Ώρα μηδέν για τα παλαιά αναδροµικά των συνταξιούχων, καθώς η πολυαναµενόµενη απόφαση της Ολοµέλειας του ΣτΕ βρίσκεται στην τελική ευθεία και αναµένεται να δηµοσιευτεί εντός της εβδοµάδας, δίνοντας τέλος στο δικαστικό και δηµοσιονοµικό θρίλερ που µαίνεται από το 2015. «Κλειδωµένη» θεωρείται από τους διαδίκους η δικαίωση των συνταξιούχων για την «ορφανή» περίοδο του 11µήνου που µεσολαβεί ανάµεσα στην προηγούµενη απόφαση του ΣτΕ (Ιούνιος 2015) και την ψήφιση του νόµου Κατρούγκαλου (Μάιος 2016).
Πριν από τον Ιούνιο του 2015 τα αναδροµικά «κόπηκαν» από την προηγούµενη απόφαση της Ολοµέλειας, κάτι που εκτιµάται πως δεν µπορεί να ανατραπεί, ενώ µετά τον Μάιο του 2016 στα αναδροµικά έβαλε φραγµό ο επανυπολογισµός του νόµου Κατρούγκαλου που κρίθηκε πρόσφατα συνταγµατικός από το ΣτΕ. Συνεπώς το περίφηµο 11µηνο είναι το ενδιάµεσο χρονικό διάστηµα, που εκτιµάται πως θα αντιµετωπιστεί ως µεταβατικό. Ολες οι πληροφορίες συγκλίνουν στο συµπέρασµα πως η απόφαση αναµένεται να εστιάζει στα αναδροµικά του συγκεκριµένου µεταβατικού 11µήνου.
Δυνητικοί δικαιούχοι των παλαιών αναδροµικών είναι όλοι οι παλαιοί συνταξιούχοι, δηλαδή περίπου 2,5 εκατοµµύρια συνταξιούχοι που είχαν συνταξιοδοτηθεί έως τον Μάιο του 2016 και υπέστησαν τις περικοπές των νόµων 4093 και 4051 του 2012. 250.000.
Προσφυγές
Στη Δικαιοσύνη εκτιµάται πως έχουν προσφύγει από τον Ιούνιο του 2015 και µετά περίπου 200.000 µε 250.000. «Το πιθανότερο είναι το Ανώτατο ∆ικαστήριο να περιοριστεί στην εξέταση των νοµικών θεµάτων που έχει κληθεί να κρίνει και να µην προχωρήσει σε αποφάσεις είτε επέκτασης είτε περιορισµού των δικαιωµάτων των συνταξιούχων που δεν έχουν ασκήσει αγωγές» δηλώνουν χαρακτηριστικά ο δικηγόρος και τ. εκδότης του περιοδικού «Νοµοθεσία ΙΚΑ» Δηµήτρης Μπούρλος που συµµετείχε στην πολύκροτη δίκη και η δικηγόρος Ασπασία Παπαθανασοπούλου, ειδική σε θέµατα κοινωνικής ασφάλισης. «Σύµφωνα µε το θεσµικό – νοµικό πλαίσιο των πιλοτικών δικών, όταν η πιλοτική δίκη αφορά αποζηµιωτικές αξιώσεις, όπως στην προκειµένη περίπτωση, τα νοµικά αποτελέσµατα εφαρµόζονται σε όσους έχουν ασκήσει αγωγή και δεν υπάρχουν ζητήµατα παραγραφής των αξιώσεων. Βέβαια κανείς δεν µπορεί να αποκλείσει τα νοµικά αποτελέσµατα να εκτείνονται σε αυτούς που δεν έχουν κάνει αγωγές καθ’ υπέρβαση του νοµικού πλαισίου. Οσοι βέβαια έχουν ασκήσει αγωγές θα λάβουν τα αναδροµικά εντόκως από τότε που κοινοποίησαν την αγωγή τους» παρατηρεί ο δικηγόρος Λουκάς Αποστολίδης, που χειρίζεται την επίµαχη αγωγή, µε την οποία οδηγήθηκε το µείζον θέµα σε πιλοτική δίκη.
Εφόσον το ΣτΕ δεν τοποθετηθεί καθαρά, η ενδεχόµενη επέκταση της δικαστικής κρίσης στο σύνολο των συνταξιούχων θα απαιτήσει πολιτική απόφαση και σε κάθε περίπτωση σχετική νοµοθετική διάταξη. Το σίγουρο είναι πως η «µπάλα» θα περάσει στο γήπεδο της κυβέρνησης, η οποία θα πρέπει να αποφασίσει τον τρόπο αποπληρωµής των αναδροµικών.
Οι αρµόδιοι κυβερνητικοί αξιωµατούχοι έχουν κινηθεί προσεκτικά στις δηµόσιες δηλώσεις τους σε τρεις άξονες:
- Η κυβέρνηση θα σεβαστεί απόλυτα την απόφαση του ΣτΕ.
- Η δαπάνη και ο τρόπος που θα καταβληθούν τα όποια αναδροµικά θα είναι στο πλαίσιο των δηµοσιονοµικών αντοχών της χώρας και της οικονοµίας.
- Η κυβέρνηση θέλει να κινηθεί σε ένα περιβάλλον χρηστής διοίκησης.
Ειδικοί εκτιµούν πως για λόγους ισονοµίας αλλά και για να αποφευχθεί ένα νέο µπαράζ προσφυγών, είναι δύσκολο η απόφαση να εφαρµοστεί εντέλει µόνο για όσους έχουν προσφύγει στη Δικαιοσύνη. Σε κάθε περίπτωση, σηµαντικό ρόλο στη διαχείριση της δικαστικής απόφασης θα παίξει και το τελικό ύψος των αναδροµικών, καθώς οι διεκδικήσεις για το κρίσιµο 11µηνο αθροίζουν, κατά τα έγγραφα που έχει προσκοµίσει ο ΕΦΚΑ στο ΣτΕ, συνολικά αναδροµικά ύψους 3,9 δισ. ευρώ για 2,5 εκατοµµύρια συνταξιούχους από αντισυνταγµατικές περικοπές και κατηργηµένα δώρα.
Πέντε περικοπές
Στο «κάδρο» των αναδροµικών περιλαµβάνονται πέντε περικοπές του 2012, που κρίθηκαν αντισυνταγµατικές από την Ολοµέλεια του ΣτΕ το 2015:
- Μείωση κατά 12% στο τµήµα της κύριας σύνταξης που υπερβαίνει τα 1.300 ευρώ.
- Μείωση που εφαρµόζεται κλιµακωτά 5%-20% για συντάξεις ή άθροισµα συντάξεων από 1.000 ευρώ και άνω.
- Μείωση στις επικουρικές κλιµακωτά 10%-20% από το πρώτο ευρώ µε κατοχύρωση κατώτατου ορίου 200 ευρώ.
- Πλήρης περικοπή των δώρων Χριστουγέννων, Πάσχα και επιδόµατος αδείας που για τις κύριες συντάξεις ήταν στο ποσό των 400€, 200€ και 200€.
- Πλήρης περικοπή των δώρων των επικουρικών που ήταν πλήρεις συντάξεις, δηλαδή δύο επικουρικές ανά έτος.
Ειδικοί επί της κοινωνικής ασφάλισης εκφράζουν την εκτίµηση πως δεν είναι εύκολο να βγουν τα καταργηµένα δώρα από τον τελικό λογαριασµό. Ωστόσο τίποτα δεν µπορεί να αποκλείεται. Η προηγούµενη σχετική απόφαση της Ολοµέλειας, του Ιουνίου του 2015, στη βάση της οποίας κρίνονται τώρα τα αναδροµικά, είχε κρίνει αντισυνταγµατικές τόσο τις περικοπές όσο και την κατάργηση των δώρων. Στο πλαίσιο αυτό, πληροφορίες από ειδικούς της κοινωνικής ασφάλισης επιµένουν πως τα δώρα δεν µπορούν να εξαιρεθούν και θα πρέπει να συµπεριλαµβάνονται στον λογαριασµό.
Στο σηµερινό δηµοσιονοµικό πλαίσιο, πάντως, όπως αυτό διαµορφώνεται µετά και την κρίση της πανδηµίας του κορονοϊού, η όποια αποπληρωµή αναδροµικών προκύψει από το ΣτΕ θα πρέπει µοιραία να «απλωθεί» σε ετήσιες δόσεις, το εύρος των οποίων εξαρτάται από τον τελικό λογαριασµό. Σύµφωνα µε τα έγγραφα που προσκόµισε ο ΕΦΚΑ στο ΣτΕ, το κόστος εφόσον τα αναδροµικά επιστραφούν σε όλους τους συνταξιούχους υπολογίζεται στα 3,26 δισ. για τις κύριες συντάξεις και στα 723 εκατ. για τις επικουρικές, δηλαδή σε 3,9 δισ. συνολικά µόνο για το 11µηνο.
Από αυτά εκτιµάται πως:
- 1,7-1,9 δισ. περίπου είναι οι τρεις περικοπές σε κύριες και επικουρικές συντάξεις που δεν αφορούν το σύνολο των συνταξιούχων, αλλά περίπου 1,2 εκατοµµύρια συνταξιούχους και κυρίως όσους είχαν άθροισµα κύριας και επικουρικής πάνω από 1.000 ευρώ το 2012.
- 2 δισ. είναι ο λογαριασµός από τα κοµµένα δώρα που καταργήθηκαν εντελώς το 2012 και αφορούν στο σύνολο των συνταξιούχων, δηλαδή σε 2,5 εκατοµµύρια. Υπενθυµίζεται πως τα δώρα των κύριων συντάξεων είχαν αρχικά περιοριστεί το 2010 στα 800 ευρώ για όλους και το 2012 καταργήθηκαν εντελώς. Αντίθετα, τα δώρα στις επικουρικές ήταν πλήρη, δηλαδή δύο επιπλέον συντάξεις.
