Το οροπέδιο του Θιβέτ, γεμάτο σήμερα με παγετώνες και λίμνες, ήταν πολύ διαφορετικό πριν από δεκάδες εκατομμύρια χρόνια και το τοπίο του μπορεί να συνεχίσει να αλλάζει, σύμφωνα με τα ευρήματα κινέζων επιστημόνων.
Γνωστό ως ο πύργος νερού της Ασίας, το οροπέδιο του Θιβέτ είναι η πηγή δεκάδων μεγάλων ποταμών της Ασίας και η ανακάλυψη των μυστικών της εξέλιξής του και των οικοσυστημάτων του είναι σημαντική για την ευημερία των Ασιατών.
Η τελευταία επιστημονική αποστολή ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2017 και είναι η δεύτερη του είδους της μέσα σε 40 χρόνια. Με χρονικό ορίζοντα έως 10 χρόνων, η αποστολή θα διεξάγει μια σειρά μελετών επικεντρωμένων στους παγετώνες του Οροπεδίου, τη βιοποικιλότητα και τις οικολογικές αλλαγές ενώ θα παρακολουθεί και τις κλιματικές αλλαγές στην περιοχή.
Σύμφωνα με μία μελέτη σχετικά με τις επιπτώσεις από την αύξηση του υψομέτρου των Ιμαλαΐων στο περιβάλλον, ερευνητές από την κινεζική ακαδημία επιστημών (CAS) αποκάλυψαν το μυστηριώδες παρελθόν του οροπεδίου του Θιβέτ.
Παρά τη σημερινή του εικόνα επιστήμονες βρήκαν απολιθώματα τροπικών φυτών όπως φοίνικες και μπανανιές που χρονολογούνται από 19 έως 56 εκατομμύρια χρόνια
Το πρώτο εύρημα ήταν η ανακάλυψη της ύπαρξης τροπικών δασών στην περιοχή.
Στο νότιο Θιβέτ βρέθηκαν απολιθώματα τροπικών φυτών όπως φοίνικες και μπανανιές που χρονολογούνται από 19 έως 56 εκατομμύρια χρόνια. Αυτό δείχνει ότι πριν από περίπου 56 εκατομμύρια χρόνια η περιοχή των Ιμαλαΐων ήταν ελαφρώς υποτροπική περιοχή με υψόμετρο 1.000 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Συγκρίνοντας αυτά τα τροπικά φυτά με παρόμοια της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι η περιοχή του οροπεδίου του Θιβέτ αποτελούσε σημαντικό σταθμό για τη διάδοση των φυτικών ειδών στον πρώιμο Καινοζωϊκό αιώνα και ορισμένα φυτικά είδη κατευθύνονταν δυτικά στην Ευρώπη και άλλα προς τη Βόρεια Αμερική.
Παρόλο που η κατανομή των φυτών που απαιτούν θερμό κλίμα έχει περιοριστεί στο οροπέδιο, οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι οι απόγονοί τους μπορεί εύκολα να βρεθούν σήμερα σε τροπικές και υποτροπικές εκτάσεις.
Οι επιστήμονες εκτιμούν οτι πριν από περίπου 19 εκατομμύρια χρόνια, το υψόμετρο της συγκεκριμένης περιοχής έφθασε τα 2.300 μέτρα πάνω από τη στάθμη της θάλασσας και στη συνέχεια, μετά από 4 εκατ. χρόνια αυξήθηκε σε πάνω από 5.500 μέτρα.
Καθώς η αύξηση του υψομέτρου των Ιμαλαΐων εμπόδισε τους μουσώνες να κινηθούν προς τον βορρά πριν από 24 εκατ. χρόνια, σταδιακά η περιοχή του οροπεδίου του Θιβέτ ερημοποιήθηκε. Πριν από 56 εκατομμύρια χρόνια, η βροχόπτωση στην περιοχή ήταν 1.000 χιλιοστά. Πριν από 24 εκατ χρόνια ο αριθμός έπεσε στα 700 χιλιοστά και σήμερα βρίσκεται στα μόλις 300 χιλιοστά.
