Η αγορά του ελαιόλαδου εκτιμάται ότι για το 2022 σε 22,3 δισεκατομμύρια δολάρια όπως αναφέρεται σε εκτενές άρθρο του CNN για την τιμή του ελαιόλαδου η οποία την επόμενη δεκαετία αναμένεται να αυξηθεί εκθετικά καθώς αποτελεί εδώ και χιλιετίες βασικό συστατικό της μεσογειακής δαιτρροφής.
Όπως σημειώνει το CNN στο άρθρο του, πίσω από τα πιο δημοφιλή εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα στο κόσμο βρίσκονται και εξαιρετικά επικερδείς εγκληματικές οργανώσεις. Όπως αναφέρεται στο άρθρο, οι «επιχειρήσεις» αυτές εξαργυρώνουν την χρυσοθηρία, πουλώντας ψεύτικο υγρό χρυσό που χρησιμοποιεί ηλιέλαιο, λάδι κανόλα ή ακόμη και λαμπέλαιο για να δημιουργήσει ένα προϊόν που μπορεί να πωλείται στη λιανική έως και 30 δολάρια το λίτρο στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι αρχές της Ισπανίας και της Ιταλία στα τέλη του Νοέμβρη σε συνεργασία με την Europol της ΕΕ κατάφεραν να συλλάβουν 11 άτομα που συνδέονται με μια τέτοια εγκληματική συμμορία. Κατάφεραν επίσης να δεσμεύσουν 12 βαρέλια που περιείχαν περίπου 260.000 λίτρα νοθευμένου, ή μη παρθένου ή εξαιρετικά παρθένου ελαιόλαδου. Οι Αρχές κατάσχεσαν επίσης 5.200 λίτρα ελαιόλαδου ποιότητας που ήταν έτοιμο για εξαγωγή. Όπως δήλωσαν επρόκειτο για λάδι που ήταν «ακατάλληλο για κατανάλωση», παρά την ψευδή επισήμανση που ισχυριζόταν ότι ήταν 100% ιταλικό ή ισπανικό.
Οι αρχές βρήκαν επίσης 91.000 ευρώ (σχεδόν 100.000 δολάρια) σε μετρητά, τέσσερα πολυτελή οχήματα, παραποιημένες ετικέτες και έγγραφα που ανέφεραν ότι το λάδι ήταν ισπανικής και ιταλικής παραγωγής, ενώ οι δοκιμές δειγμάτων αποκάλυψαν ότι ήταν πιο πιθανό να παρασκευάζεται από την ανάμειξη υποπροϊόντων ελαιολάδου με άλλα είδη λαδιού.
Οι λόγοι που οδηγούν στις απάτες
Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση της Europol: «ένα μείγμα διαφόρων παραγόντων, όπως ο γενικός πληθωρισμός των τιμών, η μειωμένη παραγωγή ελαιόλαδου και η αυξανόμενη ζήτηση, δημιούργησαν το τέλειο έδαφος για τους δόλιους παραγωγούς». Ενώ σημειώνεται παράλληλα: «Δυστυχώς, η πλαστογράφηση του έξτρα παρθένου ελαιόλαδου είναι μια συνήθης πρακτική, γι’ αυτό και η καταπολέμησή της αποτελεί προτεραιότητα για την επιβολή του νόμου – ιδίως στις χώρες παραγωγής»
Η μέθοδος των απατεώνων
Σύμφωνα με την Coldiretti, την κύρια αγροτική οργάνωση της Ιταλίας, η πρόσμιξη ελαιόλαδου υψηλής ποιότητας με προϊόντα χαμηλότερης ποιότητας έχει γίνει κοινή πρακτική, καθώς η αυξανόμενη ζήτηση για εξαγωγές ελαιόλαδου από τη Μεσόγειο αντισταθμίζεται από τα χαμηλότερα ποσοστά παραγωγής που οδηγούνται από τις όλο και πιο σκληρές καιρικές συνθήκες
Πλέον οι απατεώνες χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο χλωροφύλλη ή β-καροτίνη προκειμένου να χρηματίσουν το λάδι με τις χαρακτηριστικές πράσινες και βουτυρένιες κίτρινες αποχρώσεις του.
Σύμφωνα με την Coldiretti, την τρέχουσα χρονιά, το 2023 η παραγωγή του ελαιόλαδου στην Μεσόγειο μειώθηκε κατά 41%. Η υγρή άνοιξη είχε ως αποτέλεσμα τα ελαιόδεντρα να ανθίσουν λιγότερα και σε συνδυασμό με τη ζέστη ρεκόρ του καλοκαιριού οι ελιές που αναπτύχθηκαν συρρικνώθηκαν. Κάπως έτσι οι παραγωγοί δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν στην ζήτηση της αγοράς.
