Πολλές συνομιλίες στη Γαλλία ξεκινούν με αναστεναγμό και γκρίνια: ο καιρός είναι κακός, η συγκομιδή σταφυλιών είναι χειρότερη, οι πολιτικοί είναι ανίκανοι και ανόητοι.
Όπως αναφέρει η δημοσιογράφος του BBC, Εμιλι Μόνακο, όταν μετακόμισε για πρώτη φορά στη Γαλλία περισσότερο από μια δεκαετία πριν ως 19χρονη Αμερικανίδα, απογοητεύτηκε από αυτή τη συνεχή γκρίνια των Γάλλων. Γιατί, αναρωτήθηκα, οι Γάλλοι ήταν πάντα τόσο κακοί; Αλλά όταν τελικά πήρα το θάρρος να ρωτήσω έναν Γάλλο φίλο, τότε αυτός απάντησε πως ήταν απλά παραπονιάρηδες. Ήταν «râleurs», είπε.
Στη Γαλλία, υπάρχουν αρκετές λέξεις για το ρήμα «παραπονούμαι»: υπάρχει το «se plaindre», που χρησιμοποιείται για τα συχνά παράπονα, υπάρχει το «porter plainte», για τα πιο επίσημα παράπονα, και μετά υπάρχει το «râler», που σημαίνει ότι διαμαρτύρεσαι μόνο για να περάσει η ώρα και να κοινωνικοποιηθείς.
Σύμφωνα με τη Δρ Τζέμα Κινγκ, ανώτερη λέκτορα της γαλλικής γλώσσας στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας και συντάκτρια του blog Les Musées de Paris, «με το râler ίσως να μιλάς και να παραπονιέσαι για κάτι που πρέπει να κάνεις, αλλά τελικά να το κάνεις, ενώ το porter plainte υπονοεί ότι δεν θα κάνεις κάτι και κάποιος θα ακούσει το γιατί».
Όπως αναφέρει η δημοσιογράφος του BBC, πριν ακόμα ζητήσει άδεια παραμονής από τις γαλλικές αρχές, και όταν η γαλλική ιθαγένεια ήταν ακόμα ένα όνειρο, αστειευόταν πως ήξερε μέσα της ότι ήταν Γαλλίδα, καθώς ξυπνούσε με μια ανεξέλεγκτη παρόρμηση για έντονη γκρίνια. «Θα κλαψούριζα σε όποιον μπορούσε να με ακούσει: η σούπα ήταν πολύ κρύα, η σαλάτα πολύ ζεστή, κι ένας γείτονας ξέχασε να με καλημερίσει». Ωστόσο, η καταλληλότητα του πότε, σε ποιον και για τι πρέπει να παραπονιέσαι είναι μια λεπτή «τέχνη».
Γιατί στους Γάλλους αρέσει να γκρινιάζουν;
Στη Γαλλία, ένα παράπονο είναι ένας κατάλληλος και συχνός τρόπος για να ξεκινήσει κανείς μια συνομιλία. Κάποιος θα μπορούσε να αρχίσει να μιλάει για ένα εστιατόριο εστιάζοντας στην κακή εξυπηρέτηση κατά τη διάρκεια ενός κατά τα άλλα υπέροχου γεύματος ή να τονίσει το γεγονός ότι τα παράθυρα με ανατολικό προσανατολισμό στο νέο σας διαμέρισμα σημαίνει ότι τώρα πρέπει να αγοράσετε κουρτίνες. Αλλά ενώ, όπως εξήγησε η Τζούλι Μπάρλοου, μια Καναδή δημοσιογράφος και συν-συγγραφέας του The Bonjour Effect, «για τους Αμερικανούς, λέγοντας κάτι αρνητικό είναι σαν να κλείνεις τη συνομιλία», στη Γαλλία, τέτοια σχόλια θεωρούνται ως «ένας τρόπος να καλέσεις απόψεις άλλων ανθρώπων». Οι Βόρειοι Αμερικανοί, είπε, δεν είναι τόσο άνετοι με την αντιπαράθεση – είτε με κριτική – όσο είναι οι Γάλλοι.
Η Άννα Πολόνι, μια Γαλλο-Ουγγαρο-Αμερικανίδα συγγραφέας και επικεφαλής του τμήματος δημιουργικής γραφής στο Ινστιτούτο Κριτικής Σκέψης του Παρισιού, θεώρησε ότι αυτή η διάκριση μπορεί να προέρχεται από έναν βασικό φόβο που μοιράζονται πολλοί Αμερικανοί: αυτό που μπορεί να θεωρηθείς ως «χαμένος».
«Δεν υπάρχει λέξη για αυτό, στη Γαλλία», είπε. «Για να είσαι ηττημένος, ο κόσμος γύρω σου πρέπει να σκεφτεί πράγματα από την άποψη της νίκης. Και δεν είμαι σίγουρη ότι έτσι είναι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι βλέπουν τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις [εδώ]», αναφέρει η Πολόνι.
Στη Γαλλία, οι συνομιλίες θα μπορούσαν αντ’ αυτού να παρομοιαστούν με «μονομαχίες», σύμφωνα με την Μπάρλοου, και το πρώτο βήμα μπορεί να είναι ένα παράπονο, «κάτι που κάνει τους ανθρώπους να φαίνονται κριτικοί και σαν να σκέφτονται και όχι αφελείς» .
Η Πολόνι το γνώρισε αυτό πρώτο χέρι, όταν μετακόμισε από τη Γαλλία, όπου μεγάλωσε, στην Αϊόβα. Εκεί, παρατήρησε, οι άνθρωποι κρατούσαν τους εαυτούς τους από την αρνητική ομιλία όσο μπορούσαν, απελευθερώνοντας μόνο ένα πλήθος καταγγελιών όταν είχε συσσωρευτεί πολύ πέρα από αυτό που μπορούσαν να αντέξουν.
«Δεν ήταν παράπονα με τον τρόπο που το γνωρίζαμε. Ήταν εκτόνωση», είπε. «Ένιωθα ότι οι άνθρωποι δεν έδιναν στον εαυτό τους άδεια να παραπονεθούν με τρόπο που πραγματικά δημιουργούσε οικειότητα. Απλώς δεν το έκαναν μέχρι που ήταν αδύνατο να μην το κάνουν».
Η γαλλική στάση απέναντι στις καταγγελίες είναι δυσάρεστη για πολλούς αγγλόφωνους, πολλοί από τους οποίους υποστηρίζουν ότι η αρνητικότητα δημιουργεί αρνητικότητα. Αλλά σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς, η γαλλική στάση μπορεί στην πραγματικότητα να είναι καλύτερη για την υγεία σας. Μια μελέτη του 2013 στη Βιολογική Ψυχιατρική διαπίστωσε ότι οι προσπάθειες ρύθμισης των αρνητικών συναισθημάτων θα μπορούσαν να συνδεθούν με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, ενώ η μελέτη του 2011 από το Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ώστιν διαπίστωσε ότι η εμφύσηση των αρνητικών συναισθημάτων μπορεί να κάνει τους ανθρώπους πιο επιθετικούς.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η γκρίνια και τα παράπονα είναι πάντα θετικά. Το να παραπονιέσαι πολύ συχνά μπορεί να σε κάνει να εστιάζεις πάντα στο αρνητικό. Ωστόσο, οι Γάλλοι μπορούν να αποφεύγουν αυτήν την ατυχή παρενέργεια εν μέρει, επειδή σπάνια διαμαρτύρονται για τη ζωή τους αλλά για εξωτερικά ζητήματα.
