Βάνδαλοι: Η αρχαία γερμανική φυλή που κατέστρεφε τα πάντα

Σήμερα η ορολογία βάνδαλοί είναι γνωστή για αυτούς που καταστρέφουν τα πάντα, από κειμήλια τέχνης μέχρι σημαντικά πολιτιστικά μνημεία. Αυτό όμως που δεν γνωρίζουν οι περισσότεροι είναι πως προέκυψε η αυτή ονομασία.
Βάνδαλοι ονομάστηκαν στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους διάφορες γερμανικές φυλές και ιδιαίτερα οι Χάστιγκς και οι Σίλιγκς. Στα τέλη του 4ου αιώνα μ.Χ. οι Βάνδαλοι μαζί με τους Αλανούς, μία νομαδική φυλή ιρανικής καταγωγής, ανέβηκαν τον ποταμό Δούναβη μέχρι τις πηγές του και τελικά ξεχύθηκαν στη Γαλατία και την λεηλάτησαν.

Η πορεία των Βανδάλων
Κατόπιν πέρασαν στην Ιβηρική χερσόνησο και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Ανδαλουσίας, αφού μοίρασαν τη χώρα σε ομόσπονδες συμμαχίες: Στην Ισπανία τους χτύπησαν οι Βησιγότθοι με εντολή των Ρωμαίων, που έβλεπαν με άσχημο μάτι το ότι άρχισαν να μειώνονται οι κτήσεις τους. Έτσι οι Βάνδαλοι με αρχηγό τον Γκιζέριχο ή Γιζέριχο αναγκάστηκαν να περάσουν στην Αφρική.

Το 439 μ.Χ. μετά από πολλούς αγώνες, κατέλαβαν την Καρχηδόνα και την έκαναν πρωτεύουσά τους. Δημιούργησαν στόλο και άρχισαν πειρατικές επιδρομές που έφτασαν έως και την Ελλάδα, όπου και προσπάθησαν να εισβάλουν στην Πελοπόννησο, αλλά ηττήθηκαν στην μάχη της Κενίπολης από τους Μανιάτες και αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σχέδιά τους. Το Βυζάντιο έστειλε εναντίον τους τον στρατηγό Άσπαρ με στρατό, χωρίς όμως αποτέλεσμα.

Ο Γιζέριχος, το 455, με ισχυρό πειρατικό στόλο, ήρθε στην Ιταλία και κατέλαβε τη Ρώμη. Οι στρατιώτες του λεηλάτησαν την πόλη επί δύο εβδομάδες και κατέστρεψαν με αγριότητα όλα τα έργα τέχνης: οικοδομήματα, αγάλματα, κομψοτεχνήματα κλπ. Η πράξη τους αυτή έμεινε στην ιστορία με το όνομα «βανδαλισμός» και από τότε έτσι ονομάζεται κάθε καταστροφή μνημείων πολιτισμού. Αρκετοί ασπάστηκαν τον Αρειανισμό.

Τελικά οι Βάνδαλοι νικήθηκαν από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιουστινιανό. Ο στρατηγός του Βελισάριος αποβιβάστηκε κοντά στην Καρχηδόνα δύο φορές, οπότε ο αρχηγός τους Γελίμερος αναγκάστηκε να παραδοθεί το 534 μ.Χ. Τα υπολείμματα των Βανδάλων ανακατεύτηκαν με άλλες φυλές της Βόρειας Αφρικής (Βέρβερους κ.ά.) και σιγά – σιγά εξαφανίστηκαν. Αρκετοί από τους αιχμαλώτους του Βελισάριου κατατάχθηκαν στον αυτοκρατορικό στρατό και αφομοιώθηκαν μέσα στην πολυεθνική Βυζαντινή αυτοκρατορία.

Βανδαλισμός
Βανδαλισμός στις μέρες μας είναι η συστηματική μερική ή ολική καταστροφή έργων τέχνης και πολιτισμού. Ο όρος προήλθε από το Γερμανικό φύλο των Βανδάλων, οι οποίοι συνήθιζαν κατά τις εκστρατείες τους να καταστρέφουν έργα τέχνης από τους τόπους των κατακτήσεων τους.

Κατέστρεφαν κυρίως αγάλματα, αφαιρώντας συνήθως τις μύτες και τα αυτιά των προσώπων κι αυτό με αφορμή μια προκατάληψη που έλεγε πως τα αγάλματα διαθέτουν ψυχή και έτσι, καταστρέφοντάς τα, αφαιρούσαν τη δυνατότητα να εισέρχεται και να εξέρχεται η ψυχή μέσα στο άγαλμα. Στη συνέχεια προχώρησαν και σε καταστροφές άλλων μορφών τέχνης.