Καθώς διανύουμε την περίοδο των γιορτών, πολλοί από εμάς περνάμε αυτές τις ημέρες με την οικογένεια, τους φίλους μας και – ας είμαστε ειλικρινείς – πίνοντας αλκοόλ. Παρ’ όλα αυτά, το αλκοόλ επηρεάζει όχι μόνο το σώμα αλλά και τον εγκέφαλό μας.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το IFL Science, ερευνητές του Πανεπιστημίου Τέξας A&M έκαναν κάποιες ανακαλύψεις σχετικά με το πώς η χρόνια χρήση αλκοόλ επηρεάζει την ικανότητα του εγκεφάλου να μαθαίνει και να προσαρμόζεται, ιδίως των νευρώνων που ονομάζονται χολινεργικοί ενδονευρώνες (CIN). Αυτοί είναι ζωτικής σημασίας για τον έλεγχο της σηματοδότησης της ντοπαμίνης, η οποία επηρεάζει τη μάθηση και τα κίνητρα.
Το αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει τον οργανισμό με πολλούς τρόπους, τόσο βραχυπρόθεσμα (π.χ. μνήμη, ισορροπία, αναστολές), αλλά και μακροπρόθεσμα, όπως είναι ο αλκοολισμός. Επισημαίνεται ότι ο αλκοολισμός είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα που επηρεάζει 400 εκατ. ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως εγκεφαλικό επεισόδιο, καρκίνο, ηπατική νόσο και καρδιαγγειακά νοσήματα.
Ακόμα, είναι γνωστό ότι το αλκοόλ διαταράσσει γνωστικές λειτουργίες όπως η γνωστική ευελιξία, η οποία περιλαμβάνει την προσαρμογή σε νέες καταστάσεις, τη μνήμη και τη μάθηση. Κανονικά, οι χολινεργικοί ενδονευρώνες πυροδοτούνται με το μοτίβο «έκρηξης – παύσης». Όπως υποδηλώνει το όνομα του μοτίβου, πρόκειται για μια γρήγορη έκρηξη δραστηριότητας που ακολουθείται από μια παύση. Μάλιστα, χρειαζόμαστε αυτό το μοτίβο για την προσαρμογή και τη μάθηση σε νέες συμπεριφορές.
Τι έδειξε η έρευνα για το αλκοόλ
Όταν οι ερευνητές εξέτασαν ζωικά μοντέλα που είχαν εκτεθεί στο αλκοόλ, διαπίστωσαν ότι το προαναφερθέν μοτίβο είχε παύσεις που ήταν ασθενέστερες και μικρότερες. Αυτό το διαταραγμένο μοτίβο σήμαινε ότι ζωτικές διεργασίες όπως η μάθηση αντιστροφής ήταν εξασθενημένες.
«Η μάθηση αντιστροφής αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της γνωστικής ευελιξίας», εξήγησε σε δήλωσή του ο Τζουν Γουάνγκ, αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Ιατρικής του Πανεπιστημίου Τέξας A&M, τονίζοντας: «Επιτρέπει στα άτομα να ξεμάθουν συμπεριφορές όταν αλλάζουν οι κανόνες ή οι συνθήκες – μια διαδικασία που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη σηματοδότηση της ακετυλοχολίνης».
Οι επιστήμονες αυτής της ομάδας χρησιμοποίησαν μια τεχνική που ονομάζεται οπτογενετική, η οποία συνδυάζει την οπτική και τη γενετική για να χειραγωγήσουν συγκεκριμένους νευρώνες. Σε αυτή τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Science Advances, χρησιμοποιήθηκε φως για τον έλεγχο της κυτταρικής δραστηριότητας και χρησιμοποιήθηκαν γενετικά τροποποιημένοι βιοαισθητήρες για την ανίχνευση της απελευθέρωσης ακετυλοχολίνης σε πραγματικό χρόνο, ενώ τα υποκείμενα εκτελούσαν εργασίες.
Αυτό επέτρεψε στους επιστήμονες να δουν πώς οι αλλαγές στην πυροδότηση των χολινεργικών ενδονευρώνων μπορούν να συνεχίσουν να επηρεάζουν τη μάθηση. Έτσι, ανακαλύφθηκε ότι η φάση έκρηξης βοήθησε στην εκμάθηση παλαιών συμπεριφορών (γνωστή και ως μάθηση εξαφάνισης) και η φάση παύσης ήταν απαραίτητη για την εκμάθηση νέων συμπεριφορών (μάθηση αντιστροφής).
«Η δυναμική έκρηξης και παύσης των χολινεργικών ενδονευρώνων είναι κρίσιμη για την προσαρμοστικότητα της συμπεριφοράς», δήλωσε ο Τζουν Γουάνγκ, σημειώνοντας: «Αυτή η μελέτη αναδεικνύει τους μοναδικούς ρόλους τους και θέτει τις βάσεις για τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο παρόμοιοι μηχανισμοί θα μπορούσαν να επηρεάσουν καταστάσεις πέραν του εθισμού, συμπεριλαμβανομένης της γήρανσης και των νευροεκφυλιστικών ασθενειών».
Μαζί με την εξήγηση του τρόπου με τον οποίο η γνωστική ευελιξία μπορεί να επηρεαστεί από το αλκοόλ, οι πληροφορίες που αντλήθηκαν, υποδεικνύουν πιθανούς θεραπευτικούς στόχους για τη θεραπεία του αλκοολισμού και άλλων εγκεφαλικών παθήσεων που προκαλούνται από γνωστικές διαταραχές. Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι η στόχευση του μοτίβου πυροδότησης των χολινεργικών ενδονευρώνων με εκρήξεις και παύσεις θα μπορούσε να οδηγήσει σε θεραπείες που βελτιώνουν τη γνωστική ευελιξία σε ορισμένες καταστάσεις.