Τα Ιμαλάια εξέτρεψαν το μεγαλύτερο μέρος του βρόχινου νερού στη νότια Κίνα, η οποία στην αρχαιότητα ήταν έρημος. Τροφοδοτούμενη από τη βροχή που έφερναν οι μουσώνες η νότια Κίνα μετατράπηκε σιγά-σιγά σε υγρή περιοχή με εύφορο έδαφος. Χωρίς την αύξηση του υψόμετρου των Ιμαλαΐων, οι επιστήμονες ισχυρίζονται οτι η νότια Κίνα θα είχε παραμείνει έρημος.
Όταν η περιοχή του οροπεδίου του Θιβέτ μετατράπηκε από μία τροπική πεδιάδα σε ένα οροπέδιο, άρχισε να παρατηρείται μία αλλαγή στον κύκλο της βιολογικής εξέλιξης. Τα τροπικά ψάρια του γλυκού νερού, όπως ο μονομάχος και το παραδεισόψαρο, το γατόψαρο και ο κυπρίνος κολύμπησαν στα νότια κατά μήκος των νέων υδάτινων οδών, ενώ τα υπόλοιπα που έμειναν πίσω πέθαναν.
Περίπου 5 εκατομμύρια χρόνια πριν, το υψόμετρο ήταν αρκετά μεγάλο για να επικρατεί ένα ψυχρό αλπικό περιβάλλον και τότε έκαναν την εμφάνιση τους οι μαλλιαροί ρινόκεροι, οι ελέφαντες, η αρκτική αλεπού, το πρόβατο του οροπεδίου -γνωστό ως αργκάλι – η θιβετιανή αντιλόπη καθώς οι πρόγονοι πολλών σύγχρονων θηλαστικών. Μερικά από αυτά έφυγαν από το οροπέδιο στη διάρκεια της Τεταρτογενούς εποχής των παγετώνων πριν από περίπου 2 εκατ. χρόνια, για να πάνε στο βορρά όπως η αρκτική αλεπού που ζει ακόμα στον Αρκτικό Κύκλο. Άλλα έμειναν και έγιναν τυπικά ζώα του οροπεδίου ενώ την ίδια περίοδο κάνει την εμφανισή της η λεοπάρδαλη του χιονιού, η οποία στη συνέχεια εξαπλώθηκε σε άλλα μέρη του κόσμου.
Μικρά τρωκτικά απαραίτητα για το οικοσύστημα των βοσκοτόπων έκαναν την εμφάνισή τους στο οροπέδιο. Τα απολιθωμένα στοιχεία που βρέθηκαν στην περιοχή αποδεικνύουν οτι τα τρωκτικά αυτά πριν από 4 εκατ. χρόνια μετακινήθηκαν από το οροπέδιο της Μογγολίας και τη βόρεια Κίνα στο εσωτερικό του οροπεδίου του Θιβέτ.
Η εξέλιξη του οικοσυστήματος της περιοχής συνεχίστηκε για εκατομμύρια χρόνια. Η επιστημονική αποστολή διαπίστωσε ότι οι παγετώνες στο οροπέδιο και στις γειτονικές περιοχές συρρικνώθηκαν κατά 15% το περασμένο μισό του αιώνα, ενώ το μόνιμα παγωμένο έδαφος συρρικνώθηκε κατά 16%.
Οι επιστήμονες εκτιμούν οτι το λιώσιμο των πάγων, εξαιτίας της ανόδου της θερμοκρασίας, έχει ως αποτέλεσμα να μεγαλώσουν οι λίμνες και να αυξηθούν οι υδάτινες ροές σε ποτάμια της περιοχής. Ο αριθμός των λιμνών, μεγαλύτερων από ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο, αυξήθηκε σε 1.236 από 1.081 που ήταν πριν. Εν τω μεταξύ, τον προηγούμενο αιώνα η αλπική δεντροσειρά αυξήθηκε κατά μέσο όρο κατά 29 μέτρα, σημάδι βελτίωσης της βλάστησης στο οροπέδιο. Για δεκάδες εκατομμύρια χρόνια το οροπέδιο ήταν πιο ψυχρό και ξηρό. Τώρα είναι πιο ζεστό και πιο πράσινο.
