Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2024, στο πλαίσιο της εκτέλεσης του έργου «Ολοκλήρωση δικτύου αποχέτευσης ακαθάρτων και εγκατάστασης επεξεργασίας λυμάτων ευρύτερης περιοχής Ιστιαίας, Β΄ φάση», στον Δήμο Ιστιαίας-Αιδηψού στην Περιφερειακή Ενότητα Εύβοιας, πραγματοποιήθηκαν ανασκαφικές εργασίες που αποκάλυψαν σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα.
Στην περιοχή των Ωρεών, κοντά στο Κάστρο, εντοπίστηκαν θεμέλια τοιχίων που σχημάτιζαν αψίδα σε κάτοψη. Η ανασκαφή που ακολούθησε αποκάλυψε τμήμα μιας πρωτοβυζαντινής βασιλικής. Το δάπεδο της βασιλικής ήταν στρωμένο με πλίνθους, υποδεικνύοντας την κατασκευαστική τεχνογνωσία της εποχής.
Οι τοίχοι της βασιλικής είναι κατασκευασμένοι από αδρούς και ημίεργους λίθους, κεράμους και πηλό. Αυτή η σύνθεση υλικών δείχνει την προτίμηση των αρχαίων κατασκευαστών για φυσικά υλικά που προσέφεραν ανθεκτικότητα και σταθερότητα στις δομές τους. Επιπλέον, οι εξωτερικοί τοίχοι φέρουν λεπτό στρώμα επιχρίσματος, κάτι που ήταν συνηθισμένο στις αρχαίες κατασκευές για λόγους αισθητικής αλλά και προστασίας από τις καιρικές συνθήκες.
Στα σημεία γενέσεως του τόξου της αψίδας υπάρχουν δύο ογκώδεις πεσσοί, από τις εσωτερικές πλευρές των οποίων ξεκινούν δύο αναβαθμοί. Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν δύο σιδερένιοι σταυροί, καθώς και μία χάλκινη στεφάνη πολυκάνδηλου που βρέθηκαν στην επίχωση (εικ. 3 και 4).
ΥΠΠΟ: Πρωτοβυζαντινή βασιλική του 6ου αιώνα, στους Ωρεούς, στην Εύβοια
Η βασιλική χρονολογείται στον 6ο αιώνα, εποχή κατά την οποία η επισκοπή Ωρεού υπαγόταν μαζί με τις υπόλοιπες τέσσερις επισκοπές της Εύβοιας στην μητρόπολη Κορίνθου και αποτελεί ένα πολύ σημαντικό εύρημα που συμπληρώνει τις μέχρι σήμερα γνώσεις μας για τον 5ο και 6ο αι. στην περιοχή, καθώς στο παρελθόν είχαν εντοπιστεί μόνο μερικά εκκλησιαστικά γλυπτά, ορισμένα εκ των οποίων είναι εντοιχισμένα σε νεώτερες εκκλησίες.
ΥΠΠΟ: Πρωτοβυζαντινή βασιλική του 6ου αιώνα, στους Ωρεούς, στην Εύβοια
Η βασιλική είναι «εγγεγραμμένη» σε παλαιότερο εκτεταμένο δημόσιο κτήριο, πιθανότατα μια ακόμη παλαιότερη βασιλική. Θα απαιτηθούν μελλοντικές ανασκαφές για να αποσαφηνιστεί η σχέση της βασιλικής με το ευρύτερο κτήριο, καθώς και του περιβάλλοντα χώρου αυτού.
