Η Μαρία Δεσύλλα-Καποδίστρια υπήρξε η πρώτη εκλεγμένη γυναίκα δήμαρχος στη σύγχρονη ελληνική Ιστορία. Γυναίκα χειραφετημένη, δραστήρια, με βαθιά κουλτούρα και αυστηρή προσήλωση στην ιδέα του καθήκοντος.
Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 25 Μαρτίου του 1898 και απεβίωσε στην Κέρκυρα, στις 15 Αυγούστου του 1980. Πατέρας της ήταν ο νομικός Γεώργιος Καποδίστριας, εγγονός του μικρότερου αδελφού του Κυβερνήτη, Γεωργίου, και μητέρα της η Ελένη Καραπάνου, κόρη του γνωστού αρχαιολόγου και πολιτικού Κωνσταντίνου Καραπάνου.
Στην Αθήνα μεγάλωσε σ’ ένα καλλιεργημένο μεγαλοαστικό περιβάλλον και από πολύ νέα ανέπτυξε τη διάθεση για κοινωνική προσφορά, συμμετέχοντας στον Ερυθρό Σταυρό, ήδη από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Παντρεύτηκε τον Κερκυραίο διπλωμάτη Λουδοβίκο Σκάρπα, με τον οποίο απέκτησε δύο κόρες.
Το 1928 χώρισαν και εκείνη εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Κέρκυρα, όπου ανέλαβε τη συντήρηση της αγαπημένης της Κουκουρίτσας, μιας από τις εξοχικές κατοικίες της οικογένειας Καποδίστρια με ιδιαίτερη ιστορική σημασία, καθώς έζησε εκεί για ένα διάστημα στα νεανικά του χρόνια ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδος.
Το 1935, παντρεύτηκε τον επιφανή Κερκυραίο βιομήχανο Σταμάτη (Τάκη) Δεσύλλα, με τον οποίο ανέπτυξαν αξιόλογη και πολυσχιδή κοινωνική δράση, στο ΠΙΚΠΑ, στη ΧΕΝ, στις Παιδικές Εξοχές, στο Πρεβεντόριο, στο Νοσοκομείο, στο Ορφανοτροφείο και στον Ερυθρό Σταυρό. Την περίοδο του πολέμου, το ζεύγος Δεσύλλα προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες.
Η Μαρία Δεσύλλα, από τον Νοέμβριο του 1940, υπήρξε εθελόντρια προϊσταμένη του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού στο Αστικό Νοσοκομείο της Κέρκυρας, το οποίο συντηρούνταν τότε χάρη στη γενναία χορηγία του Τάκη Δεσύλλα, ενώ από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 1941, ανέλαβε τη διεύθυνση του 18ου Στρατιωτικού Νοσοκομείου στην Αθήνα. Στα χρόνια της Κατοχής, διοργάνωναν τακτικά συσσίτια και στήριζαν τους αναξιοπαθούντες στην Κέρκυρα.
Μετά την απελευθέρωση, στην πολιτική σκηνή του νησιού, το οποίο βγήκε από τον πόλεμο βαθιά πληγωμένο και με χειμαζόμενη οικονομία, κυριαρχούν δύο προσωπικότητες του αστικού χώρου, αλλά σε αντίπαλα στρατόπεδα: στη δεξιά παράταξη ο γνωστός πολιτικός και υπουργός Σπυρίδων Ι. Θεοτόκης, και στην κεντρώα ο Θεόδωρος Δεσύλλας, αδελφός του Σταμάτη, επίσης υπουργός.
Στις πρώτες μεταπολεμικές δημοτικές εκλογές το 1951, ο Στ. Δεσύλλας εκλέχθηκε δήμαρχος και επανεξελέγη για δεύτερη θητεία, χωρίς καν να υπάρχει αντίπαλος. Ένα χρόνο μετά, στις 25 Δεκεμβρίου του 1955, πέθανε αιφνιδίως από καρδιακή προσβολή, σε ηλικία μόλις 61 ετών.
Στις 12 Μαρτίου του 1956, προκηρύχθηκαν αναπληρωματικές εκλογές για τις 15 Απριλίου, στις οποίες η Μαρία Δεσύλλα πήρε μέρος και κατήγαγε μεγάλη νίκη, λαμβάνοντας το 52,11% των ψήφων. Μάλιστα, ψηφίστηκε σχεδόν από το 60% των γυναικών, ενώ παρατηρήθηκαν σοβαρές διαφοροποιήσεις και από τις προ διμήνου βουλευτικές εκλογές.
Στους απόρους η αποζημίωση
Ως δήμαρχος, η Μαρία Δεσύλλα δεν εισέπραξε ποτέ τη δημαρχιακή αποζημίωση, η οποία μοιραζόταν σε απόρους πολίτες της Κέρκυρας, ενώ συνέχισε το έργο του Τάκη Δεσύλλα. Ομως, το 1959 δεν επανεξελέγη. Η φθορά του Δημοτικού Συμβουλίου, που ήδη είχε συμπληρώσει οκτώ χρόνια θητείας, η αντικειμενική δυσκολία της να υλοποιήσει όλα όσα επιθυμούσε, αλλά και η γενικότερη πολιτική κατάσταση, συνέβαλαν στη νίκη του Πάνου Ζαφειρόπουλου, ο οποίος υποστηρίχθηκε από την κυβέρνηση της ΕΡΕ.
Η Μαρία Δεσύλλα ασχολήθηκε συστηματικά με τη διαχείριση της Κουκουρίτσας, όπου χαιρόταν πάντα να υποδέχεται τους καλεσμένους της και άλλους επίσημους επισκέπτες της Κέρκυρας, ενώ συνέχισε τις αγαθοεργίες, για τις οποίες, μάλιστα, παρασημοφορήθηκε. Στις σημαντικές δωρεές της συγκαταλέγονται εκτάσεις για τις εγκαταστάσεις του Πρεβεντορίου και των παιδικών κατασκηνώσεων.
Η μεγαλύτερη, όμως, προσφορά της είναι η δωρεά της Κουκουρίτσας. Εμφορούμενη, η ίδια, από αίσθημα ευθύνης για τη διαφύλαξη της μνήμης του προγόνου της, αποφάσισε να μετατραπεί, μετά θάνατον, η θερινή κατοικία της οικογένειάς της σε κοινό αγαθό. Μαζί με προσωπικά αντικείμενα του Ιωάννη Καποδίστρια, έργα τέχνης και κειμήλια της οικογένειας, προσέφερε την Κουκουρίτσα σε τρία πνευματικά ιδρύματα της Κέρκυρας (Αναγνωστική Εταιρεία Κερκύρας, Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας και Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών), προκειμένου να δημιουργηθεί εκεί ένα μουσείο αφιερωμένο στον Κυβερνήτη.
Το Μουσείο Καποδίστρια-Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών ιδρύθηκε το 1981 και είναι το μοναδικό μουσείο στην Ελλάδα που αφορά αποκλειστικά την προσωπικότητα και το έργο του μεγάλου Ευρωπαίου διπλωμάτη και πολιτικού, του θεμελιωτή του ελληνικού κράτους. Ετσι, η Μαρία Καποδίστρια-Δεσύλλα άφησε την ιδιαίτερη σφραγίδα της στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, όχι μόνο ως η πρώτη εκλεγμένη Ελληνίδα δήμαρχος αλλά και ως μια μεγάλη ευεργέτις.
