Η ευρωπαϊκή ιστορία είναι γεμάτη από σκοτεινές σελίδες. Γεγονότα που πολλοί θα ήθελαν να ξεχαστούν γιατί πάνω απ’ όλα προσβάλουν το ανθρώπινο είδος. Υπάρχουν, ωστόσο, κι αυτοί που επιμένουν να τα θυμούνται προκειμένου να γίνονται παραδείγματα, ώστε, να μην επαναληφθούν στο μέλλον.
Μια από αυτές τις σκοτεινές σελίδες είναι και το «Γολοντομόρ». Έτσι ονομάζουν οι Ουκρανοί τον μεγάλο λιμό του 1932-1933. Δύσκολα μπορεί να περιγράψει κάποιος το τι υπέστησαν οι άνθρωποι εκείνη την περίοδο. Ίσως να αρκεί να ειπωθεί πως έφτασαν στο σημείο κυριολεκτικά να τρώνε ο ένας τον άλλο προκειμένου να επιβιώσουν.
Για τους Ουκρανούς είναι το δικό τους Ολοκαύτωμα. Μια γενοκτονία, όπως οι ίδιοι την χαρακτηρίζουν, σχεδόν ξεχασμένη, απ’ όλους εκτός από αυτούς. Ένα φρικτό έγκλημα που για τους Ουκρανούς έχει την υπογραφή του Ιωσήφ Στάλιν.
Για τους υποστηρικτές του Σταλινικού καθεστώτος, ωστόσο, είναι μια αποτυχημένη αγροτική μεταρρύθμιση, μια προσπάθεια κολεκτιβοποίησης της γης η οποία είχε νεκρούς αλλά σε καμία περίπτωση στο μέγεθος που παρουσιάζουν οι «αντί- κομμουνιστές».
Σε κάθε περίπτωση το «Γολοντομόρ» αποκάλυψε -για ακόμα μια φορά- το πιο φρικτό πρόσωπο του ανθρώπου.
Η ουτοπική μεταρρυθμιστική κολεκτιβοποίηση της γης
Στα μέσα της δεκαετίας του 1920 και με τον ηγέτη των μπολσεβίκων Βλαντιμίρ Λένιν να έχει πεθάνει, η σκυτάλη της ηγεσίας της Σοβιετικής Ένωσης έχει περάσει ο Ιωσήφ Στάλιν ο οποίος από την αρχή δείχνει το σκληρό του πρόσωπο αλλά και τον τρόπο με τον οποίο θέλει να διοικήσει.
Ίσως εδώ ακριβώς να κρύβεται και η βασική αιτία του «Γολοντομόρ». Οι Ουκρανοί πάντα ήθελαν την ανεξαρτησία τους και θεώρησαν πως με την επικράτηση των μπολσεβίκων και την εκτέλεση του Τσάρου επιτέλους θα την κερδίσουν. Όταν είδαν πως αυτό δεν επρόκειτο να συμβεί, αντέδρασαν. Στο Στάλιν δεν άρεσε καθόλου αυτό.
Ο εθνικισμός βρήκε γόνιμο έδαφος ανάπτυξης κυρίως στα χωριά της Ουκρανίας όπου, μάλιστα, καταγράφηκαν και επεισόδια ανάμεσα σε ντόπιους και απεσταλμένους της ΕΣΣΔ.
Και τότε ο Στάλιν αποφασίζει πως ήρθε η ώρα να τελειώνει με αυτά τα φαινόμενα. Επιβάλει την αγροτική μεταρρύθμιση. Μια ουτοπική κολεκτιβοποίηση στην οποία οι πλουσιότεροι αγρότες θα έχαναν τη γη τους η οποία θα γινόταν κρατική ιδιοκτησία και όλοι θα δούλευαν σκληρά προκειμένου να γεμίζουν οι Σοβιετικές αποθήκες.
Έτσι αρχικά δίνεται η εντολή να κατασχεθούν όλα τα σιτηρά (από αγρούς και αποθήκες). Οι Ουκρανοί αρχίζουν να πεινάνε αλλά ο Στάλιν δεν δείχνει διάθεση να σταματήσει τη «μεταρρύθμιση». Στη συνέχεια δίνεται εντολή να κατασχεθούν και όλα τα μη σιτηρά προϊόντα, τα ζώα ακόμα και τα αγροτικά μηχανήματα!
Χαριστική βολή στον ήδη λιμοκτονούντα Ουκρανικό λαό, η απαγόρευση μετακίνησης του αγροτικού πληθυσμού. Στην ουσία οι άνθρωποι, πλέον, ήταν αποκλεισμένοι.
