Αλλάζει το κλίμα στη Δυτική Ελλάδα – Αυξάνονται τα ακραία καιρικά φαινόμενα

Tο κλίμα της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας θα είναι τις επόμενες δεκαετίες πιο θερμό και πιο ξηρό, με σημαντική μείωση των βροχοπτώσεων και των χιονοπτώσεων. Επίσης, θα υπάρξει αύξηση της συχνότητας εμφάνισης ακραίων φαινομένων, όπως ξηρασία, πλημμύρες και κύματα καύσωνα, ενώ στις κλιματικές μεταβολές που αναμένεται να επηρεάσουν τη Δυτική Ελλάδα συγκαταλέγεται και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας.

Στις παραπάνω εκτιμήσεις κατέληξε μελέτη, που παρουσιάζει το Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, για την αναμενόμενη μεταβολή του κλίματος που εκπονήθηκε στο πλαίσιο της κατάρτισης του περιφερειακού σχεδίου για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή που χρηματοδοτείται από την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος, ενώ το κείμενο του σχεδίου τέθηκε από την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας σε δημόσια διαβούλευση.

Το περιφερειακό σχέδιο εκπονήθηκε λαμβάνοντας υπόψη τρία σενάρια παγκόσμιας εξέλιξης συγκεντρώσεων αερίων του θερμοκηπίου (RCP2.6-ευμενές, RCP4.5-ενδιάμεσο, RCP8.5-δυσμενές) και για τρείς χρονικές περιόδους, βραχυπρόθεσμο (2011‐2030), μεσοπρόθεσμο (2031‐2050) και μακροπρόθεσμο (2081‐2100).

Ειδικότερα, οι κλιματικές μεταβολές που εκτιμήθηκαν για την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας είναι οι παρακάτω:

Θερμοκρασία

Τα αποτελέσματα των κλιματικών προσομοιώσεων δείχνουν για τις επόμενες δεκαετίες, άνοδο της μέσης θερμοκρασίας, σε σχέση με την περίοδο 1986 – 2005 (περίοδος αναφοράς) σε όλα τα σενάρια και τις χρονικές περιόδους που μελετήθηκαν. Η αύξηση της θερμοκρασίας προβλέπεται να είναι μεγαλύτερη στον μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα (2081- 2100), στην περίπτωση του δυσμενούς σεναρίου (+3,92C) και μικρότερη στον βραχυπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα (2011 – 2030) στο ευμενές σενάριο (+0,45C).

Η μεγαλύτερη άνοδος θερμοκρασίας (+3,98C) αναμένεται στην Αχαΐα, την περίοδο 2081 -2100, στο δυσμενές σενάριο. Οι δήμοι που είναι περισσότερο εκτεθειμένοι είναι οι δήμοι Καλαβρύτων, Αιγιάλειας, Ερυμάνθου, Θέρμου, Ναυπακτίας, Αγρινίου, Αμφιλοχίας και Αρχαίας Ολυμπίας, καθώς την περίοδο 2081 -2100, παρουσιάζουν, στο δυσμενές σενάριο, αύξηση πάνω από το μέσο όρο της Περιφέρειας.

Εκτός από τη μέση θερμοκρασία, αύξηση αναμένεται να σημειώσουν επίσης η ελάχιστη και η μέγιστη θερμοκρασία.

Συγκεκριμένα, οι μέγιστες θερμοκρασίες θερινής περιόδου αναμένεται να αυξηθούν περισσότερο από τη μέση θερμοκρασία. Η αύξηση αναμένεται να φτάσει τους 4,51oC, την περίοδο 2081 – 2100, στο δυσμενές σενάριο και θα είναι μεγαλύτερη στην Αιτωλοακαρνανία. Σε επίπεδο δήμων, οι μεγαλύτερες αυξήσεις θα παρατηρηθούν στους δήμους Αμφιλοχίας, Αγρινίου, Θέρμου, Ναυπακτίας, Καλαβρύτων και Αρχαίας Ολυμπίας.

Αύξηση αναμένεται να παρουσιάσει και η μέση θερμοκρασία χειμερινής περιόδου (+3,52C, στο δυσμενές σενάριο τη χρονική περίοδο 2081 – 2100).

Στην Αχαΐα, η αύξηση που θα σημειωθεί (+3,65oC) θα είναι μεγαλύτερη από τον περιφερειακό μέσο όρο, ενώ ο δήμος Καλαβρύτων θα έχει τη μεγαλύτερη αύξηση (+3,80oC).

