Κάποτε είχαμε θέσει το ερώτημα Αργυρούπολη ή Ηλιούπολη και η δεύτερη είχε κερδίσει σχετικά εύκολα. Η συνοικία που αναπτύσσεται παράλληλα με τη λεωφόρο Βουλιαγμένης έχει αρχίσει τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά τη δημιουργία σταθμού μετρό στην περιοχή, να αποκτά μια εξωστρέφεια που κάνει ολοένα και περισσότερο κόσμο να την προτιμά είτε για να καθίσει σε κάποιο από τα μαγαζιά της είτε για να περπατήσει σε κάποια από τις αναρίθμητες πλατείες της.
Πώς όμως δημιουργήθηκαν όλες αυτές οι πλατείες που έκαναν διάσημη την Ηλιούπολη;
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή κι ας κάνουμε λίγο μάθημα ιστορίας. Η Ηλιούπολη πήρε το όνομά της από την αντίστοιχη πόλη της Αιγύπτου στην οποία είχε σπουδάσει ο Παύλος Δανδράκης, που από πολλούς θεωρείται και ως ο ιδρυτής της αθηναϊκής συνοικίας.
Ο Δανδράκης ήταν ιδρυτικό μέλος στη «Ελληνική Εταιρεία Αστικών και Αγροτικών συνοικισμών Δρανδάκης, Πάγκαλος και Σία», η οποία είχε στην κατοχή της 1.030 στρέμματα στην περιοχή και «αποσκοπούσε στην προσέλκυση αγοραστών από τα μεσαία αστικά στρώματα, καθώς θα έδινε δυνατότητα παροχής οικοπέδων σε προσεγγίσιμες τιμές αγοράς, ενώ παράλληλα ο σχεδιασμός της συνοικίας προέβλεπε δημόσιες υποδομές για τη διασφάλιση της κοινωνικής τους θέσης», σύμφωνα με την πτυχιακή εργασία της Δήμητρας Αντύπα, με τίτλο Κηπουπόλεις του χθες και του σήμερα: Από το ευρωπαϊκό πρότυπο στην Αθήνα του μεσοπολέμου.
Η Ηλιούπολη ξεκίνησε ως ένα παραθεριστικό προάστιο και γι΄ αυτό ήταν σημαντικό να διατηρηθεί αυτό το κλίμα, αλλά και η αίσθηση του κηπο-προαστείου, μια αίσθηση που σαφώς προσέφεραν οι πολλές πλατείες. Εκείνη την εποχή συναντάμε και άλλες κηπουπόλεις, όπως είναι η Κηφισιά, η Βούλα και ο Χολαργός, όπως αναφέρεται και στο βιβλίο Αθήνα: Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία, των Θανάση Γιοχάλα και Τόνια Καφετζάκη.
Το σχέδιο της περιοχής το οφείλουμε στον αρχιτέκτονα Αριστομένη Βάλβη, που δημιούργησε αρχικά χαράξεις κύκλων και ελλείψεων που θα αποτελούσαν τα κέντρα της περιοχής και έπειτα σχεδίασε τη σύνδεση τους με διαγώνιους άξονες.
Στο σχέδιο της Ηλιούπολης ακολούθησε μια εκλεκιστική προσέγγιση με έμφαση στην ύπαρξη πολλών κέντρων-πλατειών. Ο Βάλβης επηρεάστηκε για το σχέδιο του από τη σύνδεση των πολλαπλών κηπουπόλεων του Ebenezer Howard, που ήταν και ο εμπνευστής του πολεοδομικού αυτού μοντέλου, του οποίο αποτελεί μια προσπάθεια συνδυασμού του δίπολου του αστικού περιβάλλοντος και της φύσης, δύο έννοιες που είχαν έρθει σε ρήξη κατά τη διάρκεια της βιομηχανικής επανάστασης.
«Η εφαρμογή του σχεδίου επηρεάστηκε από τα δύο βασικά όρια της περιοχής, δυτικά από τη λεωφόρο Βουλιαγμένης ή αστική οδό όπως αποκαλούνταν μέχρι το 1950 και ανατολικά από τους πρόποδες του βουνού Υμηττού. Η Ηλιούπολη αρχικά χωρίστηκε σε πέντε τομείς, δύο εξοχικούς, έναν ήμι- εξοχικό, έναν λαϊκό και έναν εμπορικό (Εικ98). Στο ΦΕΚ80/Α/31-3-25 που εκδόθηκε μαζί με το ρυμοτομικό σχέδιο το 1925 αναλύονταν διεξοδικά τα χαρακτηριστικά του κάθε τομέα και δίνονταν λεπτομέρειες ως προς την αρχιτεκτονική αισθητική. Συγκεκριμένα, ορίζονταν περιορισμοί ως προς την περίφραξη των ιδιοκτησιών, ως προς τις κλίμακες, τα στέγαστρα και τα προπύλαια που θα βρίσκονταν έναντι των οδών. Επίσης, εκεί όπου ήταν συνεχές το σύστημα, οι όψεις των κτιρίων θα έπρεπε να ταιριάζουν αισθητικά και αρχιτεκτονικά, έτσι ώστε να υπάρχει μία συνέχεια στον αστικό ιστό (ΦΕΚ 80/Α/31-3-25,1925)», αναφέρει η Δήμητρα Αντύπα στην πτυχιακή της εργασία για το Πολυτεχνείο Κρήτης.
