Διπλή απειλή για τις ελιές – Σε μεγάλο κίνδυνο η νέα ελαιοπαραγωγική περίοδος στην Κρήτη

Μπορεί η ελαιοπαραγωγή φέτος στην Κρήτη να είναι εξαιρετικά μειωμένη σε σχέση (και σε αντίθεση) με πέρυσι, που είχαμε υπερπαραγωγή, ωστόσο έχει αρχίσει να “πυκνώνει” τις τελευταίες μέρες ο πληθυσμός του δάκου, με τα συνεργεία να είναι έτοιμα για να πραγματοποιήσουν σήμερα τον πρώτο γενικό δολωματικό ψεκασμό σε Δαμάστα και Μάραθο του δήμου Μαλεβιζίου.

Στο μεταξύ, η ανακοίνωση της Περιφέρειας Κρήτης, ότι σε πολλές ελαιοπαραγωγικές περιοχές, λόγω της χαμηλής ελαιοπαραγωγής, δε θα γίνουν καθόλου δολωματικοί φέτος, έχει προκαλέσει σχόλια και αντιδράσεις. Βέβαια, όπως ξεκαθαρίζουν οι αρμόδιοι γεωπόνοι, στις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει οι ίδιοι οι ελαιοπαραγωγοί να προχωρήσουν σε ψεκασμούς καλύψεως, για να μπορέσουν να προστατεύσουν αποτελεσματικά την παραγωγή του ελαιοκάρπου τους.

Για όλους τους ψεκασμούς που γίνονται κατά του δάκου, η Περιφέρεια Κρήτης καλεί όσους ελαιοπαραγωγούς έχουν περιφραγμένα ελαιόφυτα να μεριμνήσουν ώστε ο εργολάβος ψεκασμού να έχει πρόσβαση στα αγροτεμάχια για τον ψεκασμό των δέντρων τους και οι βιοκαλλιεργητές να σημαδέψουν τα ελαιόφυτά τους, για να αποφευχθεί ανεπιθύμητος ψεκασμός.

«Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί σε περιοχές με χαμηλά ποσοστά καρποφορίας, με δεδομένο ότι σε αυτές η αποτελεσματικότητα των δολωματικών ψεκασμών είναι εξαιρετικά αμφίβολη, οπότε οι παραγωγοί ίσως χρειαστεί να επέμβουν με ίδια μέσα (π.χ. ψεκασμούς κάλυψης).

Επίσης, επισημαίνεται η υποχρέωση του εργολάβου, καθ’ όλη τη διάρκεια των ψεκασμών, να αναρτά από την προηγούμενη μέρα σε εμφανή δημόσιο χώρο τις τοποθεσίες στις οποίες θα πραγματοποιούνται ψεκασμοί, προκειμένου να λαμβάνουν γνώση οι ενδιαφερόμενοι ελαιοκαλλιεργητές. Οι τελευταίοι επιβάλλεται να επισκέπτονται συχνά τα ελαιόφυτά τους για τη διαπίστωση της καλής εφαρμογής και της αποτελεσματικότητας των ψεκασμών και να γνωστοποιούν στην υπηρεσία μας, έγκαιρα, οποιοδήποτε πρόβλημα υποπέσει στην αντίληψή τους».

Αναλυτικότερα, μιλώντας στο neakriti.gr, ο γεωπόνος και μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Παραρτήματος Κρήτης του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος Γιάννης Σμυρνάκης χαρακτηρίζει τη φετινή χρονιά ως δύσκολη και ιδιαίτερη, τονίζοντας τα εξής: «Ο δάκος έχει αρχίσει και εμφανίζεται για τα καλά. Και η Περιφέρεια Κρήτης ψεκάζει σε όλη την Κρήτη. Περιμένουμε την επόμενη εβδομάδα. Τα μετεωρολογικά στοιχεία δείχνουν ότι θα έχει πάρα πολλή ζέστη, οπότε αναμένουμε ότι θα κλονιστεί λίγο ο δάκος. Υπάρχει πάντως δάκος. Και καλό είναι να είμαστε όλοι προσεκτικοί. Να μην εφησυχάσουμε. Και να τον παρακολουθούμε για να καταφέρουμε να τον αντιμετωπίσουμε. Και ειδικά επειδή φέτος είναι και μια χρονιά με όχι καλή καρποφορία, είναι καλό να έχουμε τον νου μας, για να μη χάσουμε την παραγωγή μας», σύμφωνα με όσα είπε στο neakriti.gr το μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του ΓΕΩΤΕΕ.

