Ευλογιά των πιθήκων: Ο ΠΟΥ κήρυξε παγκόσμια κατάσταση έκτακτης ανάγκης

OΠαγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε, για δεύτερη φορά σε δύο χρόνια, κατάσταση έκτακτης υγειονομικής ανάγκης διεθνούς εμβέλειας για την επιδημία ευλογιάς (mpox) των πιθήκων, καθώς η νόσος συνεχίζει να εξαπλώνεται σε χώρες της Αφρικής.

Είναι το υψηλότερο επίπεδο συναγερμού για την mpox (ευλογιά των πιθήκων) σε διεθνές επίπεδο, στον απόηχο της έξαρσης των κρουσμάτων σε χώρες της Αφρικής.

Ο γενικός γραμματέας του ΠΟΥ, Τέντρος Αντάνομ Γκεμπρεγέσους, προέβη στην ανακοίνωση το βράδυ της Τετάρτης, μια ημέρα μετά την παρόμοια απόφαση που έλαβε υπηρεσία ελέγχου ασθενειών της Αφρικανικής Ένωσης.

«Σήμερα, συνεδρίασε η επιτροπή για την αντιμετώπιση έκτακτης ανάγκης και με ενημέρωσε ότι θεωρεί ότι η κατάσταση αποτελεί έκτακτη ανάγκη για τη δημόσια υγεία. Συμμερίζομαι αυτήν την άποψη», ανακοίνωσε ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους. «Είναι σαφές ότι απαιτείται μια συντονισμένη διεθνής αντίδραση για να σταματήσει η έξαρση των κρουσμάτων και να σωθούν ζωές», τόνισε.

Η επιδημία της mpox, η οποία έως το 2022 είχε τη διεθνή ονομασία monkeypox, ξεκίνησε από τo Κονγκό και έχει εξαπλωθεί σε γειτονικές χώρες. Περισσότερα από 17.000 κρούσματα και 517 θάνατοι έχουν αναφερθεί από την αρχή της χρονιάς στην Αφρική, αύξηση 160% στα κρούσματα σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο.

Πρόκειται για ιογενής ασθένεια που μεταδίδεται από τα ζώα στους ανθρώπους. Μπορεί επίσης να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο με τη στενή σωματική επαφή.

«Είναι ξεκάθαρο ότι μια συντονισμένη διεθνής απάντηση είναι ζωτικής σημασίας για αυτές τις επιδημικές εξάρσεις και για να σωθούν ζωές» τόνισε ο κ. Γκεμρεγέσους.

Ο ΠΟΥ είχε κηρύξει κατάσταση έκτακτης υγειονομικής ανάγκης διεθνούς εμβέλειας για την mpox και το 2022.

Πώς μεταδίδεται η ευλογιά των πιθήκων

Η mpox ή ευλογιά των πιθήκων, όπως ήταν η παλαιότερη ονομασία της, είναι μια ιογενής ασθένεια που μεταδίδεται από τα ζώα στους ανθρώπους. Μπορεί επίσης να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο με τη στενή σωματική επαφή.

Συνολικά έχουν καταγραφεί 38.465 κρούσματα σε 16 χώρες της Αφρικής από τον Ιανουάριο του 2022. Από αυτούς τους ασθενείς οι 1.456 πέθαναν. Φέτος, παρατηρείται αύξηση των κρουσμάτων κατά 160%, σε σύγκριση με την αμέσως προηγούμενη χρονιά, σύμφωνα με τα δεδομένα που έδωσαν στη δημοσιότητα τα αφρικανικά Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νόσων (Africa CDC) την προηγούμενη εβδομάδα.

Το πρώτο κρούσμα της ευλογιάς των πιθήκων σε ανθρώπους εντοπίστηκε το 1970 στη ΛΔ του Κονγκό (το πρώην Ζαΐρ), όπου είχε εξαπλωθεί ο υποτύπος Clade I. Έκτοτε, η ασθένεια παρέμενε περιορισμένη στις χώρες τις δυτικής και της κεντρικής Αφρικής και οι περισσότεροι άνθρωποι μολύνονταν από την επαφή τους με ζώα. Το 2022 ξέσπασε επιδημία που επεκτάθηκε σε σχεδόν 100 χώρες όπου η ασθένεια δεν ήταν ενδημική. Η ασθένεια προσέβαλε κυρίως ομοφυλόφιλους και αμφιφυλόφιλους άνδρες. Τον Ιούλιο του 2022 ο ΠΟΥ κήρυξε παγκόσμιο συναγερμό αλλά περίπου έναν χρόνο αργότερα, τον Μάιο του 2023, τον ήρε. Καταγράφηκαν περίπου 90.000 κρούσματα και 140 θάνατοι.

Στην ήπειρο εξαπλώνεται ένα νέο στέλεχος που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό τον Σεπτέμβριο του 2023 και ονομάστηκε Clade Ib. Το στέλεχος αυτό είναι πιο θανατηφόρο και μεταδίδεται ευκολότερα από τα προηγούμενα. Αν κάποιος προσβληθεί από το Clade Ib μπορεί να εμφανίσει δερματικά εξανθήματα σε όλο το σώμα, ενώ με τα προηγούμενα στελέχη τα εξανθήματα περιορίζονταν στο στόμα, το πρόσωπο ή τα γεννητικά όργανα.

Η τρέχουσα παραλλαγή του ιού είναι μια μετάλλαξη που περιορίζεται κυρίως σε χώρες της δυτικής και κεντρικής Αφρικής, με τους περισσότερους ασθενείς να μολύνονται από ζώα-φορείς.

Το 2022, μια παγκόσμια επιδημία της παραλλαγής 2 εξαπλώθηκε σε περίπου 100 χώρες, κυρίως μεταξύ ομοφυλόφιλων και αμφιφυλόφιλων ανδρών. Ο ΠΟΥ κήρυξε παγκόσμιο συναγερμό τον Ιούλιο του 2022 λόγω της έξαρσης, αλλά τον Μάιο του 2023, ο συναγερμός έληξε. Η επιδημία είχε απολογισμό περίπου 140 νεκρούς και 90.000 κρούσματα.