Είμαι καλά», είπε στην πρώτη του επικοινωνία με το κέντρο. «Δεν βλέπω κανέναν Θεό εδώ πάνω», συμπλήρωσε και μετά από 1 ώρα και 48 λεπτά περιπλάνησης στο διάστημα επέστρεψε στην αγκαλιά της Γης- ένας «νεόδμητος» θεός ανάμεσα στους ανθρώπους.
Είχε καταφέρει κάτι που μέχρι τότε, στις 12 Απριλίου του 1961, φάνταζε απίθανο: είχε αγγίξει τ’ αστέρια, όντας ο πρώτος των πρώτων που ταξίδεψε εκεί έξω και μπήκε σε τροχιά γύρω από τη Γη, χαρίζοντας το δικαίωμα στην Σοβιετική Ένωση να βγάλει- εν καιρώ ψυχρού πολέμου- με θέρμη την γλώσσα της στην Αμερική.
Ήταν, φυσικά, ο Γιούρι Γκαγκάριν, ο οποίος πριν από 57 ολόκληρα χρόνια τρύπησε με περίσσια χάρη τον ουρανό και χάρισε νέους διαστημικούς ορίζοντες στους αιθεροβάμονες- με την κυριολεκτική σημασία της λέξης- γήινους.
Ο Σοβιετικός έγινε αμέσως παγκόσμιος θρύλος και του αποδόθηκαν θεϊκές ικανότητες.
Μόνο που 6 χρόνια αργότερα, «μέσω» του καλύτερού του φίλου, η θνητότητα θα τον καλούσε να χορέψει βαλς μαζί της στο μελαγχολικό φεγγαρόφως.
Και ο Γκαγκάριν θα έπιανε το χέρι της και θα το πήγαινε μέχρι τέλους.
Βεβιασμένος αγώνας στο βωμό ενός «υπόκωφου» πολέμου
Η, εμμονικής φύσεως, κόντρα με τις ΗΠΑ ήταν αυτή που έκανε ένα υπερμέγεθες ΠΡΕΠΕΙ να κρέμεται πάνω από τα κεφάλια των Σοβιετικών σαν Δαμόκλειος Σπάθη: με τις τελευταίες πληροφορίες ν’ αναφέρουν πως οι Αμερικανοί κατά πάσα πιθανότητα θα τερμάτιζαν πρώτοι στον άτυπο αγώνα της κατάκτησης της Σελήνης, τ’ ανώτερα στελέχη της κυβέρνησης ανέθεσαν το 1967 σε δύο πολύ καλούς φίλους, τον Γιούρι Γκαγκάριν και τον Βλαντίμιρ Κομαρόφ, την αποστολή του να βρεθούν σε τροχιά γύρω από τη Γη και να φτάσουν στο Φεγγάρι.
Γκαγκάριν και Κομαρόφ χαμογελαστοί κατά την περίοδο του κυνηγιού
Το παράτολμο σχέδιο είχε ως εξής: η διαστημική κάψουλα Σογιούζ-1 θα εκτοξευόταν έχοντας έναν αστροναύτη στο εσωτερικό της. Την επόμενη μέρα, ένα δεύτερο αεροσκάφος θ’ απογειωνόταν, με πλήρωμα δύο ατόμων αυτή τη φορά.
Τα δύο οχήματα θα συναντιούνταν στο διάστημα, θα ενώνονταν, ο κοσμοναύτης της κάψουλας θα έμπαινε στο άλλο διαστημόπλοιο και θ’ αντικαθίστατο από έναν εκ των δύο συναδέλφων του. Έτσι, θα επέστρεφε ασφαλής πίσω στην πατρίδα του και, γι’ ακόμα μία φορά, η ΕΣΣΔ θα έριχνε στο καναβάτσο των εντυπώσεων τον αιώνιο εχθρό της.
Το πλάνο είχε εγκριθεί και από τον πρόεδρο Μπρέζνιεφ, ο οποίος πίστευε πως αυτό το επίτευγμα θα έκλεινε με τον καλύτερο τρόπο τους εορτασμούς της 50ης επετείου από την Οκτωβριανή Επανάσταση.
Ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ, ισχυρός άνδρας της ΕΣΣΔ για 18 ολόκληρα χρόνια
Τα πάντα θα πήγαιναν κατ’ ευχήν και οι Ρώσοι θα έκαναν και πάλι το θαύμα τους. Εκτός κι αν…
Εκτός κι αν παρενέβαινε η στοιχειώδης λογική.
Άναρθρες κραυγές εις ώτα μη ακουόντων
Το ήξεραν και οι δυο τους- και, μαζί μ’ αυτούς, και οι ανώτατοι τεχνικοί που είχαν επιθεωρήσει το Σογιούζ-1: το διαστημόπλοιο είχε τεράστια προβλήματα και δεν ήταν έτοιμο σε καμία περίπτωση για το άκρως επικίνδυνο ταξίδι.
Τόσο ο Γκαγκάριν όσο και ο Κομαρόφ γνώριζαν πως η αποστολή ενείχε ηλιθιωδώς πολλά ρίσκα και ο πρώτος- όντας ήδη ο απόλυτος θρύλος της Σοβιετικής Ένωσης- συνέταξε μία έκθεση 10 ολόκληρων σελίδων, στην οποία ανέλυε τα 203 (!) κατασκευαστικά προβλήματα της διαστημικής κάψουλας (μερικά εκ των οποίων εξαιρετικά κρίσιμα). Στόχος του ήταν αυτό του το γράμμα να φτάσει μέχρι τον Μπρέζνιεφ, ούτως ώστε να τον πείσει ν’ αναβάλει την όλη επιχείρηση.
Σχέδιο του «προβληματικού» Σογιούζ-1, το οποίο θα μετέφερε τον Κομαρόφ
Οι προϊστάμενοι των δύο κοσμοναυτών ήταν κάθετοι και τους πίεζαν για την ολοκλήρωση της αποστολής, καθώς ο πρόεδρος ήταν ξεκάθαρος: το σχέδιο έπρεπε να υλοποιηθεί άμεσα.
Έτσι, τον Απρίλιο του 1967 τα πάντα ήταν- κατ’ ευφημισμόν- έτοιμα. Η ΕΣΣΔ θα έγραφε και πάλι ιστορία.
Μόνο που, τούτη τη φορά, θα ήταν ερεβώδης.
Αποστολή αυτοκτονίας
Το είχε εκμυστηρευτεί σε όλους του τους φίλους: οι πιθανότητες δεν ήταν με το μέρος του και το Σογιούζ 1 αντί για το όχημα που θα τον περνούσε ζωντανό μέχρι το λιβάδι της αθανασίας, μάλλον θα μετατρεπόταν στον μεταλλικό του τάφο.
Ωστόσο, δεν έκανε πίσω: παρά το γεγονός πως ο Γιούρι επέμενε με ιερή, σχεδόν, μανία να πάρει τη θέση του στο αεροσκάφος, ο Κομαρόφ αρνήθηκε γιατί ήξερε πως ο Γκαγκάριν ήταν ένας ήρωας για τη χώρα τους και ήταν «ανεπίτρεπτο» να τον αφήσει να σκοτωθεί.
Την ημέρα της εκτόξευσης, μάλιστα, ο Γκαγκάριν έκανε μια απέλπιδα προσπάθεια να μπει αντ’ αυτού στην κάψουλα, έπειτα επέμεινε ν’ αναβληθεί η αποστολή, όμως ο καλύτερός του φίλος ήταν αποφασισμένος να ρισκάρει τα πάντα για χάρη του. «Θα πεθάνει αν δεν πάω εγώ. Πρέπει να τον προστατεύσουμε», ψέλλισε στους παριστάμενους.
Μετά την επιτυχημένη αποστολή του με το Βοστόκ-1, ο Γκαγάριν βραβεύτηκε ως «Ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης»
Με το που μπήκε το Σογιούζ σε τροχιά γύρω από τη γη, άρχισαν, αυτομάτως, και τα προβλήματα: η κινητήρια δύναμη ήταν ελλιπέστατη, οι κεραίες δε λειτουργούσαν σωστά, η πλοήγηση αποδείχθηκε δισεπίλυτος γρίφος και, ορθώς, η εκτόξευση της επόμενης ημέρας (του δεύτερου αεροσκάφους, δηλαδή) ακυρώθηκε.