Ζήτηση ενέργειας

Μία σημαντική επίπτωση της ανόδου της θερμοκρασίας θα είναι η αυξανόμενη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας για ψύξη, σε όλα τα εξεταζόμενα σενάρια.

Η μεγαλύτερη αύξηση της ζήτησης αναμένεται, στο δυσμενές σενάριο, την περίοδο 2081-2100, με την Ηλεία να αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα (677,02 περισσότερες βαθμοημέρες ψύξης σε σχέση με την περίοδο αναφοράς).

Οι δήμοι στους οποίους η ζήτηση ενέργειας για ψύξη θα αυξηθεί περισσότερο είναι οι δήμοι Πύργου, Ήλιδας, Ανδραβίδας – Κυλλήνης, Πηνειού, Μεσολογγίου, Ξηρομέρου και Δυτικής Αχαΐας, καθώς την περίοδο 2081 – 2100, στο δυσμενές σενάριο παρουσιάζουν αύξηση πάνω από 675dd. Αντίθετα, η ζήτηση ενέργειας για θέρμανση θα παρουσιάζει μείωση τις επόμενες δεκαετίες, και στα τρία εξεταζόμενα σενάρια.

Πυρκαγιές

Μία ακόμα επίπτωση που θα έχει η άνοδος της θερμοκρασίας (σε συνδυασμό με τη μείωση των βροχοπτώσεων) είναι ότι θα αυξηθούν οι ημέρες που θα είναι πολύ πιθανή η εκδήλωση πυρκαγιάς.

Στο δυσμενές σενάριο, την περίοδο 2081-2100, οι ημέρες του έτους στις οποίες θα επικρατούν ευνοϊκές συνθήκες για εκδήλωση πυρκαγιάς, θα είναι κατά 20 περισσότερες σε σχέση με την περίοδο αναφοράς

Περισσότερο εκτεθειμένοι σε κίνδυνο πυρκαγιάς φαίνεται ότι θα είναι οι δήμοι Πύργου, Ήλιδας, Αρχαίας Ολυμπίας, Ανδρίτσαινας – Κρεστένων, Αγρινίου, Μεσολογγίου, Αμφιλοχίας, Ξηρομέρου, Αιγιάλειας και Πατρέων.

Ξηρασία

Τα αποτελέσματα των κλιματικών προσομοιώσεων έδειξαν ότι στο ευμενές και δυσμενές σενάριο, οι βροχοπτώσεις στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας θα μειωθούν.

Η μεγαλύτερη μείωση (κατά μέσο όρο 10,63%) σε σχέση με την περίοδο αναφοράς, αναμένεται την περίοδο 2081-2100, στο δυσμενές σενάριο.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα φαίνεται ότι θα αντιμετωπίσουν οι δήμοι της Ηλείας (με μείωση της τάξης του 15%) καθώς και οι δήμοι Καλαβρύτων, Ερυμάνθου και Δυτικής Αχαΐας (με μειώσεις 14,5%, 13% και 12,9% αντίστοιχα).

Αντίστοιχα με τη βροχόπτωση, και ο αριθμός των υγρών ημερών του έτους σταδιακά θα μειώνεται (ειδικά στο ενδιάμεσο και δυσμενές σενάριο). Η μείωση κυμαίνεται από -1,12 ημέρες (ενδιάμεσο σενάριο 2011 – 2030) έως -14,47 ημέρες (δυσμενές σενάριο, 2081-2100).

Οι δήμοι Καλαβρύτων και Αιγιάλειας αναμένεται να έχουν τη μεγαλύτερη μείωση, ενώ μεγαλύτερη μείωση από τον μέσο όρο της Περιφέρειας θα έχουν και οι δήμοι Ερυμάνθου, Θέρμου, Ναυπακτίας και Αρχαίας Ολυμπίας. Η μέγιστη διάρκεια ξηρασίας αναμένεται να αυξηθεί από 10 έως 33 περίπου ημέρες, στο ενδιάμεσο και δυσμενές σενάριο αντίστοιχα, την περίοδο 2081-2100.

Σημειώνεται ότι στο ευμενές σενάριο, οι συνεχόμενες ημέρες χωρίς βροχόπτωση, θα είναι λιγότερες σε σχέση με την περίοδο αναφοράς.

