Η επίσκεψη του βασιλιά Καρόλου στην Αυστραλία έδωσε την αφορμή να έρθει ξανά στο προσκήνιο το ακανθώδες ζήτημα του ιστορικού ρόλου των πρώην αποικιακών αυτοκρατοριών και ειδικά αυτόν της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και το ιστορικό αποτύπωμα που άφησαν σε πρώην αποικίες και νυν μέλη της Κοινοπολιτείας σε ό,τι αφορά τον ρόλο στο δουλεμπόριο και σε ενδεχόμενες επανορθώσεις και αποζημιώσεις που οφείλει το σημερινό Ηνωμένο Βασίλειο.
Τα 56 μέλη της Κοινοπολιτείας, η οποία συγκεντρώνει κυρίως το Ηνωμένο Βασίλειο και τις πρώην αποικίες, δήλωσαν το Σάββατο (26/10) σε μια Σύνοδο Κορυφής στην Απία στη Σαμόα ότι «ήρθε η ώρα» να συζητήσουν το θέμα των επανορθώσεων έναντι του ζητήματος της δουλείας.
Πολλά κράτη της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού θέλουν η Βρετανία και άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις να πληρώσουν οικονομική αποζημίωση για τη δουλεία ή τουλάχιστον να προβούν σε πολιτική -ιστορική αναγνώριση .
Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ έχει μέχρι στιγμής απορρίψει δημοσίως αιτήματα για αποζημιώσεις και οι βοηθοί του απέκλεισαν το ενδεχόμενο συγγνώμης στη σύνοδο κορυφής.
Αν και η βρετανική κυβέρνηση δηλώνει πως το θέμα των επανορθώσεων δεν είναι στην ατζέντα της συνόδου, χώρες-μέλη από την Καραϊβική και την Αφρική φέρονται να επιχειρούν να μπει σχετική αναφορά στο τελικό ανακοινωθέν. Η εφημερίδα Guardian, επικαλούμενη πηγή από το γραφείο του Στάρμερ, ανέφερε αργά χθες ότι ο πρωθυπουργός «άνοιξε την πόρτα σε μη οικονομικές αποζημιώσεις», όπως η αναδιάρθρωση χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και η ελάφρυνση του χρέους.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι αποζημιώσεων, από οικονομικές πληρωμές και συγγνώμες μέχρι μεταφορά τεχνολογίας και εκπαιδευτικά προγράμματα. Η CARICOM έχει το δικό της σχέδιο επανορθώσεων. «Αν πούμε ότι θέλουμε μεγαλύτερη ισότητα και ισότητα στον κόσμο, ο τρόπος για να γίνει αυτό είναι να εξετάσουμε τι μορφή μπορεί να έχουν οι αποζημιώσεις, αντί να κλείσουμε τη συζήτηση», δήλωσε η Ζακλίν Μακένζι, δικηγόρος στην εταιρεία Leigh Day του Λονδίνου, της οποίας η ομάδα ερευνά τις πιθανότητες για αξιώσεις αποζημιώσεων.
Η βασιλική οικογένεια
Η βρετανική βασιλική οικογένεια, η οποία επωφελήθηκε από το δουλεμπόριο για αιώνες, κλήθηκε να απολογηθεί. Από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα, τουλάχιστον 12,5 εκατομμύρια Αφρικανοί απήχθησαν και μεταφέρθηκαν με τη βία κυρίως από Ευρωπαίους δουλέμπορους με πλοία και πωλήθηκαν ως σκλάβοι.
Όσοι επέζησαν από τα βάναυσα ταξίδια κατέληξαν να μοχθούν σε φυτείες σε απάνθρωπες συνθήκες στην Αμερική, ενώ άλλοι επωφελήθηκαν από την εργασία τους.
«Έχουμε επιδείξει απαράμιλλη ικανότητα να συγχέουμε την οδυνηρή Ιστορία που μας έφερε εδώ που είμαστε και να καθόμαστε μαζί ως ίσοι για 75 χρόνια», είπε στη σύνοδο η γενική γραμματέας της Κοινοπολιτείας Πατρίσια Σκότλαντ, Βρετανίδα διπλωμάτης και δικηγόρος που γεννήθηκε στη Δομινίκα.
Η Βρετανική Αυτοκρατορία μετέφερε περίπου 3,2 εκατομμύρια ανθρώπους, ο μεγαλύτερος αριθμός μετά την Πορτογαλία. Ο πρώην πρωθυπουργός των Εργατικών Τόνι Μπλερ είχε δηλώσει το 2007 ότι επίσης «λυπάται» για τον ρόλο της χώρας του στη δουλεία.
«Η ιστορία μας είναι βαθιά συνδεδεμένη»
Την Παρασκευή, ο πρωθυπουργός των Μπαχάμες Φίλιπ Ντέιβις είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο ότι είναι καιρός η Κοινοπολιτεία να αναζητήσει «δικαιοσύνη» για τη βάναυση περίοδο σκλαβιάς που υπέστησαν πολλές χώρες της οργάνωσης. «Η ιστορία μας είναι βαθιά συνυφασμένη, κάτι που συνεπάγεται την ευθύνη να αντιμετωπίσουμε το παρελθόν με ειλικρίνεια», είπε.
Η Κοινοπολιτεία αποτελούταν αρχικά από πρώην βρετανικές αποικίες, αλλά αργότερα επεκτάθηκε με χώρες όπως το Τόγκο και η Γκαμπόν – πρώην γαλλικές αποικίες. Η βρετανική βασιλική οικογένεια, η οποία επωφελήθηκε από το δουλεμπόριο για αιώνες, κλήθηκε να απολογηθεί.
Αλλά ο μονάρχης απέφυγε να το πράξει την Παρασκευή, ζητώντας από τους συμμετέχοντες στη σύνοδο κορυφής να «απορρίψουν τη γλώσσα του διχασμού».
«Κανείς από εμάς δεν μπορεί να αλλάξει το παρελθόν. Μπορούμε όμως να δεσμευτούμε, με όλη μας την καρδιά και να βρούμε δημιουργικούς τρόπους για να διορθώσουμε τις ανισότητες που επιμένουν», είπε ο βασιλιάς Κάρολος.
Ο Κάρολος δήλωσε ότι η Κοινοπολιτεία πρέπει να αναγνωρίσει την «οδυνηρή» Ιστορία της, καθώς έθνη της Αφρικής και της Καραϊβικής πιέζουν για αποζημιώσεις για τον ρόλο της Βρετανίας στο υπερατλαντικό δουλεμπόριο.
Ο Τζόσουα Σετίπα από το Λεσότο, ένας από τους τρεις υποψηφίους που διεκδικούν τη θέση του γενικού γραμματέα της Κοινοπολιτείας, είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο ότι οι αποζημιώσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν εναλλακτικές μορφές πληρωμής, όπως η χρηματοδότηση της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής.
ΤΡΩΕΣ