Η ροή ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας διακόπηκε οριστικά, σηματοδοτώντας το τέλος μιας από τις σημαντικότερες ενεργειακές διαδρομές που ξεκίνησαν από τη σοβιετική εποχή. Η Ουκρανία αποφάσισε να τερματίσει τη διέλευση του φυσικού αερίου μετά τη λήξη της συμφωνίας που είχε υπογραφεί το 2019, στις πρώτες ώρες της Πρωτοχρονιάς του 2025. Αυτή η εξέλιξη αποτελεί ένα νέο ορόσημο στην προσπάθεια της Ευρώπης να μειώσει την εξάρτησή της από τις ρωσικές ενεργειακές πηγές.
Η Gazprom, η κρατική εταιρεία ενέργειας της Ρωσίας, ανακοίνωσε ότι σταμάτησε να στέλνει φυσικό αέριο μέσω Ουκρανίας στις 8 π.μ. ώρα Μόσχας (5 π.μ. GMT). Ο υπουργός Ενέργειας της Ουκρανίας, Γερμάν Γκαλουστσένκο, χαρακτήρισε την κίνηση αυτή ως «ιστορική», ενώ ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες ήττες της Μόσχας.
Ο Ζελένσκι ανέφερε χαρακτηριστικά: «Όταν ο Πούτιν ανέλαβε την εξουσία στη Ρωσία πριν από περισσότερα από 25 χρόνια, η ετήσια διέλευση φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας προς την Ευρώπη ξεπερνούσε τα 130 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Σήμερα, η διέλευση είναι μηδενική».
Ωστόσο, η απόφαση αυτή προκάλεσε αντιδράσεις σε ορισμένες χώρες της ΕΕ. Ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας, Ρόμπερτ Φίτσο, εξέφρασε την ανησυχία του για τις επιπτώσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση γράφοντας: «Η διακοπή του αγωγού μέσω Ουκρανίας θα έχει δραματικές συνέπειες για όλους μας στην ΕΕ αλλά όχι για τη Ρωσία».
Από την άλλη πλευρά, υπήρξαν και θετικές αντιδράσεις. Ο υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας, Ράντοσλαβ Σικόρσκι, χαρακτήρισε την εξέλιξη ως «μία νέα νίκη» για την Ευρώπη.
Η πιο άμεση επίπτωση σημειώθηκε στην αποσχισθείσα περιοχή της Υπερδνειστερίας στη Μολδαβία, όπου χιλιάδες άνθρωποι έμειναν χωρίς θέρμανση και ζεστό νερό το πρωί της Τετάρτης. Η τοπική εταιρεία ενέργειας Tirasteploenergo προειδοποίησε τους κατοίκους να ντύνονται ζεστά και να χρησιμοποιούν ηλεκτρικές θερμάστρες με προσοχή καθώς απαγορεύεται η χρήση φούρνων γκαζιού ή ηλεκτρικών συσκευών για θέρμανση λόγω κινδύνου τραγωδιών.
Για δεκαετίες, το ρωσικό φυσικό αέριο διοχετευόταν στην Ευρώπη μέσω ενός σοβιετικής κατασκευής αγωγού που ξεκινά από το Σουντζά στη Ρωσία και καταλήγει κοντά στο Ούζχοροντ στα δυτικά σύνορα της Ουκρανίας με τη Σλοβακία. Η διαδρομή αυτή ήταν συχνά αντικείμενο πολιτικών πιέσεων καθώς η Ρωσία κατηγορήθηκε ότι χρησιμοποιούσε τον έλεγχο των ενεργειακών πόρων ως μέσο εκβιασμού.
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, η εξάρτηση των ευρωπαϊκών χωρών από το ρωσικό φυσικό αέριο μειώθηκε δραματικά – από περίπου 35% στο μόλις 8%. Παράλληλα με αυτό, οι ευρωπαϊκές χώρες επένδυσαν σε εναλλακτικές λύσεις όπως υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Παρότι χώρες όπως η Σλοβακία, η Αυστρία και η Ουγγαρία εξακολουθούν να βασίζονται στο ρωσικό φυσικό αέριο για μεγάλο μέρος των αναγκών τους, η διακοπή αυτή αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς τον περιορισμό αυτής της εξάρτησης.
Οικονομικές επιπτώσεις
Η διακοπή δεν επηρεάζει μόνο τη Ρωσία αλλά και την ίδια την Ουκρανία που λάμβανε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ ετησίως σε τέλη διέλευσης. Ωστόσο, ο Ζελένσκι δήλωσε ότι τα οικονομικά οφέλη δεν μπορούν να συγκριθούν με τις ανθρώπινες απώλειες λόγω του πολέμου.
«Δεν θα επιτρέψουμε στη Ρωσία να κερδίσει δισεκατομμύρια εις βάρος του αίματος μας», ανέφερε χαρακτηριστικά τον περασμένο μήνα.