Εκατομμύρια νεκροί μέσα σε λιγότερο από δυο χρόνια
«Ήταν τρομακτικά χρόνια. Οι μητέρες έκοβαν κομμάτια τα παιδιά τους, τα έριχναν σε κατσαρόλες να τα μαγειρέψουν και τα έτρωγαν. Η μητέρα μου πήγε σε ένα χωράφι, όπου υπήρχαν μερικά άλογα και έφερε πίσω το κεφάλι ενός αλόγου – άλλες πέντε γυναίκες έπεσαν πάνω του και άρχισαν να το δαγκώνουν. Ήταν φριχτό! Οι άνθρωποι πέθαιναν μέσα στον δρόμο, αν τους τρυπούσες, το αίμα τους ήταν σαν νερό»!
Η γλαφυρή αυτή περιγραφή του τι γινόταν στην Ουκρανία (κυρίως στην ύπαιθρο) την διετία 1932-1933, ανήκει στην Nina Popovych, μια επιζήσασα του λιμού. Η σκληρή αναφορά της σε περιπτώσεις κανιβαλισμού δεν πρέπει να απέχει από την πραγματικότητα καθώς είναι γνωστό πως αφενός εκείνη την περίοδο στην Ουκρανία πραγματοποιήθηκαν 2.500 εκτελέσεις ανθρώπων που συνελήφθησαν για κανιβαλισμό και αφετέρου υπάρχουν μαρτυρίες πως το καθεστώς είχε βγάλει προπαγανδιστικό υλικό (αφίσες, φυλλάδια κ.α.) το οποίο ανέφερε πως «το να τρως τα παιδιά σου, είναι μια βάρβαρη πράξη»!
Οι σκηνές φρίκης ήταν καθημερινό φαινόμενο. Άνθρωποι πέθαιναν στην άκρη του δρόμου, άφηναν την τελευταία τους πνοή εκεί που περπατούσαν προσπαθώντας να βρουν κάτι για να φάνε.
Στην πραγματικότητα κανείς δεν ξέρει με ακρίβεια πόσοι άνθρωποι πέθαναν την περίοδο του «Γολοντομόρ». Σίγουρα είναι κάμποσα εκατομμύρια. Τα νούμερα που ακούγονται διαφέρουν από περίοδο σε περίοδο και σε μεγάλο βαθμό εξαρτώνται και από το πολιτικό κλίμα.
Η επίσημη ουκρανική πλευρά, πάντως, κάνει λόγο για 7.000.000 έως 10.000.000 νεκρούς! Ένας αριθμός που προκαλεί σοκ και δέος, δεδομένου πως αν ισχύει σημαίνει πως περίπου 1.000 άνθρωποι έχαναν την ζωή τους κάθε ώρα που περνούσε!
Οι υποστηρικτές πάντως, αυτού του τρομακτικού αριθμού, συγκρίνουν την απογραφή του 1926 με την αντίστοιχη του 1939 όπου σε αυτή την περίοδο καταγράφεται μια μείωση της τάξης του 10% στον ουκρανικό πληθυσμό.
Τι υποστηρίζουν οι αρνητές του «Γολοντομόρ»
Όπως γίνεται σχεδόν σε όλες τις ανάλογες σκοτεινές σελίδες, έτσι και σε αυτή, υπάρχει και η πλευρά που αρνείται πως τα… πράγματα έγιναν έτσι ακριβώς. Στην περίπτωση του «Γολοντομόρ», αρνητές είναι η ΕΣΣΔ (τότε), σε ένα μεγάλο βαθμό η επίσημη Ρωσία σήμερα και βέβαια οι συμπαθούντες το σταλινικό καθεστώς.
Σύμφωνα με αυτούς, λοιπόν, στην Ουκρανία την περίοδο 1932-1933 πραγματικά υπήρχε μεγάλη πείνα στην Ουκρανία η οποία, ωστόσο, δεν προκλήθηκε από κάποιο οργανωμένο σχέδιο του Στάλιν για εξόντωση των πολιτών της.
Το ότι επικράτησε τέτοια μεγάλη πείνα αποδίδεται από τους αρνητές του «Γολοντομόρ» στον πόλεμο που εξαπέλυσαν οι εθνικιστές και μεγαλοακτήμονες Ουκρανοί στα σχέδια της κολεκτιβοποίησης της γεωργίας, οι οποίοι δεν δίστασαν να καταστρέφουν τα σιτηρά και τις μηχανές, να σκοτώνουν τα ζώα και να αρνούνται να σπείρουν και να θερίσουν.
Επιπλέον, ως αιτίες, αναφέρονται η μεγάλη ξηρασία αλλά και η επιδημία τύφου που έπληξαν τη χώρα εκείνη την περίοδο, ενώ σε μια… κρίση αυτοκριτικής αναφέρεται και το γεγονός πως πιθανότατα έγιναν κάποια λάθη στην προετοιμασία της αγροτικής μεταρρύθμισης αλλά και στην έλλειψη συντονισμού και πείρας στη διάρκεια της εφαρμογής της.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως, ακόμα και οι αρνητές τους «Γολοντομόρ» αναφέρουν πως τα θύματα του λιμού εκείνης της φρικτής διετίας ήταν περίπου 2.000.000 Ουκρανοί.
