Ήταν 24 Ιουνίου 1992 όταν η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου εξέλεγε παμψηφεί Αρχιεπίσκοπο Τιράνων και πάσης Αλβανίας τον μέχρι τότε Πατριαρχικό Έξαρχο και Μητροπολίτη Ανδρούσης, Αναστάσιο μετά από πρόταση του -νέου τότε- Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου.
Το ταξίδι του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου στον αρχιεπισκοπικό θώκο ξεκινούσε για να αλλάξει για πάντα την πορεία της ορθοδοξίας στη ρημαγμένη χώρα της Αλβανίας. Ένα ταξίδι που έλαβε τέλος στην Αθήνα μετά από πολυήμερη μάχη του 95χρονου ιεράρχη ο οποίος νοσηλεύθηκεστον Ευαγγελισμό από την Παρασκευή 3 Ιανουαρίου, όταν μεταφέρθηκε εκτάκτως στην Αθήνα από τα Τίρανα με αεροσκάφος της Πολεμικής Αεροπορίας ενώ από τις 30 Δεκεμβρίου νοσηλευόταν σε κλινική των Τιράνων.
Η εικόνα που είχε αντικρίσει στην Αλβανία, φτάνοντας εκεί το 1991 ήταν πραγματικά αποκαρδιωτική. Ποίμνιο φοβισμένο που ζούσε σε καθεστώς τρομοκρατίας από τις αλβανικές κρατικές αρχές και μία κοινωνία καχύποπτη. Ιεροί ναοί σε μεγάλο βαθμό εγκαταλελειμμένοι, αν όχι κατεστραμμένοι, ή διαμορφωμένοι σε γυμναστήρια, αποθήκες και χώρους πολλαπλών χρήσεων.
«Ήταν μια εκκλησία εντελώς διαλυμένη…. Από το 1944 που ανέλαβε το κομμουνιστικό καθεστώς έγινε ο διωγμός που όλοι ξέρουμε στη Ρωσία και στις υπόλοιπες Βαλκανικές Χώρες. Από το 1967 όμως προχώρησαν σε κάτι πιο ολοκληρωτικό. Απαγόρευσαν με το Σύνταγμα οποιαδήποτε θρησκευτική έκφραση. Η Εκκλησία κατέρρευσε εντελώς», είχε αναφέρει ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος σε συνέντευξή του στο CNN Greece.
Την ημέρα της ενθρόνισής του, στις αρχές Αυγούστου του 1992, στον Καθεδρικό Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στα Τίρανα, ομάδες ακραίων επιχείρησαν να χαλάσουν μία χαρμόσυνη μέρα χωρίς όμως να τα καταφέρουν τελικά.
Στα 32 χρόνια που πέρασαν από τότε, ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος αναδείχθηκε σε πνευματικό φάρο για την Ορθοδοξία, και όχι μόνο, τόσο στην Αλβανία όσο και στα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη.
Το 1998 σηματοδότησε μια καμπή στην πορεία αυτή, με τη σύσταση της Ιεράς Συνόδου, που εδραίωσε τη θεσμική δομή της Εκκλησίας και της έδωσε τη δυνατότητα να επεκταθεί. Παρά τις πολιτικές δυσκολίες που συνάντησε, το 2009 ήταν ένα έτος-ορόσημο, όταν η Εκκλησία απέκτησε επίσημα νομική υπόσταση, αναγνωρισμένη πλέον από το αλβανικό κράτος.
Αυτό, όμως, που ξεχώρισε στη διαδρομή του είναι η βαθιά αγάπη του για τους νέους. Ως πανεπιστημιακός δάσκαλος, αλλά και ως άνθρωπος που αναγνωρίζει ότι το μέλλον κάθε κοινωνίας βρίσκεται στα χέρια της επόμενης γενιάς, έστρεψε από νωρίς το βλέμμα του στη μόρφωση. Η εκπαίδευση έγινε το όχημα για την αλλαγή που οραματιζόταν. Από τα πρώτα του κιόλας βήματα στην Αλβανία, ξεκίνησε να χτίζει σχολεία, προσφέροντας στα παιδιά μια διέξοδο προς τη γνώση και την ελπίδα.
Το έργο του δεν περιορίστηκε στις υποδομές ή τα ιδρύματα. Αντικατοπτρίζεται στις καρδιές όσων τον συνάντησαν, στις ιστορίες των παιδιών που πήραν την ευκαιρία να ονειρευτούν, στις κοινότητες που έμαθαν να ζουν μαζί.
Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος δεν είναι απλώς μια θρησκευτική μορφή· είναι μια υπενθύμιση ότι η αγάπη, η πίστη στον άνθρωπο και η δύναμη της παιδείας μπορούν να αλλάξουν κόσμους.