Για τα παράπονα των παραγωγών στις περιοχές εκείνες που δε θα ψεκαστούν καθόλου, ο Γιάννης Σμυρνάκης δηλώνει κατηγορηματικά: «Ο κανονισμός της δακτοκτονίας προβλέπει ότι, αν σε κάποιες περιοχές είναι κάτω από το 25% η καρπόδεση, δεν πρέπει να γίνονται δολωματικοί ψεκασμοί γιατί δε θα έχουμε αποτελεσματικότητα. Αυτός είναι ο κανονισμός του υπουργείου και δεν μπορούμε να τον αλλάξουμε. Τώρα, εκεί, ίσως να έπρεπε να κάνουμε κι εμείς οι γεωπόνοι μία έρευνα, να δούμε αν όντως είναι κάτω από το 25% η καρπόδεση στις περιοχές αυτές. Θα πρέπει να το προσέξουμε αυτό. Αν είναι πάνω από 25% ή αν είναι κοντά στο 25%, εγώ θεωρώ ότι θα έπρεπε να γίνουν οι δολωματικοί ψεκασμοί, αλλά επειδή είναι νόμος του κράτους, θωρώ ότι γίνεται σωστά η δουλειά αυτή»…

Πάντως, όπως λέει, «φέτος στην Κρήτη υπάρχει μειωμένη παραγωγή. Υπάρχει ανομοιογενής καρπόδεση. Υπάρχουν προβλήματα. Αλλά θεωρώ ότι, αν όλοι είμαστε προσεκτικοί – και οι παραγωγοί και οι γεωπόνοι και η Περιφέρεια – θα είναι μια χρονιά η οποία θα είναι καλή γι’ αυτούς που θα βγάλουν λάδι, γιατί οι τιμές είναι ψηλά».

Όσο για τον αντίλογο, που λέει «σε μας μπορεί να μην ψεκάσουν, αλλά για τη δακοκτονία εισφορά θα μας κρατήσουν», ο γεωπόνος Γιάννης Σμυρνάκης είναι ξεκάθαρος: «Ο κανονισμός δακοκτονίας έχει δημιουργηθεί πριν από 40 χρόνια. Μες στα 40 χρόνια αυτά έχουν αλλάξει πάρα πολλά. Και στον τρόπο καλλιέργειας, αλλά και η κλιματική αλλαγή μάς επηρεάζει. Άρα πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε και τον κανονισμό της δακοκτονίας και τον κανονισμό του ΕΛΓΑ»…

Εξαιρούμενες περιοχές στα Χανιά

Την ίδια ώρα, η Αντιπεριφέρεια Χανίων αναφέρει ότι στα Χανιά οι περιοχές στις οποίες δε θα εφαρμοστεί το πρόγραμμα δακοκτονίας λόγω απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου του οικείου Δήμου είναι: Δήμος Κισσάμου α) Δημοτική Ενότητα Ιναχωρίου: Οικισμός Μελισσιάς της Τ.Κ. Κάμπου, Τ.Κ. Στροβλών, β) Δημοτική Ενότητα Μηθύμνης: Τ.Κ. Σασσάλου, Δήμος Πλατανιά α) Δημοτική Ενότητα Βουκολιών: Οικισμοί Κεφάλας (Άνω και Κάτω Κεφάλας) και Φωτακάδω της Τ.Κ. Βουκολιών, οικισμός Μεσαυλίων της Τ.Κ. Κακοπέτρου, β) Δημοτική Ενότητα Μουσούρων: Τ.Κ. Κουφού, Τ.Κ. Ορθουνίου, Τ.Κ. Ψαθογιάννου, γ) Δημοτική Ενότητα Πλατανιά: Τ.Κ. Μανωλιόπουλου και οικισμός Λίμνη της Τ.Κ. Ζουνακίου. Δήμος Χανίων: Τ.Κ. Αγιάς.

