Ανακαλύφθηκε η αρχαιότερη αλφάβητος στον κόσμο – Aνατρέπει όλα όσα ξέραμε για τη γραφή

Εδώ και δεκαετίες είναι κοινή πεποίθηση ότι οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι ήταν υπεύθυνοι για το πρώτο αλφάβητο.

Τώρα, ένα συγκλονιστικό εύρημα αμφισβητεί αυτή την υπόθεση, μετατοπίζοντας την ηλικία της πρώτης γνωστής αλφαβητικής γραφής κατά περίπου 500 χρόνια.

Ερευνητές του Πανεπιστημίου Johns Hopkins στη Βαλτιμόρη του Μέριλαντ λένε ότι σε μικρούς κυλίνδρους από πηλό είναι χαραγμένο το αρχαιότερο γνωστό αλφαβητικό κείμενο.

Οι κύλινδροι που έχουν μέγεθος όσο ένα δάχτυλο βρέθηκαν στο Tell Umm-el Marra, μια πρώην πόλη που βρίσκεται στη σημερινή βορειοδυτική Συρία, όπως αναφέρει η Daily Mail.

Οι τεχνικές χρονολόγησης αποκαλύπτουν ότι τα αντικείμενα χρονολογούνται 4.400 χρόνια πριν από το 2400 π.Χ. – προηγούνται δηλαδή κατά περίπου 500 χρόνια από οποιαδήποτε άλλη γνωστή αλφαβητική γραφή.

Οι κύλινδροι μπορεί να ήταν ετικέτες για κάτι – ίσως δοχεία ποτού που περιείχαν κρασί και επρόκειτο να μεταφερθούν.

Η γραφή θα μπορούσε να δηλώνει ονόματα ή περιγραφές ιδιοκτησίας, σύμφωνα με τον Glenn Schwartz, καθηγητή αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins.

Ωστόσο, ο ακαδημαϊκός παραδέχεται ότι «μπορεί μόνο να υποθέσει» τι ακριβώς λέει η γραφή.

Πριν από το αλφάβητο, οι άνθρωποι βασίζονταν στα ιερογλυφικά, σύμφωνα με τον καθηγητή Schwartz, ο οποίος βρήκε τους κυλίνδρους το 2004.

«Η αλφαβητική γραφή άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο ζούσαν οι άνθρωποι, πώς σκέφτονταν, πώς επικοινωνούσαν», είπε.

«Αυτή η νέα ανακάλυψη δείχνει ότι οι άνθρωποι πειραματίζονταν με νέες τεχνολογίες επικοινωνίας πολύ νωρίτερα και σε διαφορετική τοποθεσία από ό,τι είχαμε φανταστεί».

Μαζί με συναδέλφους του από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, ο καθηγητής συνδιεύθυνε μια 16ετή αρχαιολογική ανασκαφή στο Tell Umm-el Marra, μια από τις παλαιότερες πόλεις της αρχαίας Εγγύς Ανατολής, που βρίσκεται στο σταυροδρόμι δύο εμπορικών δρόμων.

Η έρευνα

Στην Umm-el Marra, οι αρχαιολόγοι αποκάλυψαν τάφους που χρονολογούνται από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού – μια περίοδο που εκτείνεται από το 3500 έως το 2000 π.Χ. περίπου.

Ένας από τους καλύτερα διατηρημένους τάφους περιείχε έξι σκελετούς, χρυσά και ασημένια κοσμήματα, μαγειρικά σκεύη, μια αιχμή δόρατος και άθικτα κεραμικά αγγεία.

Δίπλα στα αγγεία υπήρχαν τέσσερις από τους «ελαφρά ψημένους» πήλινους κυλίνδρους ή σωλήνες με αυτό που φαινόταν να είναι αλφαβητική γραφή στην κορυφή.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια τεχνική χρονολόγησης με άνθρακα-14, μια επιστημονική μέθοδο που μπορεί να προσδιορίσει με ακρίβεια την ηλικία οργανικών υλικών ηλικίας 60.000 ετών.

