Το 1926 η δικτατορία του Στρατηγού Θεοδώρου Παγκάλου προέβη στις ακόλουθες κινήσεις για να κερδίσει την εύνοια του νεότευκτου αλβανικού κράτους:
Πρώτον, αδιαφόρησε για τον διωγμό της ελληνικής παιδείας στην Αλβανία και για την καταπάτηση του Πρωτοκόλλου της Κερκύρας του 1914.
Δεύτερον, απαγόρευσε τη λειτουργία των Βορειοηπειρωτικών σωματείων στην Αθήνα και έστειλε την Αστυνομία στα γραφεία τους για να κατάσχει διάφορα έγγραφα.
Τρίτον, κράτησε στη Θεσπρωτία τους Μουσουλμάνους Τσάμηδες, ενώ αρχικά είχαν κριθεί ως ανταλλάξιμοι με τη Συνθήκη της Λωζάννης του 1923.
Το αποτέλεσμα αυτών των χειρισμών ήταν απολύτως αρνητικό: Η μεν Αλβανία δεν έγινε φίλη της Ελλάδος, αλλά προτίμησε να γίνει προτεκτοράτο της Ιταλίας του Μουσσολίνι. Για τον Ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου άρχισε μία μακρά περίοδος καταπιέσεως, η οποία κορυφώθηκε με το κομμουνιστικό καθεστώς των Χότζα και Αλία. Οι δε αλβανόφωνοι Τσάμηδες αποδείχθηκαν αχάριστοι και κατά τη διάρκεια της Κατοχής συνεργάσθηκαν φανερά με τους Ιταλούς και τους Γερμανούς επιτιθέμενοι κατά των Ελλήνων.
Τα θυμίζω όλα αυτά, διότι διαβάζω με ανησυχία κάποιες δημοσιογραφικές πληροφορίες για την επικείμενη «ρύθμιση» των ελληνο-αλβανικών σχέσεων. Η κακή συμφωνία των Πρεσπών για το Μακεδονικό μάς προδιαθέτει αρνητικά και για τη συμφωνία Αθηνών-Τιράνων. Μακάρι να διαψευσθούμε, αλλά είναι καλό να θυμόμαστε όλοι τα ιστορικά γεγονότα.
Ας θυμηθούμε, λοιπόν, ότι η Αλβανία έχει υπογράψει στις 17 Μαΐου 1914 το Πρωτόκολλο της Κερκύρας με αντισυμβαλλόμενη όχι την Ελλάδα, αλλά την κυβέρνηση της Αυτονόμου Ηπείρου μετά από ένοπλη σύγκρουση τριών μηνών. Το Πρωτόκολλο υπεγράφη και από τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, στις οποίες περιλαμβάνονταν η Ιταλία και η Αυστρουγγαρία, οι δύο προστάτιδες του νέου αλβανικού κράτους. Με τη διεθνή αυτή συμφωνία η Αλβανία αναγνώριζε τον ελληνικό χαρακτήρα του πληθυσμού των Νοτίων Νομών, δηλαδή των περιοχών Αργυροκάστρου και Κορυτσάς, και δεχόταν να ονομάζει τους κατοίκους της περιοχής «Ηπειρώτες». Επίσης το Πρωτόκολλο προβλέπει ενισχυμένα εκπαιδευτικά, εκκλησιαστικά και αστυνομικά προνόμια για τους Ορθοδόξους Χριστιανούς, δηλ. τους Έλληνες.
Αφού, λοιπόν, η Αλβανία έχει αναγνωρίσει με την υπογραφή της τον χαρακτηρισμό «Ηπειρώτες» για τους Έλληνες της περιοχής, γιατί κάποιοι θεωρούν ότι ο όρος Βόρειος Ήπειρος είναι ενοχλητικός; Τούς πειράζει ο γεωγραφικός προσδιορισμός; Γιατί στην περίπτωση των Σκοπίων το Βόρεια Μακεδονία είναι καλό και στην περίπτωση των Ηπειρωτών Ελλήνων ο όρος Βόρεια/Βόρειος είναι κακός; Τόσο αγώνα έκανε η Κυβέρνηση για να επιβάλει γεωγραφικό προσδιορισμό στο κράτος των Σκοπίων. Γιατί δικαιούνται τον όρο «Βόρεια» οι Σκοπιανοί και όχι οι κάτοικοι ενός τμήματος της ιστορικής Ηπείρου;
Το πραγματικό πρόβλημα για την ειρηνική συνύπαρξη των λαών της Βαλκανικής είναι η ιδεολογία της Μεγάλης Αλβανίας που υποστηρίζει ο Ράμα!
Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων
