Η Βίβιαν Λι σημάδεψε την ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου με την αξεπέραστη ερμηνεία της ως Σκάρλετ Ο’ Χάρα στην επική ταινία «Όσα παίρνει ο άνεμος» του 1939 και παραμένει ακόμη και σήμερα μια από τις εμβληματικότερες φυσιογνωμίες του Χόλιγουντ.
Αλλά μακριά από τα φώτα της ράμπας ο θρύλος της Μέκκας του Κινηματογράφου έδινε μια άνιση μάχη με τη μανιοκατάθλιψη, ενώ η οδυνηρή εμπειρία μιας αποβολής ίσως συνέβαλε στην καταρράκωση της υγείας της και τελικά στον θάνατό της σε ηλικία μόλις 53 ετών το 1967 από φυματίωση. Στη βιογραφία της Βίβιαν Λι με τίτλο “Dark Star” («Σκοτεινό Αστέρι») ο σκηνοθέτης και συγγραφέας Άλαν Στράχαν μελέτησε την μυστική επιστολογραφία της με τον παράφορο έρωτα της ζωής της, τον σερ Λόρενς Ολίβιε , τα ημερολόγιά της, ενώ εντόπισε και τους εναπομείναντες στη ζωή συνεργάτες και φίλους τους.
Η γεννημένη το 1913 στην εξωτική Ινδία από ευκατάστατους Βρετανούς ηθοποιός υπέφερε από διπολική διαταραχή σε μια περίοδο που ελάχιστοι μιλούσαν για αυτή τη χρόνια ψυχική νόσο. Τα πρώτα σημάδια της μανιοκατάθλιψης εμφανίστηκαν, σύμφωνα με την έρευνα του Στράχαν, κατά την παιδική ηλικία της Βίβιαν Λι, όταν οι γονείς της την έστειλαν εσώκλειστη σε σχολείο καλογραιών στο Λονδίνο. Οι συμμαθήτριές της παρατηρούσαν ότι κατά διαστήματα κλεινόταν στον εαυτό της, γινόταν υστερική για να χαλαρώσει στη συνέχεια και να ξαναγίνει το φυσιολογικό χαρούμενο κορίτσι που όλοι γνώριζαν.
Ο παράφορος έρωτας της Βίβιαν Λι με τον Λώρενς Ολίβιε
Η Λι ήταν μόλις 19 ετών όταν παντρεύτηκε το 1932 τον δικηγόρο Χέρμπερτ Λι Χόλμαν κι απέκτησε μαζί του μια κόρη, τη Σούζαν. Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1936, γνώρισε μετά από μια θεατρική παράστασή της στο Λονδίνο τον Λόρενς Ολίβιε, που ήταν τότε παντρεμένος με την ηθοποιό Τζιλ Έσμοντ, κι έναν χρόνο αργότερα συνδέθηκαν ερωτικά. «Από τα γράμματά τους είναι σαφές ότι ο έρωτάς τους ήταν παράφορος. Όλη την ώρα ήθελαν να αγγίζουν ο ένας τον άλλο», λέει ο Στράχαν.
Η Έσμοντ δεν άργησε να συνειδητοποιήσει τη χημεία που υπήρχε μεταξύ του άνδρα της και της νέας κατάκτησής του, ειδικά από τη στιγμή που η Βίβιαν Λι εμφανίστηκε «τυχαία» στο Κάπρι της Ιταλίας, όπου παραθέριζαν με τον σύζυγό της. Η Λι κι ο Ολίβιε παντρεύτηκαν τελικά το 1940, την ίδια χρονιά που πήραν διαζύγιο από τους συζύγους τους.
Η μάχη της Βίβιαν Λι με τη μανιοκατάθλιψη
Αλλά η Λι υπέφερε στο μεταξύ από συχνές αλλαγές διάθεσης ανάμεσα στην κατάθλιψη και τη μανία, με αποτέλεσμα να αποκτήσει τη φήμη μιας παράλογης γυναίκας, με την οποία ήταν δύσκολο να συνεργαστεί κανείς. Στον κολοφώνα της δόξας μετά την θριαμβευτική επιτυχία του «Όσα Παίρνει ο Άνεμος» η Λι δίσταζε να επισκεφτεί έναν ψυχίατρο, φοβούμενη μήπως σωριαστεί συντρίμμια η καριέρα της.
