊκώς για την Αίγυπτο. Ήταν δύσκολο ταξίδι, όμως όταν είσαι νέος αντιμετωπίζεις αλλιώς τα πράγματα. Υπήρχε ενθουσιασμός και για τη συμμετοχή μας στο πρώτο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα και ήμασταν χαρούμενοι για την ευκαιρία που μας δινόταν να ταξιδέψουμε εκτός Ελλάδος. Το ταξίδι θα έλεγα ότι κύλησε ευχάριστα γιατί έτυχε με το ίδιο δρομολόγιο να ταξιδεύει κι ένα μπαλέτο από τη Γερμανία! Ο Τάκης ο Ταλιαδώρος ο συγχωρεμένος ήταν μεγάλος παίκτης, καταπληκτικός αλλά και ομορφόπαιδο κι όπως καταλαβαίνεται τα… πειράγματα έδιναν και έπαιρναν στο πλοίο».
Η ανταπόκριση από την Αίγυπτο
Η Εθνική έφτασε στο Κάιρο και ο ανταποκριτής της «Αθλητικής Ηχούς», Γ. Γούναρης περιγράφει σε κείμενο του τις συνθήκες που βρήκαν οι Έλληνες διεθνείς στην Αίγυπτο: «Την Εθνική μας ομάδα, κατά την άφιξή της στο αεροδρόμιο της Αλμάζας υποδέχθηκαν αντιπρόσωποι της αιγυπτιακής ομοσπονδίας μπάσκετ και αντιπρόσωποι του ελληνικού και ξένου Τύπου. Οι Έλληνες αθλητές κατέλυσαν στο “Ηλιούπολις Χάουζ Οτέλ”, πλησίον του σταδίου όπου θα διεξαχθούν οι αγώνες του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος. Ο καλαθοσφαιριστής Λάμπρου μού είπε τα εξής: “Μολονότι το γήπεδο είναι από παρκέ, εντούτοις αυτό δεν θα εμποδίσει καθόλου την ελληνική ομάδα να αγωνιστεί όπως αγωνίζεται και στην Αθήνα. Βρίσκει τις μπάλες διαφορετικές από εκείνες που έχουν στην Αθήνα. Είναι όλοι ευδιάθετοι και πιστεύουν σε μια λαμπρή εμφάνιση. Αν παίξουν δε όπως στον αγώνα με το πολεμικό πλοίο “Φιλιππίνες”, τότε είναι βέβαιος ότι θα κερδίσουν και το πρωτάθλημα. Όπως βλέπετε, οι Έλληνες καλαθοσφαιριστές έχουν μεγάλες ελπίδες καλής εμφάνισης, ακόμη δε και τελικής επικράτησης. Τα κύρια χαρακτηριστικά των Ελλήνων αθλητών, όπως μου δήλωσε ο Λάμπρου είναι η αντοχή και η ταχύτητά τους. Αν λάβουμε υπόψη τα ματς με τους Αμερικανούς στην Αθήνα και τα νικηφόρα ως επί το πλείστον αποτελέσματα, πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι και να ελπίζουμε ότι η Εθνική ομάδα θα καταλάβει τιμητική θέση». Στο ίδιο ρεπορτάζ γίνεται αναφορά στον χώρο που φιλοξένησε τους αγώνες στο Ευρωμπάσκετ της Αιγύπτου: «Το στάδιο δύναται να περιλάβει περί τους 5-6 χιλιάδες θεατές. Το γήπεδο φωτίζεται με 12 ισχυρούς προβολείς και θα γίνονται τρεις αγώνες κάθε βράδυ».
Ο Μπουρνέλος και οι πάστες
Ο Νίκος Σκυλακάκης από τη μεριά του είχε αφηγηθεί ένα αστείο περιστατικό με πρωταγωνιστή τον Νίκο Μπουρνέλο: «Ήμασταν στο ξενοδοχείο μας στην Ηλιούπολη και απέναντι υπήρχε ένας κινηματογράφος. Καθόμασταν έξω, στις καρέκλες και ο μακαρίτης ο Μπουρνέλος ήθελε πώς και πώς να πάει στο σινεμά όμως δεν είχε λεφτά για εισιτήριο. “Μη στεναχωριέσαι, θα τους δείξεις το σήμα της Εθνικής και θα περάσεις μέσα” του είπαμε, δείχνοντάς του το σήμα που είχαμε και κυκλοφορούσαμε δωρεάν με το τρένο από το Κάιρο στην Ηλιούπολη. Επειδή, όμως τελείωνε εκείνη την ώρα η προβολή, τον άφησαν να περάσει έτσι μέσα, δίχως να πληρώσει. Αυτός, λοιπόν βεβαιώθηκε πως ό,τι του λέγαμε ήταν πραγματικότητα. Τότε ο Φαίδων Ματθαίου το τράβηξε πιο πολύ: “Πήγαινε στο ζαχαροπλαστείο και αν τους το δείξεις, θα πάρεις ό,τι θέλεις. Πήγε ο κακομοίρης, έφαγε 2-3 πάστες, έκανε να φύγει και οι Αιγύπτιοι τον κυνηγούσαν για να τους δώσει λεφτά!».