Είναι προφανές πως το πλήθος των ετήσιων δόσεων θα «κλειδώσει» ανάλογα µε τον τελικό λογαριασµό του ΣτΕ. Σε ατοµικό επίπεδο, οι συνταξιούχοι διεκδικούν ποσά που κυµαίνονται από 660 ευρώ έως και πάνω από 7.000 ευρώ. Οι διεκδικήσεις µπορούν να αγγίξουν κατά περίπτωση ακόµη και το επίπεδο των 10.000 ευρώ -π.χ. στο Δηµόσιο ή σε ΔΕΚΟ και τράπεζες-, ειδικά αν ο συνταξιούχος λαµβάνει περισσότερες από δύο συντάξεις, όπως για παράδειγµα γιατροί του ΕΣΥ, μηχανικοί του ∆ηµοσίου, χήρες ή χήροι κ.ά.
Τα ελάχιστα προκύπτουν για συνταξιούχους του πρ. ΟΓΑ που έχασαν µόνο τα δώρα, τα οποία για την κατώτατη σύνταξη των 330 ευρώ ήταν 660 ευρώ τον χρόνο (οι αγρότες λάµβαναν µέχρι το 2012 τα πλήρη δώρα). Υπάρχουν και ορισµένες ειδικές κατηγορίες που διεκδικούν ακόµη λιγότερα και είναι όσοι ήταν κάτω των 60 ετών -άρα είχαν χάσει τα δώρα από το 2010- και είχαν ελάχιστη περικοπή, π.χ. 15 ευρώ τον µήνα στην κύρια σύνταξή τους. Αντίστοιχα, τα µεγαλύτερα ποσά προκύπτουν για συνταξιούχους µε υψηλές συντάξεις ή περισσότερες από δύο συντάξεις, καθώς είναι αυτοί που έχασαν τα περισσότερα το 2012. Προσοχή, για να υπολογίσει κανείς το συνολικό ποσό που διεκδικεί για το επίµαχο 11µηνο πρέπει να ανατρέξει στα µηνιαία εκκαθαριστικά πληρωµών των κύριων και επικουρικών συντάξεών του, όπου αναγράφονται καθαρά οι µειώσεις των νόµων 4051 και 4093 του 2012 που κρίθηκαν το 2015 αντισυνταγµατικές.
Δύο ταχύτητες
Οι διεκδικήσεις και συνεπώς τα κυοφορούµενα αναδροµικά κινούνται σε δύο βασικές ταχύτητες. Τη διαχωριστική γραµµή θέτει το συνταξιοδοτικό εισόδηµα, όπως είχε διαµορφωθεί το 2012:
- Συνταξιούχοι µε εισόδηµα από κύριες, επικουρικές και µερίσµατα κάτω από 1.000 ευρώ µεικτά. Εχασαν τελείως τα δώρα, τα οποία είχαν «ψαλιδιστεί» ήδη από το 2010 και µέτρησαν απώλειες στην επικουρική τους σύνταξη.
- Συνταξιούχοι µε εισόδηµα από κύριες, επικουρικές και µερίσµατα πάνω από 1.000 ευρώ µεικτά. Εχασαν τελείως τα δώρα, µέτρησαν απώλειες 5%-20% στο άθροισµα κύριας και επικουρικής, είχαν «έξτρα» µειώσεις στην επικουρική, καθώς και πρόσθετο «ψαλίδι» 12%, ειδικά όσοι λάµβαναν µηνιαία σύνταξη άνω των 1.300 ευρώ.
Υπενθυµίζεται, τέλος, πως πρόσφατη είναι η έτερη απόφαση της Ολοµέλειας του ΣτΕ που έκρινε -σε αντίθεση µε το ΣΤ’ τµήµα- ότι η κατάργηση των δώρων για τους εν ενεργεία ασφαλισµένους στο Δηµόσιο, δηλαδή τους δηµοσίους υπαλλήλους, µε τον νόµο 4093 του 2012, είναι συνταγµατική.
Σηµείωση
Οι υπολογισµοί των περικοπών των επικουρικών στηρίχθηκαν στην παραδοχή ότι για ποσό επικουρικής σύνταξης 100,00€ το ποσό της κύριας ανήρχετο σε ποσό έως 500,00€, για ποσό επικουρικής σύνταξης 150,00€ το ποσό της κύριας ανήρχετο σε ποσό έως 1.000,00€, για ποσό επικουρικής σύνταξης 250,00€ το ποσό της κύριας ανήρχετο σε ποσό έως 1.400,00€ και για ποσό επικουρικής σύνταξης 350,00€ το ποσό της κύριας ανήρχετο σε ποσό έως 2.000,00€.
