Η Ελένη Σκούρα είναι η πρώτη γυναίκα που κάθισε στα έδρανα της Βουλής ως εκλεγμένη από τον ελληνικό λαό. Ο δρόμος ήταν δύσκολος και η αμφισβήτηση έντονη
Μετά το πέρας του ΄Β Παγκοσμίου Πολέμου, η Ελλάδα υποχρεούταν, βάσει των διεθνών συμβάσεων που είχε υπογράψει, να εξασφαλίσει την κατοχύρωση των πολιτικών δικαιωμάτων για τις γυναίκες. Το 1952, η Βουλή συντάσσει τον νόμο 2159, ο οποίος κατοχυρώνει για τις γυναίκες, όχι μόνο το δικαίωμα του εκλέγειν, αλλά και του εκλέγεσθαι στις δημοτικές και βουλευτικές εκλογές.
Οι Ελληνίδες όμως δεν συμμετείχαν στις εκλογές της 16ης Νοεμβρίου 1952 καθώς δεν είχαν ενημερωθεί οι εκλογικοί κατάλογοι. Ο «Ελληνικός Συναγερμός» του Αλέξανδρου Παπάγου πέτυχε σαρωτική νίκη με 49,22% εξασφαλίζοντας 247 έδρες εκ των 300. Λόγω του πλειοψηφικού συστήματος βέβαια, δεν υπήρχαν επιλαχόντες βουλευτές και χρειάστηκε να γίνουν επαναληπτικές εκλογές.
Στις 18 Ιανουαρίου 1953 οι Θεσσαλονικείς πήγαν στις κάλπες για μία έδρα που κενώθηκε λόγω θανάτου του βουλευτή Μπακονίκα. Η συγκεκριμένη ημέρα αποτέλεσε ορόσημο στην ελληνική ιστορία καθώς ανέδειξε την πρώτη Ελληνίδα βουλευτή, την υποψήφια του Ελληνικού Συναγερμού, Ελένη Σκούρα. Συγκέντρωσε 46.560 ψήφους, ξεπερνώντας τον Ιωάννη Πασαλίδη της «ΕΔΑ» (42,727 ψήφοι), και τη δεύτερη γυναίκα υποψήφια, Βιργινία Ζάννα που εκπροσωπούσε το «Κέντρο» («ΕΠΕΚ – Φιλελεύθεροι»). Οι Βιργινία Τσάκωνα, Σταυρούλα Κωστοπούλου και Μερώπη Βασιλικού συμμετείχαν στις εκλογές ως ανεξάρτητες.
Στην πρώτη της δήλωση, μετά την εκλογή της, η Ελένη Σκούρα τόνισε: «Είμαι βαθύτατα συγκινημένη από τη νίκην που επιτεύχθη ύστερα από ένα σκληρόν αγώνα. Η σκέψις μου στρέφεται με μεγάλην ευγνωμοσύνην προς τον στρατάρχην Παπάγον και τους συνεργάτες του. Θα προσπαθήσω να πράξω παν το δυνατόν δια να φανώ αντάξια της εμπιστοσύνης των ψηφοφόρων μου τους οποίους θερμώς ευχαριστώ. Γνωρίζω ότι ως πρώτη και μοναδική γυναίκα εις την Βουλήν έχω μεγάλας ευθύνας και πολλά καθήκοντα. Είναι πολλά εκείνα που πρέπει να πράξωμεν υπέρ των Ελληνίδων ιδίως εις τον τομέα της κοινωνικής μερίμνης».
Στις 2 Φεβρουαρίου 1953 η Ελένη Σκούρα ανέβηκε για πρώτη φορά στο βήμα της Βουλής. Στην ομιλία της ανέφερε:
Κύριε Πρόεδρε, κύριοι βουλευταί, κατά την ιστορικήν ταύτην δια τον αγώνα της γυναικός στιγμήν, ήτις αποτελεί και την πλέον σημαντικήν της κοινωνικής μου ζωής στιγμήν, αισθάνομαι εαυτήν λίαν συγκινημένην. Κύριοι Αντιπρόσωποι του Έθνους, η συγκίνησης μου αυτή γίνεται ακόμη μεγαλυτέρα με την σκέψιν ότι χάρις είς την απόφαση της Κυβερνήσεως να υποδείξη γυναίκα ως υποψήφιαν δια την αναπληρωματικήν εκλογήν της Θεσσαλονίκης και εις την ευμένειαν του αρχηγού του Ελληνικού Συναγερμού να χρίση εμέ ως τοιάυτην, έχω σήμερον την ύψιστην τιμήν να απευθύνωμαι προς πάντας υμάς, ως συνάδελφος σας, πρώτη και μόνη εξ όλων των Ελληνίδων.
Η τιμή αυτή η οποία προσεγένετο εις το πρόσωπόν μου, είμαι υποχρεωμένη να τονίσω από της θέσεως ταύτης ότι αντανακλά προς όλας τας γενναίας Ελληνίδας, αι οποίαι τόσον εις τους ειρηνικούς όσον και εις τους πολεμικούς αγώνας του Έθνους μας από της απελευθερώσεως του μέχρι σήμερον, αφιέρωσαν με αλυτρτισμόν όλην την δραστηριότητά των και αυτήν την ζωήν των εις έργα φιλανθρωπικά και εθνικά.