Εντυπωσιακό ξεκίνημα και τελικά χάλκινο
Το ιστορικό πρώτο παιχνίδι της Εθνικής μας σε Ευρωμπάσκετ έγινε στις 15 Μαΐου 1949 στο γήπεδο της Ηλιούπολης του Καΐρου. Η ομάδα μας αντιμετώπισε την Ολλανδία και επικράτησε άνετα με 46-28. Ήταν και το πρώτο επίσημο παιχνίδι που έδωσε ποτέ η Εθνική ομάδα μπάσκετ.
Ακολούθησε η νίκη με 45-36 επί του Λιβάνου και η Εθνική μας επικράτησε με 54-41 επί της Τουρκίας. Με τρεις σερί νίκες η ομάδα στόχευε στην κορυφή αλλά η ισχυρή Γαλλία μας ανάγκασε στην πρώτη μας ήττα με 41-36. Η Εθνική ανέκαμψε και νίκησε με 49-45 τη Συρία αλλά στο τελευταίο της ματς στο τουρνουά ηττήθηκε με 50-39 από την Αίγυπτο η οποία τελικά κατέκτησε και το χρυσό με έξι νίκες. Δεν έχασε ούτε έναν αγώνα και μάλιστα κέρδισε άνετα με 57-36 τη δεύτερη Γαλλία. Η Ελλάδα με ρεκόρ 4-2 πήρε το χάλκινο μετάλλιο και ακολούθησαν Τουρκία, Ολλανδία Συρία και Λίβανος.
Ο σημαντικός ρόλος του Ματθαίου
Μιλώντας για το παιχνίδι με την Αίγυπτο ο Νίκος Σκυλακάκης θα σταθεί στο πολύ σκληρό τους παιχνίδι αλλά και στο γεγονός ότι είχαν παίκτες με μεγάλο ύψος. «Οι Αιγύπτιοι δεν σε άφηναν να κερδίσεις» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Για το τουρνουά ο Αλέκος Σπανουδάκης θα πει: «Οι αγώνες εκείνου του πρώτου Ευρωμπάσκετ έγιναν σε απόσταση περίπου 10 χιλιομέτρων έξω από το Κάιρο, σε ένα ανοικτό γήπεδο το οποίο γέμισε από Αιγύπτιους φιλάθλους. Στο τουρνουά εκείνη τη χρονιά συμμετείχαν μόνο επτά ομάδες. Εμείς σε σύνολο έξι αγώνων είχαμε τέσσερις νίκες και δύο ήττες και καταφέραμε να βγούμε τρίτοι παίρνοντας έτσι την πρώτη συμμετοχή μας σε ευρωπαϊκό πρωτάθλημα και μετάλλιο. Μεγάλο ρόλο στην ψυχολογία μας έπαιξαν οι συμβουλές του Φαίδωνα Ματθαίου, μια ξεχωριστή προσωπικότητα, αντίπαλός μου, καθώς αυτός έπαιζε στον Παναθηναϊκό κι εγώ στον Ολυμπιακό, όμως αυτός ήταν ήδη έμπειρος και γνώριζε από συμμετοχές σε μεγάλες διοργανώσεις. Αρκεί να σας πω ότι είχε συμμετάσχει στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου το 1948 με την Ελλάδα ως κωπηλάτης. Χάσαμε από τη Γαλλία και την Αίγυπτο. Κερδίσαμε τις υπόλοιπες ομάδες, θυμάμαι έγινε μεγάλο ματς με την Τουρκία την οποία όμως κερδίσαμε. Οι πανηγυρισμοί μας μετά το τέλος του αγώνα ήταν έντονοι καθώς εκεί συνειδητοποιήσαμε ότι μπορούμε να φτάσουμε ψηλά. Ο Ματθαίου κι ο Τάκης Ταλιαδώρος της ΧΑΝΘ έκαναν μεγάλα παιχνίδια. Η αποστολή επέστρεψε στην Αθήνα με πλοίο, τύχαμε μιας μεγάλης υποδοχής ενώ η επιτυχία αναγνωρίστηκε από όλους ως ένα σημαντικό επίτευγμα. Αυτή η επιτυχία έγινε η αφορμή ώστε να συνεχιστεί πιο εντατικά μια προσπάθεια που είχε ξεκινήσει με στόχο την ανάπτυξη του μπάσκετ στην Ελλάδα». Να τονίσουμε ότι τελικά ο Ματθαίου αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ της ομάδας μας στο τουρνουά. Ο Τύπος της εποχής των χαρακτήριζε μάλιστα ο «ελληνικός αίλουρος». Γενικότερα η ομάδα μας έβαλε 269 πόντους και δέχθηκε 241.
