Το σχόλιο του γνωστού οικονομολόγου Daniel Lacalle με αφορμή τα στοιχεία του IIF
Η ανελέητη αύξηση του παγκόσμιου χρέους είναι ένα τεράστιο πρόβλημα για την οικονομία, καθώς τα δημόσια ελλείμματα δεν είναι ούτε αποθεματικά για τον ιδιωτικό τομέα ούτε εργαλείο ανάπτυξης, προειδοποιεί ο γνωστός οικονομολόγος Daniel Lacalle.
Όπως ορθά υποστηρίζει, το διογκωμένο δημόσιο χρέος επιβαρύνει την οικονομία, εμποδίζει την παραγωγικότητα, αυξάνει τους φόρους και παραγκωνίζει τη χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα. Κάθε χρόνος που περνά, το παγκόσμιο χρέος αυξάνεται, τα βάρη γίνονται μεγαλύτερα και οι κίνδυνοι αυξάνονται. Οι παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές αγνόησαν την αύξηση – ρεκόρ των επιπέδων του παγκόσμιου δημοσίου χρέους στα 313 τρισεκ. δολάρια το 2023 (στοιχεία του IIF), γεγονός που σηματοδότησε ένα ακόμη ανησυχητικό ορόσημο.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του αμερικανικού Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου (CBO), το δημοσιονομικό έλλειμμα των Ηνωμένων Πολιτειών θα παρουσιάζει διακυμάνσεις τα επόμενα τέσσερα χρόνια, φθάνοντας κατά μέσο όρο στο τρελό 5,8% του ΑΕΠ χωρίς καν να εξετάζεται το ενδεχόμενο ύφεσης. Μέχρι το 2033, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να αναμένουν μια «τρύπα» στον προϋπολογισμό του ΑΕΠ 6,9%. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι η οικονομία, ακόμη και χρησιμοποιώντας αισιόδοξα σενάρια, θα παρουσιάσει επίπεδο αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ 1,8% μεταξύ 2028 και 2033, 33% λιγότερο από την περίοδο 2026-2027, που είναι ήδη 25% χαμηλότερο από τον ιστορικό μέσο όρο.
Ορισμένοι αναλυτές αναφέρουν ότι όλο αυτό το χάος μπορεί να λυθεί με την αύξηση των φόρων, αλλά η πραγματικότητα δείχνει ότι δεν υπάρχει μέτρο εσόδων που θα καλύψει μια ετήσια οικονομική τρύπα 2 τρισεκ. δολαρίων με πρόσθετες ετήσιες εισπράξεις, υπογραμμίζει ο κ. Lacalle. Αυτό, φυσικά, συνοδεύεται από ένα αισιόδοξο σενάριο χωρίς ύφεση ή οικονομικό αντίκτυπο από υψηλότερη φορολογική επιβάρυνση. Τα ελλείμματα είναι πάντα πρόβλημα δαπανών.
Οι πολίτες οδηγούνται στο να πιστεύουν ότι η χαμηλότερη ανάπτυξη, η μείωση των πραγματικών μισθών και ο επίμονος πληθωρισμός είναι εξωτερικοί παράγοντες που δεν έχουν καμία σχέση με τις κυβερνήσεις -αλλά αυτό είναι εσφαλμένο. Οι ελλειμματικές δαπάνες οδηγούν σε εκτύπωση χρήματος και διαβρώνουν την αγοραστική δύναμη του νομίσματος, ενώ καταστρέφουν τις ευκαιρίες για επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα. Όλο το βάρος των υψηλότερων φόρων και του πληθωρισμού πέφτει στη μεσαία τάξη και τις μικρές επιχειρήσεις.
Οι αγορές δεν αντιδρούν ποτέ σε αυξανόμενους κινδύνους μέχρι να εμφανιστεί η πραγματικότητα. Ο κίνδυνος αναπτύσσεται αργά αλλά… συμβαίνει γρήγορα. Αυτός είναι ο λόγος που οι κυβερνήσεις αισθάνονται τόσο άνετα να προσθέτουν περισσότερο δημόσιο χρέος. Οι πολιτικοί πιστεύουν ότι η άνοδος στις αγορές μετοχών και οι χαμηλές αποδόσεις των ομολόγων αποτελούν επικύρωση των πολιτικών τους, και ακόμη και όταν οι δαπάνες για τόκους αυξάνονται σε ανησυχητικά επίπεδα, απλώς μεταφέρουν το βάρος στην επόμενη κυβέρνηση.
Το αποτέλεσμα;
Διαβρωμένη δυνητική ανάπτυξη, ασθενέστερη παραγωγικότητα και καταστροφή της μεσαίας τάξης μέσω υψηλότερων φόρων και επίμονου πληθωρισμού.
Συμβαίνουν κρίσεις χρέους και οι κυβερνήσεις δεν δίνουν ποτέ σημασία στους κινδύνους γιατί δεν πληρώνουν για τις συνέπειες. Επιπλέον, τη στιγμή που θα συμβεί μια κρίση χρέους, οι περισσότερες κυβερνήσεις θα κατηγορήσουν τις «αγορές» και τους short sellers.
