Ας εξετάσουμε την περίπτωση όπου το παιδί σου παίρνει το αγαπημένο παιχνίδι του αδελφού του και το κρύβει κάτω από το κρεβάτι του. Ο μεγαλύτερος γιος σου τον κατηγορεί για κλοπή, ενώ ο μικρός επιμένει ότι δεν το πήρε. Μετά από λίγο, ανακαλύπτεις ότι σου είχε πει ψέματα. Πώς αντιδράς; Οι περισσότεροι γονείς θα έλεγαν “ζήτησε συγγνώμη από τον αδελφό σου και επέστρεψε το παιχνίδι”, άλλοι θα προσθέσουν “δεν είναι σωστό να λες ψέματα”, ενώ κάποιοι, αν εκνευριστούν, μπορεί να πουν “δεν θα παρακολουθήσεις τηλεόραση για δύο μέρες επειδή είπες ψέματα”.
Οι τιμωρίες, ωστόσο, δεν έχουν αποτελεσματικότητα. Δεν βοηθούν το παιδί να κατανοήσει γιατί είναι λάθος να λέει ψέματα. Αντίθετα, απλώς του προκαλούν δυσάρεστα συναισθήματα, ντροπή και απομάκρυνση από τους γονείς του. Η τιμωρία δεν επιλύει το ζήτημα που οδήγησε το παιδί να πει ψέματα (ή να κλέψει το παιχνίδι του αδελφού του).
Αντίθετα, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε πρώτα την αιτία. Για παράδειγμα, ο μικρός γιος πιθανόν να έκλεψε το παιχνίδι επειδή ήθελε να παίξει μαζί του, λόγω ζήλιας ή επειδή ο μεγαλύτερος αδελφός του δεν του επιτρέπει να χρησιμοποιεί τα δικά του παιχνίδια. Ωστόσο, στην ηλικία του, δεν διαθέτει τις ικανότητες για να διαχειριστεί αυτή τη ζήλεια. Δεν ξέρει πώς να συγκρατήσει τον εαυτό του ώστε να μην πάρει το παιχνίδι, ούτε πώς να αντιμετωπίσει την ντροπή του όταν αποκαλύπτεται το ψέμα του.
Ως γονείς, έχουμε την ευθύνη να καθοδηγούμε τα παιδιά μας και να τους διδάσκουμε πώς να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους, καθώς και τις καθημερινές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Σε αυτή την περίπτωση, αντί να επιλέξουμε την τιμωρία, θα ήταν πιο αποτελεσματικό να συζητήσουμε με το παιδί για το πώς μπορεί να διαχειριστεί αυτά τα συναισθήματα και πώς να επικοινωνήσει με τον αδελφό του ώστε να παίξουν μαζί, και άλλα παρόμοια θέματα.
