Στον χάρτη του Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών, προστέθηκαν τρεις τοπικές κοινότητες του Ζαγορίου. Στο ΦΕΚ 54, με ημερομηνία 2-4-2019…
όπως αναμενόταν -δεδομένου ότι η αρμόδια επιτροπή του Υπουργείου Εσωτερικών είχε καταλήξει στην πρότασή της- δημοσιεύτηκε το Προεδρικό Διάταγμα 29/2019 με το οποίο αναγνωρίζονται ως Μαρτυρικά Χωριά της περιόδου 1941-1945, οι τοπικές κοινότητες Ηλιοχωρίου και Λεπτοκαρυάς και Βοβούσας.
Πρόκειται για μερική ικανοποίηση του αιτήματος του δήμου Ζαγορίου, δεδομένου ότι ομόφωνα το Δημοτικό Συμβούλιο από το 2016 ζητούσε να αναγνωριστούν ως Μαρτυρικά 11 χωριά και συγκεκριμένα εκτός των τριών που τελικά αναγνωρίστηκαν, ο Καστανώνας, το Δεμάτι, η Πέτρα, οι Καρυές, ο Ανθρακίτης, η Λάϊστα, το Βρυσοχώρι και οι Φραγκάδες.
Ο δήμαρχος Ζαγορίου Βασίλης Σπύρου χαρακτήρισε ως ηθική και ιστορική δικαίωση την απόφαση για τα τρία χωριά, υπενθυμίζοντας ότι το Ζαγόρι θρήνησε πολλά αθώα θύματα από τη ναζιστική θηριωδία, ενώ τα περισσότερα χωριά του πυρπολήθηκαν και υπέστησαν μεγάλες καταστροφές. Ο ίδιος, ως μέλος του Δ.Σ. του Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών Ελλάδος, είχε ζητήσει τον Δεκέμβριο του 2016 να στηριχθεί το αίτημα του δήμου για τα 11 χωριά στην αρμόδια επιτροπή του ΥΠΕΣ.
Σε δήλωση του, για την απόφαση αναγνώρισης των τριών νέων Μαρτυρικών Χωριών, ο δήμαρχος Ζαγορίου, αναφέρει: «Το αίτημα του Δημοτικού Συμβουλίου θεωρώ ότι ήταν δίκαιο στο σύνολό του, διότι στηρίχτηκε σε στοιχεία που δεν μπορούν να αμφισβητηθούν, όπως είναι η καταγραφή που έγινε από την αρμόδια επιτροπή, η οποία συστάθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο, με το αριθ. 25841/31-5-1945 έγγραφο του Υπουργού Παιδείας προς το Γενικό Επιτελείο Στρατού.
Εκτός των 15, πλέον, Μαρτυρικών Χωριών του δήμου και στα άλλα οκτώ προτεινόμενα προς αναγνώριση θανατώθηκαν κάτοικοι, τα σπίτια πυρπολήθηκαν και τα χωριά έχασαν τον αρχιτεκτονικό τους χαρακτήρα.
Προφανώς, δεν ίσχυσαν τα ίδια κριτήρια αναγνώρισης με τα οποία χαρακτηρίζονταν ως Μαρτυρικά Χωριά στο παρελθόν. Φαίνεται να υπάρχει μια ανομοιογένεια κριτηρίων, ως προς την αντιμετώπιση των παλιών και των νέων αιτημάτων, με τα τωρινά να είναι αυστηρότερα. Ως δήμος, θα επανέλθουμε για να διεκδικήσουμε την αναγνώριση και των χωριών που έμειναν εκτός και κατά την άποψη του Δημοτικού Συμβουλίου πληρούν τα κριτήρια».
Με παλιότερες αποφάσεις και Προεδρικά Διατάγματα έχουν αναγνωριστεί στο Ζαγόρι 12 Μαρτυρικά Χωριά. Πρόκειται για τους Ασπραγγέλους, το Μεσοβούνι, την Ελάτη, τον Μανασσή και την Καλουτά στο Κεντρικό Ζαγόρι, το Γρεβενίτι, το Φλαμπουράρι, τη Δόλιανη, το Μακρίνο, το Τρίστενο, το Ελατοχώρι και το Καβαλάρι στο Ανατολικό Ζαγόρι.
