Οι φετινοί νικητές του βραβείου Nobel Ιατρικής, Jim Allison και Tasuku Honjo, ασχολούνται με τον πολλά υποσχόμενο κλάδο της ανοσοθεραπείας
Η νίκη στη μάχη κατά του καρκίνου ίσως είναι πιο κοντά από ό,τι νομίζουμε και μπορεί να ακούει στο όνομα της ανοσοθεραπείας του καρκίνου.
Εδώ και πολλές δεκαετίες η μάχη ενάντια στον καρκίνο δίνεται με χειρουργεία, με χημειοθεραπείες ή με ακτινοβολία. Ωστόσο αυτή η τριάδα φέρνει αποτελέσματα στις μισές περίπου των περιπτώσεων, με αποτέλεσμα σχεδόν οι υπόλοιποι πάσχοντες να χάνουν τη μάχη με τον καρκίνο. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας μόνο το 2018 σε όλο τον κόσμο 9.055.027 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από καρκίνο.
Πριν ένα μήνα ωστόσο, ίσως άνοιξε ένα ακόμα μονοπάτι, όταν το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής απομεμήθηκε κατά το ήμισυ στον Jim Allison για τις πρωτοποριακές μεθόδους του και την πρόοδο στην ανοσοθεραπεία του καρκίνου.
Το ανοσοποιητικό μας σύστημα κάνει εξαιρετική δουλειά στο να επιτίθεται σε ό,τι δεν ανήκει στο σώμα μας – εκτός από όταν πρόκειται για καρκίνο. Επί 100 χρόνια, οι λόγοι πίσω από την προφανή αυτή αποτυχία αποτελούσαν ένα μυστήριο. Η ανακάλυψη του Jim Allison ήταν η συνειδητοποίηση ότι το ανοσοποιητικό σύστημα δεν αγνοούσε τον καρκίνο. Αντ ‘αυτού, ο καρκίνος εκμεταλλευόταν κάποια «κόλπα» που απενεργοποιούσαν το ανοσοποιητικό σύστημα.
Ο Allison, στο εργαστήριο του στο πανεπιστήμιο Berkeley ανακάλυψε αυτά τα «τεχνάσματα» του καρκίνου, τα οποία απενεργοποιούσαν τα Τ κύτταρα, που επιτίθενται σε ο,τιδήποτε αναγνωρίζουν ως ξένο. Το 1994 ο Allison και η ομάδα του βρήκαν έναν τρόπο να μην απενεργοποιούνται τα T κύτταρα, τον οποίο περιέγραψε ο συνεργάτης του Max Krummel «σαν να παίρνεις ένα τούβλο και να το βάζεις πίσω από το φρένο του T κυττάρου».
Αυτό που ανακάλυψαν το 1994 χρειάστηκε, ωστόσο 15 χρόνια μελέτης και πειραμάτων για να δουν αν μπορεί να εφαρμοστεί στους ανθρώπους. Το να «μπλοκάρουν τα φρένα» του ανοσοποιητικού συστήματος αποδείχθηκε πως σε κάποιους ανθρώπους είναι πολύ τοξικό. Όπως υποστήριξε ένας ακόμα συνεργάτης του Allison, ο Jedd Wolchok: «Μάθαμε πολύ γρήγορα πως η ανοσοθεραπεία δεν είναι μια ελεύθερη βόλτα. Αλλά είδαμε και κάποια καταπληκτικά πράγματα», μιλώντας για ασθενείς στο τελικό στάδιο μεταστατικού μελανώματος που εν τέλει γιατρεύτηκαν πλήρως.
Ο έτερος νικητής του φετινού Νόμπελ Ιατρικής, ο Dr Tasuku Honjo, με την ανακάλυψη του, το PD-1 και αργότερα το anti-PD-1 (σήμερα γνωστό ως Keytruda), κατάφερε το 2015 να «εξαπολύσει» το ανοσοποιητικό σύστημα ενός 91χρονου, ο οποίος γιατρεύτηκε πλήρως από τον επιθετικό καρκίνο που είχε καταλάβει το ήπαρ και τον εγκέφαλο του.
Σήμερα υπάρχουν 940 νέα «ανοσοθεραπευτικά φάρμακα για τον καρκίνο» που δοκιμάστηκαν σε περισσότερους από μισό εκατομμύριο ασθενείς με καρκίνο σε περισσότερες από 3.000 κλινικές δοκιμές, με ακόμη 1.000 φάρμακα να βρίσκονται στην προκλινική φάση.
Η ελπίδα είναι πως το ανοσοποιητικό σύστημα θα μπορεί να τελειώνει αποτελεσματικά αυτό που θα ξεκινά η χημειοθεραπεία. Όπως τόνισε ο Dr Axel Hoos: «Η λέξη θεραπεία μπορεί τώρα να χρησιμοποιηθεί στην ογκολογία. Δεν είναι πια αποκύημα φαντασίας ή μια σκληρή υπόσχεση που δεν μπορείς να κρατήσεις. Δεν ξέρουμε ακόμα ποιοι θα είναι οι τυχεροί ασθενείς που θα γιατρευτούν, αλλά έχουμε δει ήδη ιάσεις».
Ωστόσο, ακόμα η ανοσοθεραπεία είναι κάτι εντελώς καινούριο και υπάρχουν ελάχιστες επιλογές διαθέσιμες. Ακόμα η πλειοψηφία των ασθενών αντιδρά μερικώς ή και καθόλου στις υπάρχουσες θεραπείες. Αλλά η μειοψηφία των ασθενών που έχουν εμφανίσει αποτελέσματα στις θεραπείες γεμίζουν με αισιοδοξία όσους ασχολούνται με τον νέο τομέα της ανοσοθεραπείας.