Τελικά πήγε, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. «Η Βίβιαν Λι φοβόταν την αρνητική δημοσιότητα. Γινόταν σχεδόν υστερική στη σκέψη ότι θα βγει στις εφημερίδες η ψυχική της διαταραχή, ότι θα στιγματιστεί, όπως συνέβαινε εκείνη την εποχή. Ούτε η μητέρα της δεν αποδεχόταν το γεγονός ότι η κόρη της έπασχε από τέτοια προβλήματα. Κι όποτε η Βίβιαν περνούσε φάση μανιοκατάθλιψης, έλεγε στην εγγονή της ότι αυτό οφειλόταν στο καλλιτεχνικό της ταμπεραμέντο», λέει ο Στράχαν.
H Λι βρέθηκε να περιπλανιέται γυμνή
Τα συχνά «επεισόδια» που αντιμετώπιζε η Λι δεν θα μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρέαστο τον γάμο της με τον Ολίβιε. «Ήταν φάσεις που ένιωθε έντονα μόνη και απελπισμένη και άλλες που την καταλάμβανε μια υστερία με αποτέλεσμα να κυκλοφορεί γυμνή στους δρόμους, να ξεχειλίζει από μια απίστευτη οργή», σύμφωνα με το περιοδικό Spectator. Ακόμη και αφοσιωμένοι φίλοι της αδυνατούσαν να κατανοήσουν τη φύση του προβλήματος που αντιμετώπιζε, ορισμένοι το απέδιδαν στο αλκοόλ. Μετά από δέκα ευτυχισμένα χρόνια που έζησαν μέσα στο θρίαμβο, ακολούθησαν άλλα δέκα που πήραν την κάτω βόλτα καθώς άρχισαν και οι δύο τα εξωσυζυγικά παραστρατήματα.
Εκτός από το «Όσα Παίρνει ο Άνεμος» η Βίβιαν Λιλ πρωταγωνίστησε και σε άλλη μια ταινία που άφησε βαθύ το αποτύπωμά της στην ποπ κουλτούρα, το «Λεωφορείο ο Πόθος» του 1951. Αλλά αν και ήταν μια από τις πιο αναγνωρίσιμες σταρ του Κινηματογράφου εκείνη την εποχή, το άστρο του άνδρα της επισκίαζε την καριέρα της.
Η ομορφιά της, που σαγήνευε τους πάντες στο πέρασμά της, άρχισε σιγά -σιγά να της γίνεται βαρύ φορτίο. Η Λι «απέφευγε όλες τις αναφορές στην εμφάνισή της. Δεν της άρεσαν τα κομπλιμέντα για την ομορφιά της. Την ένιωθε σαν ένα μοιραίο δώρο, αυτό το αίσθημα ότι αν είσαι πολύ όμορφη είναι αδύνατο να έχεις άλλα ταλέντα, κάτι που ίσχυε για πολύ κόσμο την εποχή εκείνη», λέει ο Στράχαν.