Τα τελευταία στοιχεία του Ινστιτούτου Διεθνών Χρηματοοικονομικών (IIF) δείχνουν ότι η επικίνδυνη τάση αύξησης του χρέους έχει επιταχυνθεί. Ένα κύμα χρέους 15 τρισεκ. δολαρίων κατά τη διάρκεια ενός έτους υπογράμμισε τον ανησυχητικό ρυθμό με τον οποίο κλιμακωνόταν το βάρος του χρέους. Για να θέσουμε αυτό το ποσό σε προοπτική, αξίζει να σημειωθεί ότι μόλις μια δεκαετία πριν, ο συνολικός απολογισμός του παγκόσμιου χρέους ήταν συγκριτικά μέτριος, στα 210 τρισεκ. δολάρια -μια έντονη υπενθύμιση της εκθετικής τροχιάς αύξησης του χρέους.
Οι αναπτυσσόμενες οικονομίες οδηγούν το μονοπάτι αυτής της «επίθεσης» του χρέους, με τους δείκτες χρέους προς ΑΕΠ να φτάνουν σε πρωτοφανή ύψη. Οι αναδυόμενες αγορές ακολουθούν την τάση των αναπτυγμένων χωρών, προσθέτοντας διαρθρωτικές προκλήσεις και τρωτά σημεία, καθώς η συσσώρευση χρέους οδηγεί στην καταστροφή του τοπικού νομίσματος και στη μείωση της εμπιστοσύνης στα εγχώρια νομισματικά συστήματα.
Οι επιπτώσεις αυτής της «υπερφαγίας» χρέους είναι σημαντικές, συμπεριλαμβανομένης της ασθενέστερης οικονομικής ανάπτυξης και ενός κινδύνου για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Στον πυρήνα της, η αύξηση του παγκόσμιου χρέους αντιπροσωπεύει μια θεμελιώδη ανισορροπία -μια ανισορροπία μεταξύ της παρούσας κατανάλωσης και των μελλοντικών υποχρεώσεων, μεταξύ των βραχυπρόθεσμων δαπανών και της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας.
Το φτηνό δημόσιο χρέος υπόσχεται υψηλότερη ανάπτυξη και καλύτερες ευκαιρίες για τους πολίτες, αλλά προσφέρει μόνο ασθενέστερη ανάπτυξη, υψηλότερη αστάθεια και ένα νόμισμα όλο και πιο άχρηστο. Αν αναρωτιέστε γιατί οι μισθοί σας πληρώνουν για λιγότερα αγαθά και υπηρεσίες και γιατί η μεσαία τάξη δυσκολεύεται ολοένα και περισσότερο να ευδοκιμήσει, κατηγορήστε την εκτύπωση χρημάτων και το δημόσιο χρέος. Διαβρώνει την αγοραστική δύναμη των αποταμιεύσεων και των μισθών, υπό από την ψευδή υπόσχεση ανάπτυξης και ασφάλειας που δεν φτάνει ποτέ.
Καθώς τα επίπεδα χρέους διογκώνονται, αυξάνονται και οι κίνδυνοι δυσφορίας, χρεοκοπίας και μετάδοσης. Μια ξαφνική απώλεια εμπιστοσύνης στην αγορά ή μια κρίση ρευστότητας σε μια γωνιά του πλανήτη, μπορεί γρήγορα να οδηγήσει σε μια πλήρη οικονομική κρίση με εκτεταμένες συστημικές επιπτώσεις. Το να πιστεύει κανείς ότι αυτό δεν θα συμβεί στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι μυωπικό και απερίσκεπτο. Η διασυνδεδεμένη φύση της σύγχρονης παγκόσμιας οικονομίας σημαίνει ότι κανένα έθνος δεν υπάρχει μεμονωμένα και οι επιπτώσεις μιας κρίσης χρέους σε έναν τομέα, μπορούν να αντηχούν σε ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό οικοσύστημα.
Πέρα από τους άμεσους κινδύνους χρηματοπιστωτικής αστάθειας, οι μακροπρόθεσμες συνέπειες της υπερβολικής συσσώρευσης χρέους είναι εξίσου ανησυχητικές. Τα υψηλά επίπεδα χρέους λειτουργούν ως τροχοπέδη στην οικονομική ανάπτυξη, αποσπώντας πόρους από παραγωγικές επενδύσεις και καταπνίγοντας την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα. Επιπλέον, το βάρος της εξυπηρέτησης του χρέους επιβάλλει βαρύ τίμημα στις μελλοντικές γενιές, εκτρέποντας τα κεφάλαια μακριά από τις δαπάνες για υποδομές και επιβαρύνοντας τους μελλοντικούς φορολογούμενους με μια κληρονομιά χρέους, καταλήγει ο κ. Lacalle.
