Διοξείδιο του τιτανίου (E171) – Τί είναι και γιατί απαγορεύτηκε στα τρόφιμα

Στα τρόφιμα που τρώμε υπάρχουν πολλά συστατικά που δεν τα γνωρίζουμε αρκετά και θεωρούμε ότι είναι ασφαλή. Το διοξείδιο του τιτανίου είναι ένα από αυτά. Πρόσφατα απαγορεύτηκε στην ΕΕ η χρήση του ως πρόσθετο τροφίμων.

Τί είναι και πού συναντάμε το διοξείδιο του τιτανίου;
Το διοξείδιο του τιτανίου (e171) είναι μια λευκή χρωστική ουσία που παράγεται από ορυκτά (κυρίως ρουτίλιο και ιλμενίτη). Το συναντάμε και ως λευκό τιτανίου (titanium white), λευκή χρωστική 6 (Pigment White 6 ή PW6), ή CI 77891.

Χρησιμοποιείται ως χρωστική σε τρόφιμα (όπου αναφέρεται και ως e171), κυρίως σε καραμέλες, τσίχλες, υλικά ζαχαροπλαστικής, γαλακτοκομικά, άλευρα και αρτοσκευάσματα, σούπες, σως και ντρέσινγκς. Χρησιμοποιείται επίσης ως χρωστική και σε φαρμακευτικά προϊόντα, συμπληρώματα διατροφής, και καλλυντικά (π.χ. οδοντόκρεμες) αλλά και σε υλικά χειροτεχνίας, χρώματα (π.χ. ακουαρέλας, βερνίκια τοίχων), χαρτί, κεραμικά, πλαστικά (π.χ. σε παιδικά παιχνίδια), είδη οικιακής φροντίδας (π.χ. ταμπλέτες πλυντηρίου πιάτων, μπλοκ τουαλέτας). Χρησιμοποιείται επίσης στην κατασκευή ημιαγωγών. Χρησιμοποιείται ως φίλτρο υπεριώδους ακτινοβολίας στα αντηλιακά.

Στα τρόφιμα το συναντούμε ως e171 ενώ στα καλλυντικά ως TiO2. Στη χημική βιομηχανία έχει τον κωδικό αριθμό CAS No 13463‐67-7.
Γιατί απαγορεύτηκε η χρήση του σε τρόφιμα;
Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια Τροφίμων (EFSA) γνωμοδότησε τον Μάιο του 2021 ότι το διοξείδιο του τιτανίου δεν είναι ασφαλές για τρόφιμα για ανθρώπους, καθώς δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο γονιδιοτοξικότητας. Συνεπώς δεν μπορεί να θεωρείται πλέον ασφαλές ως πρόσθετο τροφίμων. Η ποσότητα που καταναλώνεται κάθε φορά με τα τρόφιμα μπορεί να είναι μικρή αλλά συσσωρεύεται μέσα στον χρόνο. Βάσει της γνωμοδότησης της EFSA, η Ευρωπαϊκή Ένωση απαγόρευσε τη χρήση του σε τρόφιμα τον Ιανουάριο του 2022 (Κανονισμός EU 2022/63). Σύμφωνα με τον Κανονισμό, η παραγωγή τροφίμων με e171 ως συστατικό απαγορεύεται από τις 23 Αυγούστου του 2022 και έπειτα. Απαγορεύτηκε επίσης η πώλησή του ως χρωστική για τρόφιμα στους καταναλωτές. Όμως, επιτρέπεται ακόμα η χρήση του ως χρωστική σε φαρμακευτικά προϊόντα αλλά παράλληλα γίνεται σύσταση προς τις φαρμακευτικές εταιρείες να προχωρήσουν σταδιακά στην αντικατάστασή του, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί αναγκαίο να επανεξετάσει την ασφάλεια χρήσης του σε φαρμακευτικά προϊόντα μέχρι τις αρχές του 2024.

Στις ΗΠΑ το διοξείδιο του τιτανίου ακόμα θεωρείται ασφαλές και υπάρχει σε τρόφιμα όπως καραμέλες και αμυγδαλόπαστες (που χρησιμοποιείται για διακόσμηση κέικ).
Το διοξείδιο του τιτανίου (E171) δεν είναι ασφαλές για τρόφιμα για ανθρώπους, καθώς δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο γονιδιοτοξικότητας

Σε ποια προϊόντα βρίσκαμε διοξείδιο του τιτανίου στην ΕΕ;
Τα πρόσθετα τροφίμων είναι βοηθητικά υλικά που μπαίνουν για να αποκτήσουν τα τρόφιμα ορισμένες επιθυμητές ιδιότητες. Τα τρόφιμα τα οποία έχουν ανάγκη από πρόσθετα είναι αρκετά έως υπερβολικά επεξεργασμένα προϊόντα. Το καλύτερο είναι να τα καταναλώνουμε με μεγάλη φειδώ, μόνο 1-2 φορές τον χρόνο, π.χ. ως διακόσμηση σε κάποιο κέικ γενεθλίων.

Δυστυχώς, τα παρακάτω τρόφιμα και ομοειδή τους καταναλώνονται πολύ συχνά από παιδιά.

Αποτελούν μέρος του διατροφικού τοπίου στο οποίο μεγαλώνουν τα παιδιά μας και μέσα από τη συνεχή παρουσία τους στο περιβάλλον των παιδιών αποκτούν στάτους “κανονικού” (ωφέλιμου) τροφίμου. Ακόμα και αν φύγει το διοξείδιο του τιτανίου, και ακόμα και αν αντικατασταθούν τα ζωικά από φυτικά συστατικά, τα συγκεκριμένα προϊόντα παραμένουν ανθυγιεινά και, άπαξ και τα παιδιά συνηθίσουν σε αυτά τα ”τρόφιμα” και τα εντάξουν στην καθημερινότητά τους, η κατανάλωσή τους απειλεί την υγεία τους. Η κατανάλωσή τους εκτοπίζει άλλες πιο υγιεινές συνήθειες, π.χ. την κατανάλωση ολόκληρων φρούτων και θρεπτικών σνακ.

Θεωρούμε ότι ως γονείς και κοινωνία έχουμε διπλή υποχρέωση: να αλλάξουμε την συμπεριφορά μας απέναντι στα ζώα, αλλά ταυτόχρονα να προστατεύσουμε ενεργά τα παιδιά μας από την εδραίωση ανθυγιεινών συνηθειών. Είναι ευχάριστο να υπάρχουν βίγκαν επιλογές ακόμα και για τα πιο ανθυγιεινά τρόφιμα, αλλά θα πρέπει να προσπαθούμε να προσφέρουμε στα παιδιά μας ένα διατροφικό πλάνο που να προάγει τη μακροχρόνια υγεία τους.

Ο παρακάτω κατάλογος είναι ενδεικτικός και σε καμμία περίπτωση εξαντλητικός. Σημειώνουμε ότι τα περισσότερα από τα προϊόντα που αναφέρουμε περιέχουν ζωικά συστατικά – όμως ο στόχος μας εδώ είναι να δείξουμε πόσο διαδεδομένη ήταν (στην ΕΕ) ή είναι ακόμα (εκτός ΕΕ) η χρήση του διοξειδίου του τιτανίου σε τρόφιμα.

Αν τα ίδια προϊόντα κυκλοφορούν εκτός ΕΕ είναι πιθανό να περιέχουν διοξείδιο του τιτανίου. Γι’ αυτό κοιτάμε πάντα τα συστατικά στις συσκευασίες για να μην έχουμε εκπλήξεις.