Σαν να μην έφταναν οι μύριες δυσκολίες που υπάρχουν στις προσπάθειες διατήρησης του γύπα ασπροπάρη στα Βαλκάνια, έρχονται και οι απαράδεκτες χωροθετήσεις αιολικών σταθμών (ΑΣΠΗΕ) μέσα στον πυρήνα του ζωτικού του χώρου να τον απειλήσει με το τελειωτικό χτύπημα, καταγγέλλει η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία.
Οι αριθμοί που μαρτυρούν ότι οι εναπομείναντες ασπροπάρηδες των Βαλκανίων βρίσκονται στο όριο της επιβίωσης είναι αποκαλυπτικοί: το 2021 ο αριθμός των ενεργών επικρατειών του ασπροπάρη μειώθηκε από 54 σε 50 σε σχέση με το 2020 σε ολόκληρη τη Βαλκανική χερσόνησο, ενώ ο αριθμός των ζευγαριών τους μειώθηκε από 49 σε 47.
Αψηφώντας αυτά τα απογοητευτικά στοιχεία, αυτή την περίοδο βρίσκονται σε διαδικασία αδειοδότησης δύο ΑΣΠΗΕ στη Θράκη που απειλούν ευθέως τον ασπροπάρη. Η πρώτη αφορά τον ΑΣΠΗΕ «Μαύρη Πέτρα» στον Εβρο, ακριβώς δίπλα στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα.
Αν και από την ελληνική πλευρά των συνόρων η θέση εγκατάστασης βρίσκεται σε απόσταση μερικών χιλιομέτρων από προστατευόμενες περιοχές, οι ανεμογεννήτριες του έργου απέχουν μερικές δεκάδες μέτρα από δύο περιοχές Natura της Βουλγαρίας, εκ των οποίων η μία είναι Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για την ορνιθοπανίδα, πολύ σημαντική για τη διατήρηση του ασπροπάρη.
Εντονη αντίδραση
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Βουλγαρικής Εταιρείας για την Προστασία των Πουλιών (εταίρος στο Πρόγραμμα LIFE για τον ασπροπάρη), η φωλιά του απειλούμενου γύπα βρίσκεται σε απόσταση μόλις 5 χιλιομέτρων από τον προτεινόμενο ΑΣΠΗΕ, ενώ ακόμα πιο κοντά στις ανεμογεννήτριες, στα 2 χιλιόμετρα, εντοπίζεται φωλιά τού επίσης απειλούμενου xρυσαετού.
Αυτά παρατίθενται αναλυτικά σε επιστολή της BSPB προς την ελληνική διοίκηση και την αδειοδοτούσα αρχή (υπουργείο Περιβάλλοντος), που συνυπογράφει και η Ορνιθολογική, όπου εκφράζει την έντονη αντίθεσή της στην υλοποίηση του έργου λόγω των πολύ σοβαρών πιθανών επιπτώσεων στα απειλούμενα είδη πουλιών.
Σύμφωνα με τις κατευθύνσεις εφαρμογής των Ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη Φύση, το Δίκτυο NATURA 2000 και τα είδη και οικότοποι που προστατεύονται αντιμετωπίζονται με ενιαίο τρόπο σε όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση και όχι αποκλειστικά εντός των συνόρων ενός κράτους-μέλους.
Αν υπάρχει υπόνοια ότι η κατασκευή ενός έργου σε ένα κράτος-μέλος ενδέχεται να έχει επιπτώσεις στο περιβάλλον ενός άλλου, απαιτείται η λεπτομερής ενημέρωση και εμπλοκή του δεύτερου κράτους-μέλους στη διαδικασία διαβούλευσης, κάτι που δεν έχει συμβεί μέχρι σήμερα.