Έχω πλήρη συναίσθησιν της ιστορικής ευθύνης, η οποία βαρύνει τους ώμους μου. Ελπίζω, όμως με την βοήθειαν του Θεού και με την συνδρομήν του κ. Προέδρου της Κυβερνήσεως, του κ. Προέδρου της Βουλής και των συναδέλφων μου θα κατορθώσω να δικαιώσω τας προσδοκίας των Ελληνίδων και του στρατάρχου Παπάγου».
«Έριξα όλη την αγάπη μου στα εργαζόμενα κορίτσια»
Η Ελένη Παπαχρήστου γεννήθηκε το 1896 στον Βόλο όπου και ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές της σπουδές. Στη συνέχεια, από το 1915 εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε φωνητική μουσική και το 1950 έλαβε το πτυχίο της Νομικής, δικηγορώντας στη συνέχεια στην ίδια πόλη με τον σύζυγό της, δικηγόρο, Δημήτριο Σκούρα.
«Λόγω του ότι στερήθηκα του Θείου δώρου της μητρότητας έριξα όλη τη στοργή και την αγάπη μου στα εργαζόμενα κορίτσια» έχει πει η ίδια. Η Ελένη Σκούρα ανέπτυξε πλούσια κοινωφελή και πατριωτική δράση ιδιαίτερα κατά τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο και στη Γερμανική Κατοχή ως Πρόεδρος της Στέγης της Φαλαγγίτισσας και επίσης της Φανέλας του Στρατιώτη. Το καλοκαίρι του 1942 συνελήφθη από τους Γερμανούς και φυλακίσθηκε μαζί με τον σύζυγό της και τον αδελφό της, Απόστολο Παπαχρήστου.
Η πορεία προς τη Βουλή
Όταν ο «Ελληνικός Συναγερμός» άνοιξε παράρτημα στην Θεσσαλονίκη η Ελένη Σκούρα ανέλαβε το τμήμα γυναικών με πρώτο στόχο να μπουν όσο περισσότερος κυρίες γίνεται στους εκλογικούς καταλόγους. Μετά το θάνατο του Βασίλειου Μπακονίκα, ο τότε υπουργός συγκοινωνιών, Αλέκος Καραθόδωρος πρότεινε την τοποθέτηση της Ελένης Σκούρας ως υποψήφιας μιλώντας για ιστορική ευκαιρία για το κόμμα και την χώρα. Η πρόταση πήγε στο υπουργικό συμβούλιο. Αρκετοί ήταν εκείνοι που υποστήριξαν ότι δεν είναι ώριμες ακόμα οι συνθήκες να εκλεγεί μια γυναίκα αλλά τελικά, με πιέσεις και από τον ίδιο τον Παπάγο, η πρόταση εγκρίθηκε.
Όπως αποκάλυψε η ίδια η Ελένη Σκούρα η ίδια ζήτησε από τον τότε υπουργό εσωτερικών οι εκλογές στη Θεσσαλονίκη να γίνουν 18 Ιανουαρίου γιατί ήταν η ημερομηνία που γιόρταζε ο πατέρας της. «Μου είχε πολύ μεγάλη αδυναμία και ήθελα από εκεί ψηλά να με παρακολουθεί» αναφέρει.
Η Ελένη Σκούρα έχει αφηγηθεί και την δυσπιστία που αντιμετώπισε σε διάφορα μέρη της Ελλάδας: «Στην περιοδεία είχαμε διάφορα επεισόδια. Όταν φτάσαμε στη Λακωνία μου έλεγαν: Εσύ κυρά βουλευτίνα ήρθες εδώ να ξεμυαλίσεις τις γυναίκες μας να μην κάθονται στα σπίτια και να σηκωθούν να πάνε να ψηφίσουν και να μην μαγειρέψουν;
Όχι, τους απαντούσα, δεν ήρθα να ξεμυαλίσω. Εγώ ήρθα να κάνω ένα καθήκον ως Ελληνίδα. Οι γυναίκες θα καθίσουν να ετοιμάσουν το νοικοκυριό τους και μετά θα μεταβούν να ψηφίσουν. Αυτό είναι το καθήκον τους».
Για τις πρώτες αντιδράσεις μετά την εκλογή της έχει πει: «Ο κόσμος με αντιμετώπισε στην αρχή με έκπληξη και μπορώ να πω και με χαρά καθώς οι περισσότεροι γνώριζαν τη δράση μου από τις φιλανθρωπικές οργανώσεις και τους εράνους. Το όνομα μου τους ήταν γνωστό. Υπήρχαν όμως και αντίθετοι, εκείνοι που ήθελαν να εκλεγούν και δεν πήραν το χρίσμα. Αυτοί έβαλαν τελικά υποψηφιότητα ως ανεξάρτητοι».