Εξαιρούμενες λόγω μη αναδόχου

Πέρα των ως άνω, δακοκτονία δε θα πραγματοποιηθεί και στις Δ.Κ. Χανίων και Σούδας και Τ.Κ. Απτέρων, Τσικαλαριών, Αρωνίου και Κουνουπιδιανών του δήμου Χανίων, καθώς δε βρέθηκε ανάδοχος για την πραγματοποίηση των δολωματικών ψεκασμών και στις δύο διαγωνιστικές διαδικασίες της Περιφέρειας Κρήτης.

Εξαιρούμενες λόγω ακαρπίας

Σε διαδικασία εξαίρεσης από το πρόγραμμα είναι και οι Τ.Κ. Σούγιας, οι οικισμοί Παλαιόχωρας, Βληθιά και Ανύδρων της Τοπικής Κοινότητας Παλαιόχωρας του δήμου Καντάνου-Σελίνου και Κάμπου και Αμυγδαλοκεφαλίου του δήμου Κισσάμου λόγω ακαρπίας, χωρίς όμως να έχει βγει ακόμη η σχετική απόφαση.

Στις περιοχές αυτές οι παραγωγοί θα πρέπει να προχωρήσουν στην αντιμετώπιση του δάκου με δικά τους μέσα. Οι ιδιωτικές επεμβάσεις πρέπει να γίνονται πάντα με τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον και ακολουθώντας τα αναγραφόμενα στην ετικέτα των χρησιμοποιούμενων εντομοκτόνων και τη σχετική νομοθεσία που αφορά στη χρήση γεωργικών φαρμάκων.

Η “μύγα” που απειλεί τα νεαρά ελαιόδεντρα της Κρήτης!

“Φτωχότερο” γίνεται τα τελευταία χρόνια, ολοένα και περισσότερο, το “οπλοστάσιο” κατά της κηκιδόμυγας των βλαστών της ελιάς, με συνέπεια φέτος να παρατηρείται αυξημένη παρουσία στην Κρήτη σε σχέση με το παρελθόν, γεγονός που κάνει το Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών, Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου Ηρακλείου να κρούει τον “κώδωνα” του κινδύνου, καλώντας τους ελαιοπαραγωγούς να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, “διερευνώντας” τα δέντρα τους.

Μιλώντας στο neakriti.gr, ο γεωπόνος και μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Παραρτήματος Κρήτης του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος Γιάννης Σμυρνάκης εξήγησε ότι από την κηκιδόμυγα κινδυνεύουν μόνο τα νερά ελαιόδεντρα το πολύ έως τεσσάρων χρόνων, αλλά ακόμα και στα παραγωγικά δέντρα μεγαλύτερων ηλικιών μπορεί να δούμε προσβολές, αν παρατηρήσουμε κάποια κλαδιά στις κορφές τους να έχουν ξεραθεί!

Συγκεκριμένα, από το Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών, Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου Ηρακλείου αναφέρεται πως από την κηκιδόµυγα των βλαστών τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται κατά τόπους αυξημένες προσβολές.