Άνεμοι

Από πλευράς ανέμων δεν αναμένονται σημαντικές αλλαγές στην περιοχή μελέτης σε σχέση με την περίοδο αναφοράς. Η γενική τάση τόσο της μέσης όσο και της μέγιστης ταχύτητας τού ανέμου είναι ελαφρώς μειωτική, στο ενδιάμεσο και δυσμενές σενάριο, και ελαφρώς αυξητική στο ευμενές σενάριο.

Επίσης, ο αριθμός ημερών στη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου που η μέση ταχύτητα ανέμου υπερβαίνει τα 6 μποφόρ παραμένει πρακτικά αμετάβλητος σε σχέση με την περίοδο αναφοράς. Επίσης, δεν αναμένονται μεταβολές των ανεμολογικών συνθηκών στις διάφορες εποχές του έτους.

Καύσωνες

Κατά την ανάλυση προέκυψε ότι ο αριθμός των ημερών που η μέγιστη θερμοκρασία θα υπερβαίνει τους 35C, θα αυξηθεί σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα κατά 16 ημέρες περίπου, σε σχέση με την περίοδο αναφοράς, στο δυσμενές σενάριο. Την μεγαλύτερη αύξηση θα παρουσιάσουν οι περισσότεροι δήμοι της Ηλείας, καθώς και οι δήμοι Αγρινίου, Ξηρομέρου, Μεσολογγίου, Ακτίου – Βόνιτσας και Δυτικής Αχαΐας.

Σε βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, ο αριθμός των πολύ θερμών ημερών δεν παρουσιάζει ιδιαίτερη αύξηση, στα εξεταζόμενα σενάρια, ακόμα και στο δυσμενές.

Τροπικές νύχτες

Ακόμα μεγαλύτερη αναμένεται να είναι τις επόμενες δεκαετίες η αύξηση του αριθμού των τροπικών νυχτών, όπου η θερμοκρασία θα είναι άνω των 20 βαθμών Κελσίου.

Η αύξηση κατά μέσο όρο κυμαίνεται από +8 ημέρες περίπου (στο ευμενές και ενδιάμεσο σενάριο, την περίοδο 2011-2030) έως +56 ημέρες περίπου (στο δυσμενές σενάριο, την περίοδο 2081-2100).

Η μεγαλύτερη αύξηση αναμένεται να σημειωθεί στους δήμους της Ηλείας, ενώ μεγάλη θα είναι και η αύξηση στους δήμους Ακτίου – Βόνιτσας, Μεσολογγίου, Αγρινίου, Ξηρομέρου, Δυτικής Αχαΐας και Πατρέων.

Δυσφορία στον πληθυσμό

Επίσης, οι μεταβολές της θερμοκρασίας (σε συνδυασμό με μεταβολές στην υγρασία) επηρεάζουν τον αριθμό ημερών του έτους στις οποίες υπάρχει μεγάλη δυσφορία για τον πληθυσμό. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης έδειξαν ότι μακροπρόθεσμα, στο δυσμενές σενάριο, ο αριθμός των ημερών του έτους με μεγάλη δυσφορία θα αυξηθεί κατά 13,5 ημέρες.

Σε βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, δεν αναμένεται αισθητή αύξηση σε κανένα σενάριο.

Από την άλλη πλευρά, η ανάλυση έδειξε ότι το πρόβλημα θα είναι μεγαλύτερο, καθώς ο αριθμός ημερών που μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού (50-75%) θα αισθάνεται δυσφορία αυξάνεται σε όλα τα σενάρια ακόμα και στο ευμενές, και σε όλους τους χρονικούς ορίζοντες.

Η αύξηση κυμαίνεται από +8,76 ημέρες (στο ενδιάμεσο σενάριο, την περίοδο 2011-2030) έως +27,93 ημέρες περίπου (στο δυσμενές σενάριο, την περίοδο 2081-2100). Οι μεγαλύτερες αυξήσεις αναμένονται σε δήμους της Αχαΐας.

Επιπλέον, αναμένεται αύξηση και στον αριθμό ημερών που όλος ο πληθυσμός θα αισθάνεται δυσφορία. Η αύξηση αυτή στο ευμενές σενάριο θα κυμανθεί από 2,90 έως 3,97 ημέρες, στο ενδιάμεσο σενάριο θα κυμανθεί από 1,02 έως 8,75 ημέρες, ενώ στο δυσμενές σενάριο θα κυμανθεί από 1,27 έως 32,17 ημέρες. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις αναμένονται σε δήμους της Ηλείας.