Λεπτό με το λεπτό οι πιθανότητες του Βλαντίμιρ Κομαρόφ να επιστρέψει σώος στο κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ μειώνονταν. Η κλεψύδρα είχε γυρίσει από την αντίθετη φορά και η άμμος είχε αντικατασταθεί από τους χτύπους της, ήδη πληγωμένης, καρδιάς του.
Έπειτα από 16 περιστροφές γύρω από τη Γη ο 40χρονος αεροναυπηγός επιχείρησε να μπει στην ατμόσφαιρα και απέτυχε. Εκτέλεσε άλλες δύο περιστροφές, δοκίμασε και πάλι (αυτή τη φορά με καλύτερες συνθήκες), όμως η Τύχη του γύρισε επιδεικτικά την πλάτη: η μοιραία εμπλοκή ήρθε την στιγμή που βρισκόταν μόλις 7 χιλιόμετρα από την επιφάνεια της Γης.
Το σύστημα αυτόματης εκτόξευσης του καθίσματός του δε λειτούργησε (γι’ αδιευκρίνιστους, ακόμα και σήμερα, λόγους), το αλεξίπτωτό του δεν άνοιξε και το διαστημόπλοιο συνετρίβη με τρομακτική ταχύτητα στο έδαφος.
Μπαμ.
Ήταν, δυστυχώς, το τέλος.
Τα λείψανα του Βλαντίμιρ Κομαρόφ μετά την πρόσκρουση του Σογιούζ-1 το έδαφος
«Σας ευχαριστώ όλους»
Οι τεχνικοί από το κέντρο του έδιναν οδηγίες συνεχώς- «Προσπάθησε ν’ αναπνέεις πιο αργά»-, ο Γκαγκάριν του φώναζε «Όλα πάνε καλά, η τελευταία φάση του σχεδίου έχει σχεδόν ολοκληρωθεί», όμως ο Κομαρόφ ήξερε.
Ήξερε.
«Σας ευχαριστώ όλους», ήταν τα τελευταία του λόγια (κι όχι κατάρες προς του μηχανικούς και όσους εμπλέκονταν στην αποστολή που τον έστειλαν στο θάνατο, σύμφωνα με τις θεωρίες συνωμοσίας) πριν χαθεί για πάντα.
Ο Γκαγκάριν, εξοργισμένος, φέρεται να είπε «Θα προσπαθήσω να φτάσω σ’ αυτόν (τον Μπρέζνιεφ) με κάθε τρόπο. Αν ανακαλύψω ότι ήξερε ακριβώς πώς είχε η κατάσταση και παρόλα αυτά άφησε να συμβεί ό,τι συνέβη, τότε ξέρω ακριβώς τι πρόκειται να κάνω», ολοκληρώνοντας την ευθεία απειλή κατά του προέδρου.
Ωστόσο, δε θα προλάβαινε να μετατρέψει σε πράξη τα λόγια του, καθώς έναν χρόνο μετά, στις 27/3/1968, θα σκοτωνόταν σ’ ένα «ομιχλώδες» αεροπορικό δυστύχημα, την στιγμή που εκτελούσε μια άσκηση ρουτίνας.
Η Μοίρα, γι’ ακόμα μία φορά, είχε επιλέξει να φανερώσει το σαδιστικό- και συνάμα αποκρουστικό- πρόσωπό της: ο Κομαρόφ θυσιάστηκε για να σώσει τον καλύτερό του φίλο, ο οποίος, όμως, πέθανε σκάρτους 11 μήνες αργότερα.
Απ’ ό,τι φαίνεται, το να βρίσκεσαι ανάμεσα στ’ αστέρια και να μη βλέπεις κάπου εκεί γύρω τον Θεό, είναι κάτι που έχει το δικό του, βαρύτατο τίμημα.
Καλώς όρισες, λοιπόν, αδερφέ θάνατε.
Τουλάχιστον άξιζε το ταξίδι.