Οι αποβολές
Η Λι φλεγόταν από την επιθυμία να αποκτήσει ένα παιδί με τον άνδρα της, αλλά το όνειρό της έγινε συντρίμμια. Όπως αποκαλύπτει ο Βρετανός συγγραφέας η διάσημη ηθοποιός είχε τρεις -κι όχι δύο, όπως πιστευόταν μέχρι τώρα- αποβολές που κατάφεραν ανεπανόρθωτα τραύματα στον ψυχισμό της -«η μία στη διάρκεια των γυρισμάτων του “Καίσαρ και Κλεοπάτρα” το 1945. Ήταν περίπου δύο μηνών έγκυος όταν γλίστρησε σ’ ένα καλογυαλισμένο μαρμάρινο δάπεδο και έχασε το μωρό, πράγμα που την επηρέασε βαθιά. Ένα διάστημα, όταν επέστρεψε στο στούντιο για να ολοκληρώσει τα γυρίσματα είχε ένα πολύ βίαιο ξέσπασμα για περίπου μισή ώρα, που δεν θυμόταν μετά…»
Εννέα χρόνια αργότερα, στη διάρκεια των γυρισμάτων του “Elephant Walk” στη Σρι Λάνκα, υπέστη νευρικό κλονισμό. Όταν το καστ μεταφέρθηκε στο Λος Άντζελες, η Βίβιαν Λι παρουσίασε ρίγη και ξεσπάσματα οργής, ξεχνώντας τα λόγια της και μπερδεύοντας τις ατάκες της με εκείνες από το ρόλο της ως Μπλανς Ντιμπουά στο «Λεωφορείο ο Πόθος». Τελικά αντικαταστάθηκε από την Ελίζαμπεθ Τέιλορ στην ταινία, αλλά τα προβλήματά της δεν τέλειωσαν εκεί. «Μεταφέρθηκε αεροπορικώς στην Αγγλία και νοσηλεύτηκε σε ψυχιατρική κλινική για περίπου τρεις μήνες, ενώ αργότερα νοσηλεύτηκε για μεγαλύτερο διάστημα σε άλλο νοσοκομείο, όπου υποβλήθηκε σε ηλεκτροσπασμοθεραπεία [διέγερση του εγκεφάλου με σύντομη ελεγχόμενη σειρά ηλεκτρικών παλμών με τη συγχορήγηση ενδοφλέβιας αναισθησίας]. Κι η εμπειρία αυτή θα πρέπει να ήταν τρομακτική για εκείνη», λέει ο Στράχαν. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι η Βίβιαν Λι έμεινε έγκυος το 1955 ενώ έκανε πρόβες στο Λονδίνο για το θεατρικό έργο “South Sea Bubble.” Θέλοντας να ολοκληρώσει πάση θυσία χωρίς προβλήματα την εγκυμοσύνη της παραιτήθηκε μετά από τρεις μήνες, αλλά την επομένη τη βρήκε μια νέα τραγωδία. «Είχε ένα ημερολόγιο τσέπης και εκείνη τη μέρα η μόνη καταχώρησή της ήταν: “5 μ.μ.” Ήταν η ώρα που άρχισε η αποβολή. Ο γιατρός έφθασε γρήγορα, αλλά δεν πρόλαβε να σώσει το μωρό. Κι αυτό τη βύθισε, πιστεύω, σε μια πολύ βαθιά κατάθλιψη», λέει ο Στράχαν.
Το διαζύγιο με τον Λόρενς Ολίβιε
Σαν να μην της έφθανε ο πόνος της απώλειας ενός ακόμη μωρού, η Λι υπέφερε κι από τις φήμες που κυκλοφορούσαν ότι παρίστανε την έγκυο για να συγκεντρώνει πάνω της το ενδιαφέρον των ΜΜΕ, την ώρα που η Μέριλιν Μονρόε είχε φθάσει στο Λονδίνο για να συμπρωταγωνιστήσει με τον Λόρενς Ολίβιε στην ταινία “The Prince and the Showgirl”. Μετά την αποβολή η Λι ξεσπούσε συχνά κατά του άνδρα της και του περιβάλλοντός του. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα ο γάμος τους δεν έμελλε να αντέξει και πήραν διαζύγιο το 1961. Την ίδια εκείνη χρονιά ο Ολίβιε παντρεύτηκε την κατά 22 χρια νεώτερή του ηθοποιό Τζόαν Πλόουραϊτ, με την οποία απέκτησε έναν γιο και δύο κόρες.
Η Λι δεν έπαψε να τον αγαπά. «Ο γάμος τους θα είχε αντέξει, αν δεν έμπαινε στη μέση η μανιοκατάθλιψη, ειδικά στο δεύτερο ήμισυ του γάμου τους. Εκείνος δεν μπορούσε να το αντέξει και ταυτόχρονα να φροντίζει για την καριέρα του. Λυπήθηκε βαθιά που ο γάμος τους κατέρρευσε, αλλά ήταν αναπόφευκτο. Ήταν κι οι δυο τους ρεαλιστές», λέει ο Στράχαν. Μετά τον Ολίβιε η Βίβιαν Λι δεν ξαναπαντρεύτηκε, αλλά αφιέρωσε όλη την ενεργητικότητά της στην Υποκριτική. Λίγο πριν τον θάνατό της ετοιμαζόταν για τις πρόβες στο Λονδίνο μιας θεατρικής παραγωγής με τίτλο «Εύθραυστη Ισορροπία»…