Οι πρώτες εντυπώσεις από τη Βουλή
Όσο για την πρώτη μέρα στη Βουλή θα πει: «Η συγκίνηση μου ήταν μεγάλη. Τα θεωρία ήταν γεμάτα από κυρίες που με χειροκροτούσαν. Οι βουλευτές όλων των κομμάτων σηκώθηκαν όρθιοι κάτι που με συγκίνησε αφάνταστα. Ο λόγος του προέδρου της Βουλής Ιωάννη Μακρόπουλου ήταν θαυμάσιος».
Δεν ήταν όμως όλα ρόδινα για την πρώτη γυναίκα βουλευτή της Ελλάδας. «Οι βουλευτές του Συναγερμού με κοιτούσαν περίεργα στην αρχή. Ένας από αυτούς μου είπε ότι πίστευαν ότι θα ήμουν κάποια αντρογυναίκα με τσιγάρο στο χέρι και το καπέλα στραβά. Αν ήσουν έτσι θα σε στέλναμε στο διάολο, μου είπα. Είχαν επηρεαστεί από τις εφημερίδες. Κρίμα που δεν υπάρχουν κι άλλες βουλευτίνες, του απάντησα» έχει αφηγηθεί.
Η Σκούρα τιμήθηκε από τον βασιλιά Παύλο με το στρατιωτικό μετάλλιο Εξαιρέτων Πράξεων καθώς και με τον Ταξιάρχη του Βασιλικού Τάγματος Ευποιίας. Ο Δήμος Βόλου για την συνολική της προσφορά έχει στήσει προτομή της στο προαύλιο του Δημαρχείου. Πέθανε στις 4 Φεβρουαρίου 1991.
Οι άλλες Ελληνίδες που πρωτοπόρησαν
Να τονίσουμε ότι η πρώτη φορά που οι Ελληνίδες πήγαν στις κάλπες ήταν στις δημοτικές εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου 1934. Είχαν αποκτήσει τη δυνατότητα του εκλέγειν αλλά ίσχυε μόνο για όσες είχαν κλείσει το 30ο έτος της ηλικίας του και διέθεταν τουλάχιστον απολυτήριο Δημοτικού. Στους εκλογικούς καταλόγους της Αθήνας γράφτηκαν μόλις 2.655 κυρίες, από τις οποίες ψήφισαν τελικά μόνο 439. Χαρακτηριστική για το κλίμα της εποχής ήταν η άρνηση της ηθοποιού Μαρίκας Κοτοπούλη να ψηφίσει, λέγοντας μάλιστα πως ψήφο θέλουν μόνο όσες είναι άσχημες και όσες αποφεύγουν να κάνουν παιδιά.
Η Ελένη Σκούρα έγινε η πρώτη Ελληνίδα του κοινοβουλίου. Λίγα χρόνια μετά η Μαρία Δεσύλλα – Καποδίστρια, δισεγγονή του Γεωργίου Καποδίστρια, αδελφού του Ιωάννη Καποδίστρια κυβερνήτη της Ελλάδας έγινε η πρώτη εκλεγμένη γυναίκα Δήμαρχος στη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Εκλέχθηκε το 1956 δήμαρχος σε αναπληρωματικές εκλογές, μετά τον θάνατο του συζύγου της Σταματίου Δεσύλλα ο οποίος, έως τότε, καθόταν στον δημαρχικό θώκο. Κάποιες πηγές αναφέρουν ως πρώτη γυναίκα δήμαρχο την Μαρίκα Μπότση-Τσαπαλίρα. Στις 5 Σεπτεμβρίου του 1944 εξελέγη δια βοής στη15μελή εαμική Επιτροπή Λαϊκής Αυτοδιοίκησης και έξι ημέρες αργότερα υποδείχτηκε από την επιτροπή ως η πρώτη γυναίκα δήμαρχος στην Ελλάδα. Διατήρησε τη θέση 101 μέρες.
Η Λίνα Τσαλδάρη (φωτό πάνω) της ΕΡΕ ήταν η πρώτη Ελληνίδα που διετέλεσε υπουργός. Από τις 29 Φεβρουαρίου του 1956 μέχρι στις 5 Μαρτίου του 1958 χρημάτισε υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας στη δεύτερη κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Η Άννα Ψαρούδα Μπενάκη, τον Οκτώβριο του 1996, ήταν η πρώτη γυναίκα που προτάθηκε ποτέ για το αξίωμα του προέδρου της Βουλής, ενώ την περίοδο 2000-2004 διετέλεσε Δ΄ αντιπρόεδρος. Στις 19 Μαρτίου του 2004 εξελέγη Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, όντας η πρώτη Ελληνίδα που πέτυχε κάτι τέτοιο.
Πρώτη Ελληνίδα που διετέλεσε πρωθυπουργός ήταν η Βασιλική Θάνου-Χριστοφίλου. Συγκεκριμένα διετέλεσε υπηρεσιακή πρωθυπουργός σε κυβέρνηση που σχηματίστηκε το 2015. Η Κατερίνα Σακελλαροπούλου είναι η πρώτη Ελληνίδα Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
