ΓΕΜΗ: Γίνε παιδί μου… μπουφετζής – Καφέ και παντοπωλεία η μία στις τρεις νέες επιχειρήσεις

Με αφορμή τα στοιχεία του ΓΕΜΗ για το ισοζύγιο συστάσεων-διαγραφών επιχειρήσεων το 2024, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προέβη σε πανηγυρικές δηλώσεις για μια «χρονιά-ορόσημο για το ελληνικό επιχειρείν». Πράγματι, σύμφωνα με το ΓΕΜΗ ιδρύθηκαν 64.262 επιχειρήσεις και έκλεισαν περίπου 22.200, διαμορφώνοντας θετικό ισοζύγιο τρία προς ένα: Για κάθε επιχείρηση που βάζει λουκέτο, ανοίγουν άλλες τρεις.

Ιδρύθηκαν 11% περισσότερες επιχειρήσεις από το 2023, και έκλεισαν επίσης 11.000 λιγότερες, συνεχίζοντας μια τροχιά ανάκαμψης, μετά το «βούλιαγμα» του 2020, εξαιτίας του κορονοϊού. Μία ένσταση, που έχει διατυπωθεί από εκπροσώπους επιμελητηρίων, είναι ότι πολλές επιχειρήσεις είναι «ζόμπι». Δεν μπορούν να κλείσουν λόγω εκκρεμοτήτων σε εφορία και ασφαλιστικά ταμεία – γι’ αυτό και φαίνονται ενεργές στο ΓΕΜΗ ενώ έχουν πρακτικά «κατεβάσει ρολά».

Προβληματισμό δημιουργούν και τα ποιοτικά στοιχεία των επιχειρήσεων που ιδρύθηκαν. Κυριαρχούν και φέτος οι ατομικές επιχειρήσεις, που είναι περίπου οι τέσσερις στις δέκα, με τη μερίδα του λέοντος να έχουν οι μικρές και πολύ μικρές δομές. Αύξηση καταγράφουν και οι προσωπικές επιχειρήσεις (ομόρρυθμες – ετερόρρυθμες) πιθανόν για φορολογικούς λόγους. Σε ό,τι αφορά το είδος των δραστηριοτήτων, την πρωτοκαθεδρία έχουν τα εμπορικά καταστήματα, κυρίως στον κλάδο των τροφίμων: μίνι μάρκετ και παντοπωλεία, με 11.609 νέες επιχειρήσεις. Όπως σημειώνει η σχετική ανάλυση του ΕΒΕΠ, πρόκειται επί το πλείστον για μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις, εντάσεως εργασίας. Γονείς, παιδιά και συγγενείς, που δουλεύουν δωδεκάωρα-εξαήμερα ή και επταήμερα, για να ανταγωνιστούν τα σούπερ μάρκετ.

Καφετέριες και street food
Ακολουθούν σε απόσταση αναπνοής οι επιχειρήσεις στον κλάδο της εστίασης-τουρισμού, με 9.433 συστάσεις νέων εταιρειών, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του ΓΕΜΗ. Η πλειονότητα αφορά καφετέριες και εστιατόρια, στην πλειονότητά τους με γρήγορο φαγητό.

Ένας επίσης εντυπωσιακός αριθμός επιχειρήσεων, που φτάνουν τις 6.754, αφορά τεχνικά και επιστημονικά επαγγέλματα. Ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, μηχανικοί αποφάσισαν να ιδρύσουν ατομική επιχείρηση, όπως σημειώνεται για «καλύτερη διαχείριση εισοδημάτων και ασφάλισης». Μετά τα φορολογικά μέτρα της κυβέρνησης, επέλεξαν από ελεύθεροι επαγγελματίες να γίνουν «επιχειρηματίες», μήπως μειώσουν το φορολογητέο εισόδημα περνώντας περισσότερες δαπάνες στην επιχείρηση.

Μόλις 2.500 επιχειρήσεις, λιγότερο από 4% του συνόλου, δραστηριοποιούνται στη μεταποίηση, δηλαδή παράγουν κάτι και δεν είναι απλώς «μεταπράτες». Ο αριθμός των νέων μεταποιητικών επιχειρήσεων παραμένει σταθερός σε σύγκριση με πέρυσι, και σύμφωνα με το ΕΒΕΠ «αντικατοπτρίζει την κυβερνητική στροφή προς την ενίσχυση της βιομηχανίας». Βέβαια όταν η παραγωγική δραστηριότητα παραμένει ισχνή μειοψηφία σε σύγκριση με την παντοκρατορία της «εύκολης» επιχειρηματικότητας του καφέ και του σουβλατζίδικου, δεν μπορούμε να μιλάμε ακριβώς για αλλαγή αναπτυξιακού μοντέλου.