Από όλες τις συγκλονιστικές φράσεις που έφτασαν να καθορίσουν τις στερήσεις της πανδημίας της COVID-19, μία ξεχωρίζει ως ιδιαίτερα οδυνηρή: η εσωτερική μας ανάγκη για επαφή δέρμα με δέρμα. Το άγγιγμα έχει τη δύναμη να εκφράσει ή να προκαλέσει αμέτρητα συναισθήματα, από αγάπη, επιθυμία και άνεση μέχρι απειλή, αποστροφή ή φόβο, συχνά μεταφέροντας τις αποχρώσεις αυτού που οι λέξεις μας δεν μπορούν να εκφράσουν επαρκώς. Ίσως τότε δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι το άγγιγμα είναι επίσης η αίσθηση που έχουν αγκαλιάσει οι φιλόσοφοι και οι καλλιτέχνες ανά τους αιώνες για να ορίσουν τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος.
Ο Αριστοτέλης πίστευε ότι η αίσθηση της αφής είναι αυτή που διαχωρίζει τα ζώα από τα φυτά και η πολυπλοκότητά της στους ανθρώπους είναι αυτή που μας διακρίνει από τα άλλα πλάσματα. Υποστήριξε ότι οι άνθρωποι, χωρίς τα σκληρά δέρματα, τα κοχύλια ή τις οπλές που προστατεύουν άλλα ζώα, πρέπει συχνά να βασίζονται στην αφή για να μας προστατεύουν από το κακό: Μια σταγόνα σηματοδοτεί ότι το νερό είναι πολύ ζεστό. μια αιχμηρή άκρη μας προειδοποιεί να απομακρυνθούμε από ένα επικίνδυνο αντικείμενο.
Κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης, η απεικόνιση του Μιχαήλ Άγγελου της δημιουργίας του Αδάμ στην οροφή της Καπέλα Σιξτίνα δείχνει τον Θεό να απλώνει το χέρι για να αγγίξει το τεντωμένο δάχτυλο του Αδάμ, η επαφή που σημαίνει την προέλευση της ίδιας της ανθρωπότητας. Ένα από τα παλαιότερα και πιο πανταχού παρόντα κοινωνικά μας έθιμα, η χειραψία χρονολογείται από τον πέμπτο αιώνα π.Χ. Αυτό που ξεκίνησε ως ένας τρόπος να σηματοδοτήσει ότι κανένα άτομο δεν κουβαλούσε όπλο υιοθετήθηκε ευρέως ως σύμβολο ειρήνης και φιλίας και έκφραση εμπιστοσύνης και καλής πρόθεσης. Εδώ και καιρό έχει απηχήσει σε εκφράσεις όπως «παραμένω σε επαφή» και «χάνω την επαφή».
Όμως τα τελευταία χρόνια, καθώς προχωράμε σε έναν προοδευτικά ψηφιακό κόσμο όπου η ζωή διαμεσολαβείται ολοένα και περισσότερο μέσω μιας οθόνης και όχι απευθείας, η μέχρι τώρα υπεροχή της αφής αντιμετωπίζει προκλήσεις από την τεχνητή νοημοσύνη και τις απτικές τεχνολογίες, που θέτει το ερώτημα: Κινδυνεύουμε να χάσουμε ένα σημαντικό μέρος αυτού που μας κάνει ανθρώπους;
Παιδική άνεση
Η επαφή δέρμα με δέρμα μεταξύ των βρεφών και των γονιών τους αναγνωρίζεται πλέον ευρέως από τους παιδίατρους ως ζωτικής σημασίας όσον αφορά το δέσιμο και την ανάπτυξη, αν και εξακολουθεί να είναι μια σχετικά νέα έννοια για ορισμένους ευρωπαϊκούς και βορειοαμερικανικούς πολιτισμούς. Ακόμη και όταν το πανάρχαιο έθιμο της αποστολής των μωρών σε μια βρεγμένη νοσοκόμα είχε σε μεγάλο βαθμό εξαφανιστεί στη Δύση στις αρχές του 20ου αιώνα, η επικρατούσα στάση, ότι το άγγιγμα και το κράτημα των παιδιών, ειδικά των αγοριών, θα τα καθιστούσε «μαλακά» και κακομαθημένα, λέει ο Darby Saxbe, καθηγητής ψυχολογίας και διευθυντής του Centre for the Changing Family στο USC Dornsife.
