Για τουλάχιστον 3.500 χρόνια, οι ψαράδες κατά μήκος των ακτών του Περού έφτιαχναν βάρκες με καλάμια και έκαναν σερφ στα κύματα για να επιστρέψουν στην ακτή.
Γνωστά ως tup στη Mochica, μια από τις εξαφανισμένες γλώσσες των αυτοχθόνων του Περού, ή caballitos («μικρά άλογα») στα ισπανικά, αυτά τα αρχαία σκάφη κατασκευάζονται με σφιχτά δεμένες δέσμες καλαμιών totora που φυτρώνουν σε λίμνες γλυκού νερού κοντά στην ακτή. Η χαρακτηριστική τους αναποδογυρισμένη, στενή πλώρη διαπερνά και αναδύεται πάνω από τα κύματα.
Ο Ειρηνικός κάθε άλλο παρά ήρεμος είναι εκεί, και τα τελευταία χρόνια τα θηριώδη κύματά του προσελκύουν σέρφερ από όλο τον κόσμο.
«Κανείς εδώ δεν ψαρεύει με ξύλινη βάρκα»
Το σέρφινγκ θεωρείται ότι εφευρέθηκε στη Χαβάη και τα πετρογλυφικά που απεικονίζουν ανθρώπους να καβαλούν τα κύματα χρονολογούνται τουλάχιστον από τον 12ο αιώνα μ.Χ. Ωστόσο, το Μουσείο Chan Chan κοντά στο Huanchaco και το Μουσείο Larco στη Λίμα εκθέτουν αρχαία κεραμικά που δείχνουν ανθρώπους και θεούς να χρησιμοποιούν caballitos για να σερφάρουν, να ψαρεύουν, ακόμη και να μεταφέρουν φυλακισμένους, τα οποία είναι προγενέστερα.
«Κανείς εδώ δεν ψαρεύει με ξύλινη βάρκα», δήλωσε ο Carlos Ucañan Arzola, ένας από τους τελευταίους κατασκευαστές caballito στο Huanchaco. «Το Totora είναι παραδοσιακό και προγονικό, από τους Mochicas (γνωστός και ως πολιτισμός Moche που χρονολογείται από τον 1ο-8ο αιώνα μ.Χ.). Αυτή η totora διατηρήθηκε στο Chan Chan», πρόσθεσε, αναφερόμενος στην πόλη Chimú του 7ου αιώνα, το κέντρο της οποίας απέχει μόλις 5 χιλιόμετρα από το Huanchaco. Η διάσημη Περουβιανή ιστορικός María Rostworowski πιστεύει ότι τα κεραμικά αυτά μπορεί να χρονολογούνται ακόμη νωρίτερα, τουλάχιστον στο 1400 π.Χ.
Τα Caballitos έχουν μήκος περίπου 4 μέτρα, πλάτος λίγο κάτω από 1 μέτρο και μπορούν να μεταφέρουν φορτία έως και 100 κιλά. Όταν είναι στεγνές, οι βάρκες ζυγίζουν περίπου 40 κιλά, αλλά μετά από ένα πρωινό ψάρεμα, μπορεί να ζυγίζουν τα διπλάσια και πρέπει να τοποθετηθούν όρθιες στην παραλία για να στεγνώσουν για μία ή δύο ημέρες.
«Υπάρχουν μόνο τρεις άνδρες στη γενιά μου που ψαρεύουν με caballito»
Σήμερα, οι περίπου 40 εναπομείναντες ψαράδες του Huanchaco εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τις caballitos όταν βγαίνουν για να στήσουν ή να ελέγξουν τα δίχτυα τους. Καθώς όμως τα μεγάλα εμπορικά αλιευτικά σκάφη έχουν εισχωρήσει στην ακτή και η αύξηση της διάβρωσης και των απορριμμάτων αφήνει συχνά τα δίχτυα μπερδεμένα ή σκισμένα, οι ψαράδες λένε ότι το εμπόριο γίνεται κάθε χρόνο λιγότερο επικερδές. Ως αποτέλεσμα, πολλοί Huanchaceños στράφηκαν στον τουρισμό ή έφυγαν για να αναζητήσουν ευκαιρίες αλλού.
«Υπάρχουν μόνο τρεις άνδρες στη γενιά μου που ψαρεύουν με caballito», δήλωσε ο 30χρονος Edwin Blas Arroyo, ο οποίος άρχισε να μαθαίνει να ψαρεύει με caballito από τον θείο και τον παππού του όταν ήταν μόλις επτά ετών.
Αλλά παρόλο που όλο και περισσότεροι νέοι άνθρωποι στρέφονται από την αλιεία προς τον τουρισμό και από τις αρχαίες σανίδες του σερφ προς τις σύγχρονες, το caballito παραμένει το σύμβολο του Huanchaco.
«Στο Huanchaco υπάρχει μια κοινότητα που είναι εξαιρετικά υπερήφανη, ευαισθητοποιημένη για το παρελθόν της, την κληρονομιά του πολιτισμού της και τη γνώση της, η οποία χρονολογείται από την εποχή των Mochicas και των Chimús (12ος-16ος αιώνας), ανθρώπων που ήταν άρρηκτα συνδεδεμένοι με τη θάλασσα», έγραψε η Marina Quiñe, καθηγήτρια θαλάσσιας βιολογίας στο Universidad Científica del Sur της Λίμα στη μελέτη της The caballito de totora in Huanchaco.
Ο Jordi Rivera Prince, βιοαρχαιολόγος που ειδικεύεται στις αρχαίες παράκτιες αλιευτικές κοινότητες των Άνδεων, σημείωσε: «Ο σχεδιασμός ενός caballito είναι σχεδόν αμετάβλητος τα τελευταία 3.500 χρόνια… Είναι ιστορία και ζωντανός πολιτισμός ταυτόχρονα».