«Φέτος παρατηρούνται ήδη στις πιο πρώιμες περιοχές διάσπαρτες ξηράνσεις κλαδιών ηλικίας 1-2 ετών και σταδιακά παρουσιάζονται και στις υπόλοιπες ζώνες καλλιέργειας. Η μύγα γεννά την άνοιξη τα αβγά της κατά ομάδες σε σχισμές του φλοιού λεπτών συνήθως κλαδιών. Στο σημείο της προσβολής εσωτερικά κάτω από τον φλοιό αναπτύσσονται οι προνύμφες, τρέφονται και σχηματίζουν στοά, προκαλώντας σταδιακά ξήρανση στα κλαδιά την περίοδο του καλοκαιριού. Εξωτερικά πάνω στον φλοιό εμφανίζεται κοκκινωπός μεταχρωματισμός. Την ίδια περίοδο διάσπαρτες ξηράνσεις κλαδιών προκαλούν και τα ξυλοφάγα έντομα (σκολύτες). Η διάγνωση για την κηκιδόµυγα γίνεται εντοπίζοντας τον μεταχρωματισμό του φλοιού στο κλαδί και ανασηκώνοντας τον φλοιό διακρίνεται ακριβώς από κάτω στοά προνυμφών σε ομάδα, με έντονο κιτρινοπορτοκαλί χρώμα. Τα προσβεβλημένα κλαδιά ξηραίνονται».

Σύμφωνα με το τεχνικό δελτίο, «με την αναγνώριση των συμπτωμάτων συστήνεται, χωρίς καθυστέρηση, έγκαιρη αφαίρεση, απομάκρυνση και καταστροφή προσβεβλημένων ξηρών κλαδιών, προτού τα εγκαταλείψουν οι αναπτυγμένες ώριμες προνύμφες για να διαχειμάσουν στο έδαφος. Οι προσβολές των εμβολίων στα φυτώρια και των νεαρών δέντρων είναι σοβαρές αν καταστραφούν οι λίγοι ή ο μοναδικός βλαστός του δενδρυλλίου. Στα παραγωγικά δέντρα οι προσβολές είναι λιγότερο σημαντικές και αντιμετωπίζονται με κατάλληλο κλάδεμα και ενδυνάμωση. Προληπτικά να αποφεύγονται την άνοιξη καλλιεργητικοί χειρισμοί που τραυματίζουν τον φλοιό.

Χημικές εφαρμογές αυτή την εποχή δεν είναι αποτελεσματικές επειδή οι προνύμφες βρίσκονται εσωτερικά του φλοιού. Επεμβάσεις που γίνονται αργά την άνοιξη για την καταπολέμηση άλλων εντόμων περιορίζουν και τα ακμαία της κηκιδόμυγας».

«Κάποτε με τα φάρμακα αντιμετωπίζαμε και την κηκιδόμυγα»

Σύμφωνα με όσα δήλωσε στο neakriti.gr ο γεωπόνος και μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Παραρτήματος Κρήτης του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος Γιάννης Σμυρνάκης, «η κηκιδόμυγα είναι ένα έντομο που πάντοτε υπήρχε. Αλλά τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται με αυξημένες προσβολές, για τον λόγο ότι έχουν καταργηθεί πολλά ισχυρά φάρμακα που υπήρχαν στο παρελθόν και τα χρησιμοποιούσαν οι παραγωγοί για τον δάκο και για τον πυρηνοτρήτη. Και παράλληλα αυτά “έπιαναν” και την κηκιδόμυγα. Κυρίως όλα τα οργανοφωσφορικά “δούλευαν” και για την κηκιδόμυγα. Αυτά λοιπόν τα φάρμακα έφυγαν από την αγορά. Και προβλήματα που παλιότερα δεν υπήρχαν, έχουν αρχίσει να αυξάνονται»…

Σύμφωνα με τον Γιάννη Σμυρνάκη, «η κηκιδόμυγα είναι ένας πολύ σημαντικός εχθρός, γιατί γεννάει μέσα στους βλαστούς και επηρεάζει κυρίως μικρά δέντρα ελιάς. Δηλαδή, σε δέντρα που είναι από το πρώτο μέχρι και το τέταρτο έτος ζωής μπορεί να μας δημιουργήσει μεγάλο πρόβλημα, ακόμα και να ξεραθούν εντελώς».

Όπως επισημαίνει ο ίδιος, «η κηκιδόμυγα προσβάλλει κυρίως νέους βλαστούς. Οπότε σε ένα δέντρο που είναι σε ανάπτυξη, νεκρώνει εντελώς τους νέους βλαστούς. Γεννάει μέσα στον βλαστό και δεν μπορεί ο βλαστός να μεταφέρει τους χυμούς, οπότε το δέντρο θα οδηγηθεί σε μαρασμό και στη συνέχεια θα ξεραθεί», σύμφωνα με τον Γιάννη Σμυρνάκη.