Για την επιστροφή στην Ελλάδα ο Νίκος Σκυλακάκης θυμάται πως «μάς υποδέχτηκαν πίσω στην πατρίδα με μεγάλο ενθουσιασμό. Το μπάσκετ είχε δώσει καλύτερες εξετάσεις διεθνώς από το ποδόσφαιρο. Είχε αρχίσει να γίνεται πολύ της μόδας, παιζόταν σε όλες τις συνοικίες». Μάλιστα σε εφημερίδες της εποχής βλέπουμε πως οι αθλητές της Εθνικής πήραν δώρο από την ΙΟΝ σοκολάτες.
Η πρώτη συμμετοχή της χώρας μας σε Ευρωμπάσκετ ήταν απολύτως επιτυχημένη και έφερε το πρώτο μετάλλιο. Θα ακολουθούσαν μεγάλες επιτυχίες με δύο κατακτήσεις και πολλά ακόμα μετάλλια. Το μπάσκετ εξελίχθηκε σε ένα από τα δημοφιλέστερα αθλήματα στην χώρα μας και αποδεδειγμένα ίσως αυτό που ταιριάζει περισσότερο στους Έλληνες αθλητές.
Τα αποτελέσματα της Ελλάδας στο Ευρωμπάσκετ ‘49
15/5/1949
Ελλάδα – Ολλανδία 46-28 (21-11)
Ελλάδα (Καρατζόπουλος): Ματθαίου 8, Ταλιαδώρος 3, Κωστόπουλος, Σ. Αποστολίδης 6, Αρβανίτης 4, Αλ. Αποστολίδης 5, Μήλας, Νομικός 8, Σκυλακάκης, Πανταζόπουλος 6, Αλ. Σπανουδάκης 2, Λάμπρου 4.
16/5/1949
Ελλάδα – Λίβανος 45-36 (24-14)
Ελλάδα (Καρατζόπουλος): Ματθαίου 20, Κωστόπουλος 2, Αλ. Αποστολίδης 4, Ταλιαδώρος 2, Αρβανίτης 4, Σκυλακάκης 3, Λάμπρου 1, Πανταζόπουλος 2, Σ. Αποστολίδης 2, Νομικός 5.
17/5/1949
Ελλάδα – Τουρκία 54-41 (20-18)
Ελλάδα (Καρατζόπουλος): Ματθαίου 15, Πανταζόπουλος 1, Λάμπρου 16, Σ. Αποστολίδης, Αρβανίτης 3, Ταλιαδώρος 11, Αλ. Σπανουδάκης 8, Νομικός, Κωστόπουλος.
19/5/1949
Ελλάδα – Γαλλία 36-41 (22-32)
Ελλάδα (Καρατζόπουλος): Ματθαίου 6, Μπουρνέλος, Σ. Αποστολίδης 2. Λάμπρου, Σκυλακάκης, Ταλιαδώρος 20, Αρβανίτης 3, Αλ. Σπανουδάκης 3, Νομικός 6, Αλ. Αποστολίδης 9, Κωστόπουλος.
20/5/1949
Ελλάδα – Συρία 49-45 (19-24)
Ελλάδα (Καρατζόπουλος): Ματθαίου 6, Μπουρνέλος, Σ. Αποστολίδης 2, Λάμπρου, Σκυλακάκης, Ταλιαδώρος 20, Αρβανίτης 3, Αλ. Σπανουδάκης 3, Νομικός 6, Αλ. Αποστολίδης 9, Κωστόπουλος.
21/5/1949
Ελλάδα – Αίγυπτος 39-50 (15-20)
Ελλάδα (Καρατζόπουλος): Αλ. Αποστολίδης 6, Νομικός 5, Αλ. Σπανουδάκης 2, Σ. Αποστολίδης 2, Ματθαίου 10, Λάμπρου 3, Αρβανίτης 1, Ταλιαδώρος 10.
Τελική κατάταξη
1. Αίγυπτος 6-0
2. Γαλλία 5-1
3. Ελλάδα 4-2
4. Τουρκία 3-3
5. Ολλανδία 2-4
6. Συρία 1-5
7. Λίβανος 0-6
