Οι φωτισμένοι καθηγητές που έδωσαν σάρκα και οστά στο όραμα του Καποδίστρια – Η ίδρυση του Πανεπιστημίου Αθηνών (1837) – Οι πρώτες θετικές επιστήμες που διδάσκονταν: Φυσική, Χημεία, Μαθηματικά, Αστρονομία, Μετεωρολογία και Βοτανική
Στο άρθρο μας για τις «απίστευτες δυσκολίες που συνάντησαν οι Ελληνίδες τον 19ο αιώνα για να σπουδάσουν στο Πανεπιστήμιο» στις 27/8/2022, απαντώντας σε σχόλιο αναγνώστη είχαμε υποσχεθεί ότι θα επανέλθουμε με άρθρο για σχετικό θέμα. Έτσι σκεφτήκαμε να γράψουμε για τις θετικές επιστήμες στο νεότερο ελληνικό κράτος κατά τον 19ο αιώνα οι οποίες όσο και αν κάποιοι νομίζουν ότι θα βρίσκονταν σε πρωτόγονο στάδιο παρουσίασαν μια αξιόλογη πρόοδο και μάλιστα υπήρχαν τομείς όπου η Ελλάδα ξεχώριζε.
Τα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση
Η σπουδαία λόγια παράδοση του 18ου αιώνα είχε μεγάλη συνεισφορά και στην καλλιέργεια των θετικών επιστημών. Η κήρυξη της Επανάστασης του 1821 διέκοψε όπως ήταν λογικό την πρόοδο αυτή. Οι πρώτες προσπάθειες για την ανασυγκρότηση της εκπαίδευσης στην Ελλάδα και την ίδρυση σχολείων έγιναν από τον Ιωάννη Καποδίστρια ο οποίος προέβη στις ακόλουθες ενέργειες:
α) Αναδιοργάνωσε την «επί των Εκκλησιαστικών πραγμάτων και της Δημοσίου Εκπαιδεύσεως Γραμματεία» και όρισε ως πρώτο Γραμματέα τον Νικόλαο Χρυσόγελο από τη Σίφνο ο οποίος μαζί με τον Κερκυραίο Ανδρέα Μουστοξύδη ήταν οι βασικοί συνεργάτες του στον χώρο της εκπαίδευσης
β) Ο Καποδίστριας μερίμνησε ώστε να ενισχυθεί η Παιδεία από τους Έλληνες της Διασποράς και τους φιλέλληνες. Με τη βοήθεια φίλων και συνεργατών προσπάθησε να συγκεντρώσει στοιχεία για το πνευματικό δυναμικό του Ελληνισμού σε όλη την Ευρώπη. Έτσι σχηματίστηκαν εκτενείς κατάλογοι λογίων, άλλους από τους οποίους κάλεσε και άλλους σκόπευε να καλέσει στην Ελλάδα.
Να σημειώσουμε εδώ κάτι, μάλλον παντελώς άγνωστο, ότι ο Καποδίστριας είχε καλέσει στην Αίγινα τον παλιό του φίλο και συμφοιτητή Κωνσταντίνο Βαρδαλάχο (Κύθηρα 1755) έναν από τους σημαντικότερους Διδασκάλους του Γένους και από τους βασικούς εισηγητές των νέων διδακτικών μεθόδων στα σχολεία, ο οποίος όμως πνίγηκε καθώς το πλοίο που τον μετέφερε από τη Σύρο στο νησί του Σαρωνικού ναυάγησε ανοιχτά της Κύθνου (19-20 Ιουλίου 1830). Να προσθέσουμε ότι πριν φτάσει στη Σύρο, ο Βαρδαλάχος ήταν εγκατεστημένος στην Οδησσό απ’ όπου ξεκίνησε το ταξίδι του για την ελεύθερη Ελλάδα στα τέλη Μαΐου του 1830. Κλείνοντας αυτή τη μικρή αναφορά στον Κ. Βαρδαλάχο σημειώνουμε ότι σύμφωνα με άλλη εκδοχή το ναυάγιο έγινε κοντά στην Αίγινα.
γ) Όρισε τριμελή επιτροπή από τον Γάλλο Dutron (Ντιτρόν), τον Ιωάννη Κοκώνη και τον Ιωάννη Νικητόπουλο με στόχο να εξασφαλίσει βιβλία και διδακτικό υλικό για 300-400 σχολεία.
