Σε συμφωνία έφτασαν Ευρωκοινοβούλιο και Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που κατέληξαν σε πολιτικές κατά της σπατάλης αγροδιατροφικών και κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, με την Κομισιόν να χαιρετίζει την πρωτοβουλία των δυο μερών.
Αναλυτικά η ανακοίνωση της Κομισιόν
«Η τροποποιημένη οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα θα προωθήσει μια κυκλική οικονομία σε ολόκληρη την ΕΕ, ιδίως με την προώθηση της καινοτομίας και τη μετάβαση σε πιο βιώσιμες βιομηχανικές και καταναλωτικές πρακτικές. Πρόκειται για σημαντικό βήμα προόδου όσον αφορά την αντιμετώπιση της σπατάλης κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και τροφίμων, ενισχύοντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ.
Εναρμονισμένοι κοινοί κανόνες
Βασικό χαρακτηριστικό της αναθεωρημένης οδηγίας είναι το κοινό σύνολο κανόνων που θα αυξήσουν τη βιωσιμότητα για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές και θα εναρμονίσουν την ενιαία αγορά για τα χρησιμοποιημένα και τα απόβλητα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.
Στόχοι μείωσης της σπατάλης τροφίμων
Η σημερινή συμφωνία αφορά τη σπατάλη τροφίμων, καταδεικνύοντας τη δέσμευση των κρατών μελών να καταπολεμήσουν τη σπατάλη τροφίμων κατά μήκος των αλυσίδων παραγωγής και εφοδιασμού, συμπεριλαμβανομένων των νοικοκυριών. Η οδηγία θα επιταχύνει τη φιλοδοξία της ΕΕ για την επίτευξη του στόχου βιώσιμης ανάπτυξης 12.3 για μείωση κατά το ήμισυ της κατά κεφαλήν σπατάλης τροφίμων σε παγκόσμιο επίπεδο και μείωση των απωλειών τροφίμων κατά μήκος των αλυσίδων παραγωγής και εφοδιασμού έως το 2030. Για την ενίσχυση του έργου αυτού, τα κράτη μέλη θα μειώσουν, έως το 2030, τα απόβλητα τροφίμων κατά 10 % στη μεταποίηση και τη μεταποίηση. Θα πρέπει επίσης να μειώσουν τη σπατάλη τροφίμων κατά 30 % (κατά κεφαλήν) από κοινού στο λιανικό εμπόριο και την κατανάλωση, συμπεριλαμβανομένων των εστιατορίων, των υπηρεσιών εστίασης και των νοικοκυριών.
Η Επιτροπή θα στηρίξει τα κράτη μέλη στην επίτευξη των στόχων μέσω της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών και της μάθησης μέσω της πλατφόρμας της ΕΕ για την απώλεια και τη σπατάλη τροφίμων. Θα χρηματοδοτήσει επίσης την έρευνα και θα παράσχει επιχορηγήσεις δράσης.
Προς τη μείωση των αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων
Με την τροποποιημένη οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα, κάθε κράτος μέλος θα θεσπίσει το δικό του καθεστώς διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού (EPR) για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και τα υποδήματα. Στο πλαίσιο αυτών των καθεστώτων, οι παραγωγοί κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων θα συμβάλουν στη διαχείριση των χρησιμοποιημένων και των αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Δεδομένου ότι είναι υπεύθυνοι για το τέλος του κύκλου ζωής των προϊόντων που πωλούν, οι παραγωγοί θα ενθαρρύνονται να σχεδιάζουν κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα μεγαλύτερης διάρκειας τα οποία είναι ευκολότερο να επαναχρησιμοποιηθούν, να επισκευαστούν και να ανακυκλωθούν. Η συμβολή αυτή θα ενισχύσει επίσης τις επενδύσεις σε χωριστές ικανότητες συλλογής, διαλογής, επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης. Αυτό θα συμβάλει στη δημιουργία μιας κυκλικής οικονομίας για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα.
Οι νέοι κανόνες αντιμετωπίζουν τις παράνομες εξαγωγές αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Με τον σαφή ορισμό του τι συνιστά «απόβλητα» έναντι «επαναχρησιμοποιήσιμων» κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, η διαλογή θα πραγματοποιείται πριν από την αποστολή μεταχειρισμένων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Το μέτρο αυτό συμπληρώνει το νέο, το οποίο εξασφαλίζει ότι τα απόβλητα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων εξάγονται μόνο όταν η διαχείρισή τους μπορεί να γίνει με περιβαλλοντικά βιώσιμο τρόπο.
Επόμενα βήματα
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα πρέπει τώρα επίσημα να εγκρίνουν την αναθεωρημένη οδηγία πριν τεθεί σε ισχύ.
Θα τεθεί σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ. Στη συνέχεια, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεταφέρουν την οδηγία στην εθνική νομοθεσία εντός 20 μηνών από την έναρξη ισχύος της.
Ιστορικό
Το 2020 η ΕΕ παρήγαγε 6,95 εκατομμύρια τόνους αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, που αντιστοιχούν σε 16 kg κατά κεφαλήν. Από αυτό, μόνο 1,95 εκατομμύρια τόνοι αποβλήτων κλωστοϋφαντουργίας συλλέχθηκαν χωριστά. Χωρίς αυξημένη διαλογή και ανακύκλωση στην Ευρώπη, πάρα πολλά απόβλητα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων θα καταλήξουν να αποτεφρώνονται, να απορρίπτονται σε χώρους υγειονομικής ταφής ή να απορρίπτονται.
Σήμερα, πάνω από 59 εκατομμύρια τόνοι αποβλήτων τροφίμων παράγονται ετησίως στην ΕΕ, με αποτέλεσμα 252 εκατομμύρια τόνους εκπομπών CO2 σε ολόκληρη την τροφική αλυσίδα. Περίπου το 10 % όλων των τροφίμων που παρέχονται στην καθημερινή μας ζωή σπαταλιέται. Από οικονομική άποψη, εκτιμάται ότι η αγορά χάνει 132 δισ. ευρώ ετησίως λόγω της σπατάλης τροφίμων. Ο αριθμός αυτός περιλαμβάνει την απώλεια πόρων για τους υπευθύνους επιχειρήσεων τροφίμων, καθώς και τις περιττές δαπάνες των νοικοκυριών. Επιπλέον, το κόστος συλλογής και επεξεργασίας των αποβλήτων τροφίμων εκτιμάται σε 9,3 δισ. ευρώ επιπλέον.
Στις 5 Ιουλίου 2023, η Επιτροπή πρότεινε στοχευμένη αναθεώρηση της οδηγίας-πλαισίου για τα απόβλητα, με έμφαση στα απόβλητα τροφίμων και κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Η οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα αποτελεί το νομικό πλαίσιο της ΕΕ για την πρόληψη και τη διαχείριση των αποβλήτων στην ΕΕ. Καθορίζει τους ορισμούς που σχετίζονται με τη διαχείριση των αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων των ορισμών των αποβλήτων, της ανακύκλωσης και της ανάκτησης, της ιεράρχησης των αποβλήτων και των βασικών εννοιών.
Η αναθεώρηση υλοποιεί τη δέσμευση που ανέλαβε η Επιτροπή στη στρατηγική της ΕΕ για βιώσιμα και κυκλικά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα να προτείνει μέτρα για την εναρμόνιση των κανόνων διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και να αναπτύξει οικονομικά κίνητρα για να καταστούν τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα πιο βιώσιμα και κυκλικά».