Η «αγροτική μαφία»
Την ίδια στιγμή η λεγόμενη «αγροτική μαφία» έχει κινηθεί στις ελαιοπαραγωγικές περιοχές του Μεσογείου για να καλύψει τα κενά στην προσφορά, αναπτύσσοντας τις ψεύτικες επιχειρήσεις έξτρα παρθένου ελαιόλαδου.
«Η ανάμειξη ελαιόλαδου ποιότητας καταναλωτή με εναλλακτικά προϊόντα χαμηλότερης ποιότητας επέτρεψε στους εγκληματίες να προσφέρουν ανταγωνιστικές τιμές, ενώ εισέρχονταν σε νόμιμες αλυσίδες εφοδιασμού», αναφέρει η Europol ενώ παράλληλα προειδοποιεί πως «αυτή η παράνομη πρακτική μπορεί όχι μόνο να προκαλέσει κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, αλλά και να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και να έχει έτσι περαιτέρω οικονομικές επιπτώσεις».
Έξαρση των περαστικών κλοπής ελιών
Αν και τα παραποιημένα προϊόντα τους απέχουν πολύ από το να είναι αυθεντικά, οι εγκληματικές συμμορίες χρειάζονται ποιοτικές ελιές για το βασικό λάδι που χρησιμοποιείται για τη δημιουργία των μειγμάτων τους.
Αυτό έχει οδηγήσει σε έξαρση της κλοπής ολόκληρων ελαιόδεντρων ή παραγωγικών κλαδιών. Στην Ελλάδα και την Ιταλία, οι κλέφτες παίρνουν τακτικά αλυσοπρίονα σε αρχαία δέντρα για να κλέψουν κλαδιά γεμάτα ελιές.
Η συγκομιδή της ελιάς είναι μια ευαίσθητη διαδικασία, οπότε η κλοπή ολόκληρων δέντρων ή κλαδιών είναι ευκολότερη από το μάζεμα του καρπού, παρόλο που συχνά αφήνει τα δέντρα βαριά κατεστραμμένα.
Οι αρχές στην Ελλάδα, την Ισπανία και την Ιταλία ανέφεραν επίσης αυξημένα περιστατικά διαρρήξεων αποθηκών ελιάς και καταστροφής εξοπλισμού συγκομιδής σε μια προσπάθεια να καθυστερήσει η συγκομιδή ώστε οι κλέφτες να πάρουν τις ελιές αντί για αυτές.
Οι ισπανικές και ιταλικές αρχές που έκαναν τις πρωτοποριακές συλλήψεις τον Νοέμβριο δήλωσαν ότι οι έρευνες ξεκίνησαν μετά τον εντοπισμό «ανωμαλιών». Σε αυτές περιλαμβανόταν μια αναφορά για την είσοδο ενός φορτηγού με ελαιόλαδο κατώτερης ποιότητας σε μια μονάδα παραγωγής όπου παράγονταν λάδι που προοριζόταν για εξαγωγή.
Το ελαιόλαδο είναι ένα από τα τρόφιμα με τις περισσότερες παραπλανητικές ετικέτες στην Ευρώπη και ένα από τα πιο συχνά ερευνώμενα, σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2022.
Σύμφωνα με την Coldiretti, η απάτη με το ψεύτικο ελαιόλαδο καθοδηγείται από τη ζήτηση.
Οι τιμές του έξτρα παρθένου ελαιολάδου δεν είναι πιθανό να πέσουν σύντομα, παρά την κακή συγκομιδή του 2023. Μετά από μια ισπανική ξηρασία το 2022, οι τιμές του ελαιολάδου από την Ισπανία (ο μεγαλύτερος παραγωγός έξτρα παρθένου ελαιολάδου στον κόσμο) αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 80%, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η τιμή του ιταλικού ελαιολάδου αυξήθηκε κατά 66%, παρόλο που η περσινή συγκομιδή δεν ήταν κάτω του μέσου όρου.
Φέτος και οι δύο χώρες υπέστησαν σοβαρές ελλείψεις στην παραγωγή, γεγονός που σημαίνει ότι οι τιμές για την εξαγωγική περίοδο του 2024 αναμένεται να αυξηθούν ακόμη περισσότερο, καθιστώντας την αγορά ακόμη πιο ελκυστική για τους εγκληματίες.