Η τεχνική επιβεβαίωσε τις ηλικίες των τάφων, των αντικειμένων και της γραφής, η οποία είναι προγενέστερη άλλων αλφαβητικών γραφών κατά μισό αιώνα.

«Προηγουμένως, οι μελετητές πίστευαν ότι το αλφάβητο εφευρέθηκε στην Αίγυπτο ή γύρω από αυτήν κάποια στιγμή μετά το 1900 π.Χ.», δήλωσε ο καθηγητής Schwartz.

«Αλλά τα ευρήματά μας είναι παλαιότερα και προέρχονται από μια διαφορετική περιοχή του χάρτη, γεγονός που υποδηλώνει ότι το αλφάβητο μπορεί να έχει μια εντελώς διαφορετική ιστορία προέλευσης από ό,τι νομίζαμε».

Όσον αφορά τη φύση των κυλίνδρων, ο ακαδημαϊκός πιστεύει ότι μπορεί να ήταν πρώιμες και πιο πρωτόγονες εκδοχές των σημερινών ετικετών.

Υποπτεύεται ότι μπορεί να είχαν τοποθετηθεί στα αγγεία για να προσδιορίσουν κάτι σχετικά με αυτά, είτε το περιεχόμενό τους, είτε τον ιδιοκτήτη τους, είτε την προέλευση ή τον προορισμό τους.

«Οι κύλινδροι ήταν τρυπημένοι, οπότε φαντάζομαι ότι υπήρχε ένας σπάγκος που τους έδενε σε ένα άλλο αντικείμενο για να λειτουργήσει ως ετικέτα», δήλωσε ο καθηγητής Schwartz.

«Ίσως περιγράφουν λεπτομερώς το περιεχόμενο ενός δοχείου, ή ίσως από πού προήλθε το δοχείο ή σε ποιον ανήκε. Χωρίς ένα μέσο για να μεταφράσουμε τη γραφή, μπορούμε μόνο να υποθέσουμε».

Εφεύρεση του αλφαβήτου

Η γενικά αποδεκτή θεωρία σχετικά με την προέλευση του αλφαβήτου οφείλεται σε μια ομάδα αναλφάβητων αρχαίων Αιγυπτίων ανθρακωρύχων το 1900 π.Χ..

Εμπνευσμένοι από τα ιερογλυφικά που έβλεπαν γύρω τους, οι μετανάστες εργάτες δημιούργησαν γράμματα για τη δική τους Σημιτική γλώσσα με βάση τα σχήματα των αιγυπτιακών γλυφών.

Τελικά εξαπλώθηκε στο Λεβάντε – την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου της Δυτικής Ασίας – γύρω στο 1300 π.Χ.

Από εκεί, άρχισε να διαδίδεται σε όλη τη Μεσόγειο, εξελισσόμενη τελικά στο ελληνικό και το λατινικό αλφάβητο.

Πριν από οποιοδήποτε αλφάβητο, τα προηγούμενα συστήματα γραφής, όπως τα ιερογλυφικά, ήταν «εξαιρετικά δύσκολο να τα μάθει κανείς», σύμφωνα με τον καθηγητή Schwartz.

«Υπήρχαν χιλιάδες σύμβολα που χρησιμοποιούνταν με πολύ περίπλοκους τρόπους, πράγμα που σήμαινε ότι μόνο μια πολύ μικρή ομάδα ανθρώπων μπορούσε ποτέ να μάθει να γράφει ή να διαβάζει», είπε.

«Με την εφεύρεση του αλφαβήτου, σήμαινε ότι ένας πολύ μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων θα μπορούσε, θεωρητικά, να μάθει πώς να διαβάζει και να γράφει – και έτσι οδήγησε τελικά στον εκδημοκρατισμό της γραφής».

«Και φυσικά είναι το σύστημα που χρησιμοποίησαν όλα τα δυτικοευρωπαϊκά συστήματα γραφής, επειδή οι Έλληνες, οι οποίοι δανείστηκαν το Σημιτικό αλφαβητικό σύστημα, το χρησιμοποίησαν στη συνέχεια για να γράψουν τη δική τους γλώσσα».