Δισεκατομμύρια ευρώ που τα φύλαγαν «κάτω από το στρώμα» στα χρόνια της μεγάλης κρίσης, επέστρεψαν στην αγορά για να αγοράσουν σπίτια οι Ελληνες! Και μαζί φαίνεται πως επέστρεψε και η εμπιστοσύνη πολιτών και επενδυτών για την πορεία της οικονομίας στη χώρα, αφού από την περίοδο της πανδημίας και μετά όλο και περισσότεροι πλέον βγάζουν από τα «σεντούκια» χρήματα που έκρυβαν την προηγούμενη δεκαετία για να τα σώσουν από τον κίνδυνο της χρεοκοπίας.
Είναι ενδεικτικό ότι στα τελευταία δυόμισι χρόνια άλλαξε χέρια με μετρητά το 1 στα 10 ακίνητα! Το «ρεύμα» αυτό είναι και ο λόγος που το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών βάζει φρένο στις πληρωμές «χέρι με χέρι» για αγορές ακινήτων και πιέζει να γίνονται πλέον μέσω τραπεζών και μόνο.
Από την έναρξη λειτουργίας της πλατφόρμας myPROPERTY της ΑΑΔΕ τον Μάρτιο του 2021 μέχρι σήμερα έχουν καταχωρηθεί 91.000 μεταβιβάσεις σε όλη τη χώρα.
Ωστόσο, 84.000 ακίνητα συνολικής αξίας 3,5 δισ. ευρώ άλλαξαν χέρια με μετρητά!
Πάνω από τα μισά εξ αυτών μάλιστα (42.613 δηλώσεις μεταβίβασης ακινήτων αξίας 462,5 εκατ. ευρώ) αγοράστηκαν σε τίμημα που εξοφλήθηκε αποκλειστικά με μετρητά.
Πρόκειται προφανώς για ακίνητα μικρού κόστους που αγοράστηκαν σε χαμηλή αξία (περίπου 10.000 ευρώ το καθένα κατά μέσο όρο), για τα οποία υπήρχαν διαθέσιμα χρήματα σε αρκετές χιλιάδες νοικοκυριά.
Ωστόσο, έχουν καταχωρηθεί και επιπλέον 41.741 δηλώσεις μεταβίβασης ακινήτων, συνολικής αξίας 3 δισ. ευρώ, το τίμημα των οποίων εξοφλήθηκε κατά ένα μέρος μόνο με μετρητά. Η αξία κάθε ακινήτου στις περιπτώσεις αυτές ξεπερνά τις 70.000 ευρώ κατά μέσο όρο. Στις δηλώσεις αυτές, όπως καταχωρούνται στο My Property δεν δηλώνεται διακριτά το ποσό που καταβλήθηκε με μετρητά.
Καθώς όμως οι τράπεζες συνήθως απαιτούν πλέον από τον δανειολήπτη να εισφέρει ο ίδιος τουλάχιστον το 20% ως 30%, εικάζεται ότι διακινήθηκαν και μετρητά, ύψους έως και 1 δισ. ευρώ.
Στρέφουν το χρήμα στις τράπεζες
Στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών θεωρούν ότι διακίνηση μετρητών ύψους άνω του 1 δισ. στις αγοραπωλησίες αυτές δεν συνιστά κατ’ ανάγκην «μαύρο χρήμα», αλλά προέρχεται κυρίως από εισοδήματα και αποταμιεύσεις που φυλάσσονταν στις τράπεζες μέχρι το 2010 ή το 2015, τις οποίες σήκωσαν μαζικά οι πολίτες υπό τον φόβο «κουρέματος» ή χρεοκοπίας.