Καταλήγοντας, ο γεωπόνος και στέλεχος του Παραρτήματος Κρήτης του ΓΕΩΤΕΕ χαρακτηρίζει την κηκιδόμυγα ως μια «σοβαρή απειλή της ελαιοκαλλιέργειας στην Κρήτη. Όμως, οι γεωπόνοι είναι γνώστες της κατάστασης αυτής. Απλά τώρα θα πρέπει να αναπροσαρμόσουμε και τους ψεκασμούς μας. Διότι, παλιά, με τα φάρμακα που υπήρχαν λύναμε αυτά τα προβλήματα εύκολα. Συγκεκριμένα, ποτέ η κηκιδόμυγα δεν ήταν σημαντικός εχθρός, όχι επειδή δεν υπήρχε. Απλά βάζοντας ένα εντομοκτόνο για τον δάκο και τον πυρηνοτρήτη, καταπολεμούσαμε και αυτό το έντονο. Σήμερα, όμως, επειδή πάμε σε πιο “εκλεκτά” φυτοπροστατευτικά προϊόντα, έχουμε και κάποια φαινόμενα που αναπτύσσονται. Βέβαια, η κηκιδόμυγα και σε μεγάλα δέντρα μπορεί να κάνει ζημιά. Όταν βλέπουμε ξερές κορυφές σε ελαιόδεντρα, είναι πιθανόν να οφείλονται σε κηκιδόμυγες», καταλήγει ο Γιάννης Σμυρνάκης.

Για άλλες απειλές

Τέλος, για τη μαργαρόνια αναφέρονται τα εξής: «Στο δίκτυο παγίδευσης παρουσιάζεται δραστήρια σε όλες τις περιοχές. Περιστασιακά και κατά τόπους δημιουργούνται εξάρσεις πληθυσμού και σοβαρές προσβολές λόγω παρατεταμένης αφθονίας λαίμαργων βλαστών και τρυφερών φύλλων, όπως συμβαίνει στα νεαρά δενδρύλλια και στα αυστηρά κλαδεμένα δέντρα. Συστήνεται τακτική εξέταση και προστασία της βλάστησης των εμβολίων και νεαρών δέντρων σε φυτώρια και νέους ελαιώνες και σε δέντρα με αυστηρά ανανεωτικά κλαδέματα. Σε παραγωγικούς ελαιώνες που βρίσκονται σε καρποφορία όταν διαπιστώνετε προσβολές στους καρπούς πρέπει να αντιμετωπίζονται εγκαίρως με εγκεκριμένα σκευάσματα. Οι προνύμφες όσο μεγαλώνουν γίνονται ανθεκτικές στα εντομοκτόνα. Φροντίζετε στην εφαρμογή να καλύπτονται και οι λαίμαργοι βλαστοί».

Για τον ρυγχίτη: «Σοβαρές προσβολές έχουν χαρακτήρα τοπικό και περιστασιακό. Πάνω στην επιφάνεια των νεαρών καρπών φαίνονται οι ξηρές οπές μορφής “κρατήρα”, που σχηματίζει το ακμαίο για τη διατροφή του. Η συχνότητα των οπών που αντέχει ο καρπός σε αυτό το στάδιο καθορίζει την ανοχή του στην προσβολή ή οδηγεί σε πολύ πρώιμη καρπόπτωση. Οι μήνες Ιούλιος και Αύγουστος είναι περίοδος ωοτοκίας των θηλυκών με σοβαρή καρπόπτωση των ωοτοκημένων καρπών, όταν οι προνύμφες ωριμάσουν στον πυρήνα και εγκαταλείψουν τους καρπούς. Συστήνεται τακτικός έλεγχος των δέντρων και αν χρειαστεί να γίνει έγκαιρη αντιμετώπιση για τον περιορισμό των ωοτοκιών».