Καμπανάκι κινδύνου χτυπούν οι επιστήμονες σχετικά με τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής στη χώρα, καθώς σύμφωνα με τα μετεωρολογικά δεδομένα το 2024 ήταν το θερμότερο που έχει καταγραφεί ποτέ, ενώ αναμένεται να ανακηρυχθεί και το θερμότερο έτος σε παγκόσμιο επίπεδο.
Σύμφωνα με τα μετεωρολογικά δεδομένα τα οποία ανέλυσε η επιστημονική ομάδα του climatebook, η μέση θερμοκρασία στην Ελλάδα για το 2024 κυμάνθηκε πάνω από την μέση τιμή της περιόδου 1991-2020 στο 77% των ημερών. Ειδικότερα, τις 282 ημέρες του έτους καταγράφηκαν θετικές αποκλίσεις.
«Οι υψηλότερες θερμοκρασίες και οι εντονότεροι καύσωνες στην Ελλάδα κατά τα τελευταία έτη, επιβεβαιώνουν μία αυξητική τάση που είχε ήδη εντοπισθεί από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας και της οποίας η διατήρηση στο μέλλον θεωρείται πλέον βέβαια. Συνδυαστικά με τη θερμοκρασία, εξετάζεται πλέον και η κοινή εμφάνιση καύσωνα και ξηρασίας, ενός δηλαδή από τα συνδυασμένα φαινόμενα που πλήττουν τη Μεσόγειο (ένα δεύτερο παράδειγμα συνδυασμένου φαινομένου στη Μεσόγειο είναι η κοινή εμφάνιση θαλασσίων καυσώνων και καταιγίδων)», εξηγεί ο καθηγητής ΕΚΠΑ και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κλιματική Αλλαγή, Κωνσταντίνος Καρτάλης.
«Η κλιματική αλλαγή στη Μεσόγειο καθιστά φαινόμενα ακραίων καταιγίδων έως και 10 φορές πιο πιθανά να συμβούν»
Όπως επισημαίνει, οι επιπτώσεις ενός συνδυασμένου φαινομένου είναι εντονότερες, αναφέροντας ενδεικτικά το παράδειγμα του καύσωνα και της ξηρασίας που έπληξαν τη Μεσόγειο, τα τελευταία τρία έτη και συνέβαλαν σε δασικές πυρκαγιές, που ήταν εξαιρετικά καταστροφικές.
«Αντίστοιχα, και καθώς η θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας στη Μεσόγειο αυξάνεται συστηματικά κατά τα τελευταία 40 έτη (περίπου 0.4 βαθμοί Κελσίου ανά δεκαετία) παράγονται – λόγω εξάτμισης – περισσότεροι υδρατμοί που συγκρατούνται – επίσης περισσότερο – στην ατμόσφαιρα λόγω της αυξανόμενης θερμοκρασία του αέρα (αύξηση της θερμοκρασίας αέρα κατά 1 βαθμό Κελσίου οδηγεί στην αύξηση της συγκράτησης υδρατμών κατά 7%). Το αποτέλεσμα είναι να αυξάνεται – όσο και αν ακούγεται οξύμωρο καθώς στο ίδιο διάστημα ενισχύεται η ξηρασία – η πιθανότητα ισχυρών καταιγίδων και κατ’ επέκταση πλημμυρών, ιδίως δε σε περιοχές που στερούνται αντιπλημμυρικών έργων ή/και που έχουν προκληθεί παρεμβάσεις στο τοπίο. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, σε ένα σενάριο υψηλών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου – δηλαδή σημαντικής ενίσχυσης της κλιματικής αλλαγής – εκτιμάται ότι οι καταιγίδες που κινούνται αργά και χαρακτηρίζονται από υψηλές συγκεντρώσεις βροχόπτωσης θα είναι 14 φορές πιο συχνές σε όλη την Ευρώπη σταδιακά μέχρι το 2100. Mία άλλη έρευνα (World Weather Attribution) έδειξε ότι η κλιματική αλλαγή στη Μεσόγειο καθιστά φαινόμενα ακραίων καταιγίδων έως και 10 φορές πιο πιθανά να συμβούν», υποστηρίζει ο καθηγητής.
Μάλιστα, επικαλείται ανάλυση του ΕΚΠΑ, μέσω της οποίας διακρίνεται η αύξηση των ημερών με καύσωνα και ξηρασία σε όλη τη χώρα (από 47 ημέρες για το διάστημα 1971-2000 σε 150 για το διάστημα 2001-2023). Βέβαια, οι μεγαλύτερες αυξήσεις αφορούν την ανατολική Στερεά Ελλάδα (Αττική, Βοιωτία, Φθιώτιδα), την Κρήτη και τα νησιά των Κυκλάδων.
Πλημμύρες και ανάγκη για νέες προσεγγίσεις
Σε ό,τι αφορά στις πλημμύρες, σημειώνει πως περισσότερο ευάλωτες περιοχές στις κλιματικές συνθήκες που διαμορφώνονται είναι η Κεντρική Μακεδονία, ένα μεγάλο μέρος της κεντρικής Θεσσαλίας, η Αττική, μικρότερες ζώνες στην Πελοπόννησο και στην Ήπειρο και φυσικά αστικές περιοχές όπως η Αθήνα (κυρίως κατά μήκος του Κηφισού), η Θεσσαλονίκη και οι πόλεις της Θεσσαλίας, της Πελοποννήσου και της Κρήτης.
«Η συχνότερη εμφάνιση στη Μεσόγειο, και στην Ελλάδα, συνδυασμένων φαινομένων σηματοδοτεί ένα συναγερμό για την πολιτική προστασία καθώς οι κλιματικές συνθήκες που διαμορφώνονται, απαιτούν νέες προσεγγίσεις για την ανθεκτικότητα του φυσικού περιβάλλοντος και των υποδομών που δεν θα αναφέρονται μόνο σε κάθε κλιματικό κίνδυνο χωριστά αλλά και θα ανταποκρίνονται στην συνδυασμένη εμφάνισή τους», τονίζει χαρακτηριστικά ο κ. Καρτάλης προσθέτοντας ότι απαιτούν επίσης τον επανασχεδιασμό των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης τα οποία θα πρέπει να είναι προσανατολισμένα και σε συνδυασμένα φαινόμενα και στις επιπτώσεις τους.