Έντονες βροχοπτώσεις και πλημμυρικά φαινόμενα

Η μέγιστη ποσότητα νερού που κατακρημνίζεται σε σύντομο διάστημα (εντός 48ώρου) είναι ένας δείκτης που χρησιμοποιείται για την εκτίμηση της τάσης εκδήλωσης πλημμυρικών φαινομένων. Στην παρούσα μελέτη, η μεταβολή του συγκεκριμένου δείκτη σε σχέση με την περίοδο αναφοράς είχε ανεξήγητα μεγάλες αυξομειώσεις, στα διάφορα σενάρια και χρονικές περιόδους, που δεν μπορούν να οδηγήσουν σε κάποιο σαφές συμπέρασμα.

Ωστόσο, από τη στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων υπήρξε η ένδειξη ότι σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, προβλήματα πλημμυρών θα αντιμετωπίσουν οι δήμοι Ακτίου – Βόνιτσας, Ξηρομέρου και Αμφιλοχίας. Τα προβλήματα αναμένονται όχι μόνο στο δυσμενές σενάριο, αλλά και στο ευμενές. Επίσης προβλήματα πλημμύρας ενδέχεται να αντιμετωπίσει και ο δήμος Αιγιάλειας.

Στο πλαίσιο της παρούσας μελέτης διερευνήθηκαν επίσης μεταβολές στην εποχικότητα των πλημμυρικών φαινόμενων. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι δεν αναμένεται αύξηση στην εκδήλωση πλημμυρών κατά τη θερινή περίοδο, αφού οι ημέρες με ισχυρή βροχόπτωση θα αυξηθούν μόλις κατά μία, στο ευμενές σενάριο και αυτό σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα (2081-2100).

Ψυχρές εισβολές και παγετός

Τα αποτελέσματα της ανάλυσης έδειξαν ότι οι ψυχρές εισβολές στην Περιφέρεια (αριθμός ημερών με ελάχιστη θερμοκρασία) θα μειωθούν μελλοντικά σε όλα τα σενάρια. Η μείωση θα κυμανθεί από -0,70 ημέρες στο ευμενές σενάριο, την περίοδο 2011-2030 έως -15,43 ημέρες στο δυσμενές σενάριο, την περίοδο 2081-2100.

Μείωση, η οποία θα είναι πρακτικά αμελητέα, αναμένεται επίσης στον αριθμό ημερών παγετού του έτους. Η μεγαλύτερη μείωση θα είναι κατά 2 ημέρες στο δυσμενές σενάριο, την περίοδο 2081-2100.

Χιονοπτώσεις

Οι χιονοπτώσεις αναμένεται να μειωθούν στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας τις επόμενες δεκαετίες στο ενδιάμεσο και στο δυσμενές σενάριο. Την περίοδο 2081 – 2100, η μείωση αναμένεται να φτάσει έως 81% στο δυσμενές σενάριο.

Αντίστοιχα με την ποσότητα χιονόπτωσης θα μειωθεί και ο αριθμός ημερών με χιονόπτωση. Την περίοδο 2081-2100 οι μέρες με χιονόπτωση θα μειωθούν κατά 6 περίπου σε σχέση με την περίοδο αναφοράς, στο δυσμενές σενάριο.

Άνοδος της στάθμης της θάλασσας

Η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας αποτελεί μία Περιφέρεια με μεγάλο μήκος ακτογραμμής και επομένως ο έλεγχος της ευπάθειας των παράκτιων περιοχών της, από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας αποτελεί σημαντικό σκέλος της μελέτης. Με βάση την ανάλυση που πραγματοποιήθηκε αναμένεται μελλοντικά σταδιακή άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Η μέγιστη τιμή της ανόδου θα κυμανθεί από 3cm (την περίοδο 2011-2030, ανεξαρτήτως σεναρίου) έως 19cm (σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, στο δυσμενές σενάριο).

Από τους 14 εκ των 19 δήμων της Περιφέρειας που έχουν παραλιακό μέτωπο, τον μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν οι παράκτιες περιοχές του δήμων Ήλιδας, Ανδρίτσαινας – Κρεστένων, Ζαχάρως, Πηνειού, Δυτικής Αχαΐας και Πύργου.

Τέλος, στη μελέτη παρουσιάζονται μία σειρά από δράσεις και μέτρα που προτείνεται να υλοποιηθούν, στο πλαίσιο του περιφερειακού σχεδιασμού, για την προσαρμογή της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας στην κλιματική αλλαγή, ενώ ο προϋπολογισμός ξεπερνά τα 155 εκατομμύρια ευρώ.