Σερφάροντας στο κοινωνικό διαδίκτυο (social network) του facebook, διάβασα κάποιο σχόλιο ενός χρήστη ότι προσπαθούσε να τρώει περίπου ανά 3 ώρες με συνέπεια, έτσι ώστε να διατηρήσει τον μεταβολισμό του σε υψηλά επίπεδα.
Εφαρμογή: Υπολόγισε δωρεάν εδώ το Βασικό σου Μεταβολισμό [APP]
Αυτή η ιδέα, του ότι αν περνάς πολύ χρόνο χωρίς φαγητό, αναγκάζεις τον μεταβολισμό σου να «κλείσει», είναι πολύ δημοφιλής. Υπάρχουν τόσες διατροφικές ανακρίβειες στο διαδίκτυο, που επιβάλλεται να διευκρινιστούν.
Δε γνωρίζω ποιος προώθησε πρώτος αυτή την σκέψη, ότι το να καταναλώνετε πολλά μικρά γεύματα την ημέρα θα προωθήσει την απώλεια βάρους σας και θα αυξήσει τον μεταβολισμό σας, αυτό όμως που είναι σίγουρο, είναι αυτή η άποψη έγινε γρήγορα διατροφικό δόγμα. Και αυτό επειδή όταν μια άποψη μοιάζει πολύ επιστημονική, συνήθως γίνεται άμεσα αποδεκτή.
Στην προσπάθειά μας να βρούμε εύκολες λύσεις για να χάσουμε βάρος, πολλές φορές διαστρεβλώνουμε τα επιστημονικά δεδομένα –κάπως έτσι προκύπτουν οι μύθοι στη διατροφή μας. Για τον μύθο του μεταβολισμού μίλησα στη ραδιοφωνική εκπομπή του ΑΝΤ1 97,2 Fm.
Για ποιους λόγους καταρρίπτεται αυτός ο μύθος;
Ο οργανισμός εισέρχεται σε καταστάση stand by (φαινόμενο ομοιόστασης)
Το σώμα σας, όταν στερηθεί το φαγητό για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο θα προσπαθήσει να κάνει εξοικονόμηση ενέργειας. Αυτό σημαίνει ότι ο οργανισμός καίει λιγότερες θερμίδες (μειώνει τον μεταβολικό ρυθμό), για να συντηρηθεί, ώστε να κρατήσει ενεργειακά αποθέματα, για την περίπτωση όπου η έλλειψη φαγητού θα συνεχιστεί.
Αυτή η λειτουργία του ανθρώπου είναι φυσιολογική και συμβαίνει ώστε, κατά την περίοδο ασιτίας, να μπορεί να ζήσει με τις αποθήκες ενέργειας, που βρίσκονται στο σώμα αποθηκευμένες σαν λίπος. Αυτό όμως που πρέπει να γνωρίζετε είναι ότι, έχοντας μειώσει τον μεταβολισμό σας, εφόσον πλέον επανέλθετε σε συνθήκες φυσιολογικής σίτισης, αυξάνεται η πιθανότητα επαναποθήκευσης λίπους, και μάλιστα, σε μεγαλύτερο βαθμό.
Αυτή η λειτουργία μεταβολικών προσαρμογών του οργανισμού, λέγεται ομοιόσταση και είναι πανομοιότυπη με τον τρόπο που το laptop σας προσαρμόζει την χρήση ενέργειας, όταν χρησιμοποιεί την μπαταρία του, κάνοντας την οθόνη λίγο πιο σκοτεινή. Όταν η πρόσληψη τροφής επανέρχεται στις φυσιολογικές ποσότητες, ο μεταβολισμός σας γυρίζει πάλι στο κανονικό, ακριβώς όπως η οθόνη σας γίνεται φωτεινότερη, όταν το ξανασυνδέεται με το ρεύμα.