Ωστόσο, ανησυχούν επειδή, σε μια περίοδο που πρώτη προτεραιότητα της κυβέρνησης είναι η αποκάλυψη φορολογητέας ύλης με σκοπό να κάνει δικαιότερη την κατανομή των φορολογικών βαρών, η ξαφνική εισροή δισεκατομμυρίων ευρώ σε μετρητά μπορεί να αποτελέσει «καύσιμο» για νέα έξαρση της φοροδιαφυγής στην αγορά. Για τον σκοπό αυτό κυρίως -και όχι τόσο ίσως για αναδρομικούς ελέγχους στις αγοραπωλησίες- υποστηρίζουν στο οικονομικό επιτελείο πως αποφάσισαν να μη γίνονται δεκτές στο εξής οι πληρωμές με μετρητά στα συμβόλαια.
Με την απαγόρευση αυτή κλείνει το παράθυρο να μπορούν και οι επίδοξοι φοροφυγάδες να καλύπτουν στο μέλλον την οποιαδήποτε αδικαιολόγητη προσαύξηση της περιουσίας και των καταθέσεών τους ως δήθεν προϊόν πώλησης κάποιου ακινήτου.
Στερεί έτσι μελλοντικά τη δυνατότητα στους πωλητές ακινήτων να ισχυριστούν ότι χρήματα που τυχόν απέκτησαν «μαύρα» και «κάτω από το τραπέζι» πουλώντας ακίνητα σε τιμή πάνω από την αντικειμενική που αναγράφεται στα συμβόλαια (όπως ήταν η συνήθης πρακτική) είναι «τα ίδια χρήματα» με εκείνα που φαίνονταν στα συμβόλαια ότι εισέπρατταν σε μετρητά. Και στο εξής, τυχόν μεγάλες συναλλαγές ή νέες καταθέσεις θα καίνε όσους δεν μπορούν να επικαλεστούν «μετρητά από πώληση ακινήτου» ως πηγή προέλευσης χρημάτων που θέλουν να χρησιμοποιήσουν. Καθώς μάλιστα το σύνολο του τιμήματος κάθε αγοράς ακινήτου καταγράφεται πλέον ολοκληρωτικά μέσω του τραπεζικού συστήματος, διασφαλίζονται περισσότερο και οι συμβολαιογράφοι που έχουν από τον νόμο την ευθύνη να επιδεικνύουν «δέουσα επιμέλεια» κατά τη σύνταξη των ακινήτων που μεταβιβάζονται, ελέγχοντας αν είναι ύποπτοι για «μαύρο» ή «βρώμικο» χρήμα, οι αγοραστές ή πωλητές ακινήτων.
Παρελθόν το «σεντούκι»
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, έως το 2015 παρέμεναν «στο μαξιλάρι» τουλάχιστον 20 δισ. ευρώ σε μετρητά. Λόγω της βαριάς φορολογίας της περιόδου εκείνης, υπολογίζεται ότι το 2016 τουλάχιστον 6-7 δισ. ευρώ από αυτά επέστρεψαν στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, για να μπορέσουν να πληρώνουν φόρους και υποχρεώσεις νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Και αυτό κυρίως διότι ενώ άδειαζαν οι τραπεζικοί λογαριασμοί των ιδιωτών (από 130 δισ. τον Μάιο του 2015 σε 123 δισ. τον Αύγουστο του 2016), αυξάνονταν υπέρογκα οι λογαριασμοί του Δημοσίου.
Στα χρόνια που ακολούθησαν -ιδίως μετά το 2019- παρατηρήθηκε μεγάλη αύξηση στις καταθέσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων: μέσα σε 4 χρόνια αυξήθηκαν κατά 50 δισεκατομμύρια, από 139 δισ. ευρώ τον Αύγουστο του 2019 σε 189 δισ. τον Αύγουστο του 2023! Στα ποσά αυτά εμπεριέχεται και σημαντικό μέρος από τα 13-14 δισ. ευρώ που παρέμεναν στα «σεντούκια» τα προηγούμενα χρόνια.
Μετά και την έξαρση των αγοραπωλησιών ακινήτων της τελευταίας διετίας, όμως, εκτιμάται ότι τα μετρητά της εποχής εκείνης έχουν περιοριστεί δραστικά. Και με την καθολική επέκταση των ηλεκτρονικών πληρωμών γίνεται πλέον ασφυκτικός ο έλεγχος και πιο εύκολος ο εντοπισμός τους.