Στην πραγματικότητα, μόνο στα μέσα του 20ου αιώνα τα πειράματα σε ζώα απέδειξαν ότι η βρεφική φροντίδα συνεπαγόταν κάτι περισσότερο από το απλό τάισμα ενός παιδιού για να το κρατήσει στη ζωή. Στις μελέτες, δόθηκε σε μωρά πιθήκους η επιλογή ανάμεσα σε δύο μητρικές προσομοιώσεις, αμφότερες από σύρμα. Τα μωρά μαϊμούδες προτιμούσαν την απαλή φιγούρα, παρόλο που δεν παρείχε τροφή. Αυτή η μελέτη και άλλες, που έδειξε πώς τα παιδιά που έχουν έλλειψη σωματικής επαφής με τους φροντιστές έχουν μεγαλύτερη δυσκολία να ρυθμίσουν τα συναισθήματα ως ενήλικες, προκάλεσαν τους ψυχολόγους να αλλάξουν πορεία και να τονίσουν την σημασία της αφής και της άνεσης στην ανάπτυξη του παιδιού.
Το σύστημα αγκαλιάς
Όμως, ενώ η αναγνώριση της σημασίας της αφής στη συναισθηματική ανάπτυξη έχει οδηγήσει στην προώθηση της αφής από παιδιάτρους και ψυχολόγους για μικρά παιδιά και οικογένειες, η έρευνα δείχνει ότι η σωματική εγγύτητα μειώνεται μεταξύ των ενηλίκων. Η μοναξιά έχει γίνει θέμα ειδήσεων τα τελευταία χρόνια, με ορισμένους ειδικούς να κατατάσσουν την τάση ως επιδημία υγείας. Σύμφωνα με τον πρώην χειρουργό των ΗΠΑ, στρατηγό Vivek Murthy, «η μοναξιά και οι αδύναμες κοινωνικές σχέσεις συνδέονται με μείωση της διάρκειας ζωής παρόμοια με αυτή που προκαλείται από το κάπνισμα 15 τσιγάρων την ημέρα».
Αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι που συζητούν λύσεις στο ζήτημα της μοναξιάς επικεντρώνονται στη φαρμακευτική αγωγή και τη θεραπεία ομιλίας και τείνουν να αγνοούν πώς η φυσική εγγύτητα και το άγγιγμα -ή η απουσία τους- επηρεάζουν τη διάθεση. Η αύξηση στη μοναξιά έχει τροφοδοτηθεί από τη γενική απομόνωση του σύγχρονου κόσμου μας: Το να ζεις μόνος έχει γίνει πιο συνηθισμένο. φίλοι συγκεντρώνονται λιγότερο συχνά, τόσο λόγω της πανδημίας όσο και λόγω της επικράτησης του ίντερνετ το άγγιγμα συμβαίνει κυρίως μεταξύ ρομαντικών συντρόφων. Προσθέστε σε αυτό το γεγονός ότι η αυξανόμενη επίγνωση των προσωπικών ορίων είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του περιστασιακού ή φιλικού αγγίγματος, ειδικά για τους άνδρες, και έχετε μια δύσκολη κατάσταση, λέει.
Η επιστροφή σε μια εποχή που οι άνθρωποι αναμενόταν να ανεχτούν το ανεπιθύμητο άγγιγμα προφανώς δεν είναι η απάντηση, λέει ο Subramanian, αλλά σημειώνει ότι οι άνθρωποι έχουν βρει κάποιους τρόπους για να αυξήσουν τη σωματική επαφή με θετικό τρόπο. Πιστεύει ότι μια τέτοια απάντηση είναι η δημοτικότητα δραστηριοτήτων όπως η γιόγκα, που ενθαρρύνουν τη θετική επίγνωση και τη σχέση με το σώμα κάποιου. Ορισμένες ομάδες έχουν εμφανιστεί στο Διαδίκτυο για άτομα που ενδιαφέρονται να μαζευτούν για πλατωνικές αγκαλιές και αγγίγματα και είναι πιθανό στο μέλλον να παρατηρηθεί αύξηση των «επαγγελματιών αγκαλιάς» που μπορούν να παρέχουν μη σεξουαλική άνεση ή επαφή.