Αν υπήρχε όντως υποσιτισμός, θα ήσασταν χαρούμενοι που το σώμα σας έχει σχεδιαστεί έτσι. Αλλά, αν προσπαθείτε να χάσετε βάρος, το τελευταίο πράγμα που θέλετε είναι η αυξημένη αποθήκευση λίπους. Η σωστή απάντηση λοιπόν, είναι να διαβεβαιώσετε το σώμα σας ότι δεν υπάρχει έλλειψη φαγητού, και αυτό επιτυγχάνεται με το να τρώτε ανά λίγες ώρες. Το σώμα σας θα ανταποκριθεί με το να συνεχίσει να καίει θερμίδες με φυσιολογικο ρυθμό. Είναι σωστή όμως αυτή η τοποθέτηση;
Στην παραπάνω τοποθέτηση υπάρχει μια δόση αλήθειας, η οποία είναι ότι πράγματι το σώμα σας ανταποκρίνεται σε παρατεταμένη υποθερμιδική δίαιτα, με το να επιβραδύνει τον μεταβολισμό για να διατηρήσει ενέργεια. Εδώ είναι η λεπτομέρεια όμως. Το σώμα σας δεν μπαίνει σε λειτουργία εξοικονόμησης ενέργειας αν μείνετε 3-4 ώρες χωρίς φαγητό. Στην πραγματικότητα, χρειάζονται περίπου 3 ημέρες υποθερμιδική δίαιτα ή σοβαρός θερμιδικός περιορισμός, για να ανταποκριθεί το σώμα σας σε αυτή την μεταβολική ρύθμιση, με αυτόν τον τρόπο.
Το θερμιδικό κόστος της καύσης της τροφής (θερμογένεση)
Η δεύτερη διαφωνία που ακούγεται ακόμα πιο επιστημονική και μάλλον και πιο εντυπωσιακή, είναι η τροφική θερμογένεση. Είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την ενέργεια που ξοδεύει το σώμα σας για να διασπάσει το φαγητό.
Αν για παράδειγμα, πάρουμε ένα γεύμα που περιέχει 300 θερμίδες και για την πέψη και απορρόφησή του χρειάζονται περίπου 30 θερμίδες, τότε θα προσλάβετε 270 θερμίδες όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία της πέψης. Μοιάζει κάπως με χρηματική συναλλαγή σε ξένη χώρα, όπως για να αλλάξετε τα ευρώ σας σε άλλο νόμισμα, πρέπει να πληρώσετε ένα μικρό ποσό σε αυτόν που πραγματοποιεί την συναλλαγή.
Η ερμηνεία που δίνεται είναι η εξής: αν το σώμα σας είναι συνεχώς στην διαδικασία πέψης φαγητού, θα καίει συνεχώς θερμίδες (λόγω της τροφικής θερμογένεσης), ενώ αν υπάρχει μεγάλη απόσταση μεταξύ των γευμάτων θα χαθεί η «ευκαιρία» καύσης θερμίδων.
Το αντίτιμο για την πέψη του φαγητού σε θρεπτικά συστατικά και ενέργεια σώματος, είναι απλά ένα ποσό που εξαρτάται από την ποσότητα της συναλλαγής ή του φαγητού. Δεν έχει σημασία αν αλλάζετε όλα σας τα λεφτά σε ένα συναλλαγματικό ποσό στην αρχή του ταξιδιού ή αν αλλάζετε μικρά ποσά, 3 φορές την ημέρα. Το αντίτιμο βασίζεται στην ποσότητα των χρημάτων που θα αλλάξετε. Και η τροφική θερμογένεση βασίζεται στο πόσο τρώτε και όχι στο πότε.
Συμπερασματικά
Το να περάσουν 4 έως και 12 ώρες μεταξύ των γευμάτων, δεν έχει καμία επίπτωση στον μεταβολισμό σας. Επίσης, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα για τον μεταβολισμό, αν τρώτε 6 μικρά γεύματα την ημέρα αντί για 3 μεγάλα. Μερικοί άνθρωποι μάλιστα, το βρίσκουν καλύτερο για αυτούς, με βάση το επάγγελμα και τον τρόπο ζωής τους.
Έχετε στο νου σας όμως ότι, υπάρχουν κι άλλοι λόγοι για τους οποίους οι διαιτολόγοι συστήνουν μικρά και συχνά γεύματα. Αυτό που δείχνουν οι έρευνες, είναι ότι μπορεί να κάνετε καλύτερες διαιτητικές επιλογές, αν δεν αφήνετε τον εαυτό σας να πεινάσει πολύ μεταξύ των γευμάτων, ενώ αποκτάτε και πιο υγιείς διατροφικές συνήθειες.