Η δεύτερη επικίνδυνη για τη διατήρηση του ασπροπάρη περίπτωση ΑΣΠΗΕ βρίσκεται στην περιοχή της ΖΕΠ/ΣΠΠ (Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά) Κοιλάδας Κομψάτου. Ο φάκελος του ΑΣΠΗΕ «Αγγελικούλα» είχε υποβληθεί για αδειοδότηση το 2021, ωστόσο κατά τη διαδικασία παροχής γνωμοδοτήσεων αποσύρθηκε από την εταιρεία, καθώς τόσο η Ορνιθολογική και το WWF όσο και γνωμοδοτούσες υπηρεσίες επισήμαναν (μεταξύ πολλών άλλων) πως μέρος του έργου βρισκόταν σε απόσταση μικρότερη των 5 χιλιομέτρων από τη θέση φωλιάσματος του ασπροπάρη στα Θρακικά Μετέωρα.
Σύμφωνα με το θεσμοθετημένο Σχέδιο Δράσης για τον ασπροπάρη, για την αποτροπή και ελαχιστοποίηση του κινδύνου θνησιμότητας που προκαλείται από τις ανεμογεννήτριες καθορίζονται ζώνες αποκλεισμού εγκατάστασης και λειτουργίας ΑΣΠΗΕ σε ακτίνα κατ’ ελάχιστον 5 χλμ. γύρω από τις υφιστάμενες φωλιές του ασπροπάρη.
Η εταιρεία είχε αποσύρει την ΜΠΕ/ΕΟΑ του έργου προκειμένου να προχωρήσει στον «επανασχεδιασμό» του έργου, αλλά περίπου 1,5 χρόνο μετά, το έργο επανήλθε για αδειοδότηση, με τη βασική αλλαγή στον σχεδιασμό να συνίσταται στο ότι οι θέσεις των ανεμογεννητριών μετακινήθηκαν ελάχιστα μέτρα έξω από τη ζώνη αποκλεισμού των 5 χιλιομέτρων.
Συγκεκριμένα οι 7 ανεμογεννήτριες του έργου απέχουν από μόλις 70 έως 600 μέτρα από τη ζώνη αυτή, κάτι που μαρτυρά πως ο «επανασχεδιασμός» του είναι καθαρά προσχηματικός και δεν στοχεύει την ουσιαστική προφύλαξη του είδους, αναφέρει η Ορνιθολογική.
Ανεπαρκής μελέτη
Εξάλλου, παραμένει ανεπαρκής και η μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (ΕΟΑ) του έργου, αφού κατά παράδοξο τρόπο, παρά την αλλαγή του σχεδιασμού, την αύξηση του μεγέθους των ανεμογεννητριών, την έκδοση τροποποιητικής Βεβαίωσης Παραγωγού, η ΕΟΑ που υποβλήθηκε είναι ακριβώς η ίδια, με τις ίδιες παρατηρήσεις και διαπιστώσεις – και φυσικά τις ίδιες ελλείψεις.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι εργασίες πεδίου της ΕΟΑ σταματούν τον Μάιο, παρά το γεγονός πως ο Ιούνιος και ο Ιούλιος είναι μήνες πολύ έντονης πτητικής δραστηριότητας τόσο για τον ασπροπάρη όσο και για το όρνιο, που επίσης φωλιάζει στην Κοιλάδα Κομψάτου, καθώς η περίοδος αυτή συμπίπτει με τις μέγιστες ανάγκες των νεοσσών για τάισμα από τους γονείς τους, αλλά και με τις πρώτες πτήσεις των νεαρών πτηνών.
Συνεπώς, η απουσία καταγραφής της παρουσίας των πουλιών τη συγκεκριμένη περίοδο αποτελεί ουσιώδη ανεπάρκεια της ΕΟΑ και σημαντική υποεκτίμηση των δυνητικών επιπτώσεων από την εγκατάσταση του έργου.
«Δεδομένου ότι και τα δύο θεσμοθετημένα Σχέδια Δράσης για τον ασπροπάρη και για τα υπόλοιπα τρία είδη γυπών (όρνιο, μαυρόγυπας, γυπαετός) θέτουν ως στόχο τη βελτίωση της πληθυσμιακής κατάστασης αυτών των ειδών, η απόρριψη έργων που συνιστούν άμεση απειλή για αυτά είναι το ελάχιστο που μπορεί να κάνει η διοίκηση», επισημαίνει η Ορνιθολογική.
Όπως οι κορμοράνοι στον Βοτανικό.. Άντε ούγκανοι οπισθοδρομικοί.