Η επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη 1998-2022. Η Εικόνα ανακτήθηκε από το άρθρο του Gerardo Femina «Ο ρόλος του ΝΑΤΟ, της Ευρώπης και των Αόρατων στη σύγκρουση στην Ουκρανία»
Οι εντάσεις στην Ουκρανία μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και ορισμένων συμμάχων τους, από την μία πλευρά, και της Ρωσικής Ομοσπονδίας, από την άλλη, αναπτύσσονται μέσα σε ένα πολύ σύνθετο πλαίσιο, όπου διάφοροι παράγοντες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Υπάρχουν τα ζητήματα της ενεργειακής κρίσης και της σημασίας του ρωσικού αερίου για την Ευρώπη, της διαίρεσης της Ευρώπης σε Ανατολή και Δύση, της κρίσης στον αγγλοσαξωνικό κόσμο – στην Αγγλία μετά το Brexit και ειδικά στις ΗΠΑ, όπου υπάρχει ένας αέρας σχεδόν εμφυλίου πολέμου. Αλλά ας δούμε ποιο είναι ίσως το κεντρικό σημείο: Η Ρωσία έχει δηλώσει ότι δεν έχει πρόθεση να καταλάβει την Ουκρανία, αλλά επιθυμεί εγγυήσεις ότι το ΝΑΤΟ δεν θα διευρυνθεί, κάτι στο οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες απάντησαν αρνητικά.
Η επέκταση του ΝΑΤΟ
Αλλά ας δούμε εν συντομία πώς προέκυψε αυτή η κατάσταση. Στις 4 Απριλίου 1949 ιδρύθηκε το ΝΑΤΟ με σκοπό την υπεράσπιση του Δυτικού κόσμου από την απειλή της Σοβιετικής Ένωσης και των κρατών-δορυφόρων της. Ως απάντηση, ιδρύθηκε το Σύμφωνο της Βαρσοβίας το 1955. Στην πραγματικότητα, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, δεν αναλήφθηκε καμία συγκεκριμένη στρατιωτική δράση από τα μέλη της Συμμαχίας. Το 1990, προκειμένου να ξεπεραστεί η σοβιετική αντίθεση στη γερμανική επανένωση, ο Γερμανός Καγκελάριος Κολ διαβεβαίωσε τον Γκορμπατσόφ ότι «το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί για να συμπεριλάβει τα σημερινά εδάφη της Ανατολικής Γερμανίας». Ο υπουργός Εξωτερικών Γκένσερ απέστειλε μήνυμα στον Έντβαρντ Σεβαρντνάτζε: «Για μας είναι ένα σταθερό σημείο ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί προς ανατολάς». Παρόμοιες διαβεβαιώσεις δόθηκαν προφορικά και από τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Μπέικερ. Ο τότε Αμερικανός πρέσβης στη Μόσχα, Τζακ Μάτλοκ, επιβεβαίωσε ότι η Μόσχα είχε λάβει «σαφή δέσμευση» σε αυτό το σημείο. Έτσι η Γερμανία επανενώθηκε και τον Ιούλιο του 1991 το Σύμφωνο της Βαρσοβίας διαλύθηκε στην Πράγα. Αλλά το ΝΑΤΟ όχι, παρόλο που ο ιστορικός εχθρός δεν υπήρχε πλέον. Αντιθέτως, ξεκίνησαν οι πρώτες στρατιωτικές επεμβάσεις, πρώτα στην πρώην Γιουγκοσλαβία και στη συνέχεια στο Αφγανιστάν, στη Λιβύη και το 2015 με στρατιωτικές ασκήσεις στην Ανατολική Ευρώπη στα σύνορα με τη Ρωσία.
Σημείο καμπής ήταν το 1999, όταν ορίστηκε ένα νέο «στρατηγικό σχέδιο» στη συνεδρίαση της Ουάσιγκτον, μετατρέποντας το αρχικό σύμφωνο άμυνας σε μια ευρύτερη στρατιωτική συμφωνία, συμπεριλαμβάνοντας την προληπτική δράση. Και κυρίως, κατά παράβαση των συμφωνιών του 1990, η Δημοκρατία της Τσεχίας, η Πολωνία και η Ουγγαρία εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ και αργότερα άλλες χώρες, ενσωματώνοντας σχεδόν όλα τα πρώην κράτη-δορυφόρους της Σοβιετικής Ένωσης. Σήμερα, το ΝΑΤΟ έχει 30 κράτη μέλη, σε σύγκριση με τα 16 το 1998.
Σε αυτό το σημείο, είναι σαφές ότι ο ισχυρισμός ότι η Ρωσία ακολουθεί μια επιθετική πολιτική, ότι για επεκτατικούς λόγους μεταφέρει στρατεύματα στα ουκρανικά σύνορα, είναι απλώς ένα αφήγημα που αποσκοπεί στην δικαιολόγηση ενός σχεδίου και μιας πρόθεσης που οι ΗΠΑ είχαν κατά νου από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Από την άλλη πλευρά, αν η Ρωσία επρόκειτο να συνάψει στρατιωτική συμμαχία με τις περισσότερες χώρες της Νότιας Αμερικής και στη συνέχεια ήθελε να την επεκτείνει μέχρι το Μεξικό, συμπεριλαμβάνοντας τη δημιουργία στρατιωτικών βάσεων με πυρηνικά όπλα, ποια θα ήταν η αντίδραση των Ηνωμένων Πολιτειών; Ίσως ένας πυρηνικός πόλεμος να είχε ήδη ξεσπάσει. Από αυτήν την άποψη, η Ρωσία ανταποκρίθηκε τις τελευταίες δεκαετίες λογικά σε πολλές προκλήσεις και απέφυγε τις ένοπλες συγκρούσεις με κάθε δυνατό τρόπο.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρώπη ακολουθεί πεισματικά την πολιτική των ΗΠΑ, ενάντια στα δικά της συμφέροντα. Η Ρωσία δεν είναι μόνο σημαντική για το φυσικό αέριο, είναι επίσης μια βασική αγορά για την Ευρώπη. Μια πραγματική συνεργασία μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας, στο πλαίσιο μιας ευρασιατικής περιοχής, θα αντιπροσώπευε ευημερία και μεγάλη πρόοδο, όχι μόνο οικονομική. Αλλά αυτό ακριβώς δεν μπορούν να επιτρέψουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και έτσι συνεχίζουν να προωθούν τον διχασμό στην Ευρώπη, όχι μόνο μεταξύ Ανατολής και Δύσης, αλλά και εντός των ίδιων των δυτικών χωρών. Δεν θέλουν να δεχτούν ότι ο κόσμος έχει γίνει πολυπολικός και ότι η παγκόσμια αυτοκρατορία τους είναι πλέον εντελώς σε παρακμή. Αν η Ευρώπη θέλει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην πρόοδο και την ειρήνη, πρέπει να έχει μια κοινή εξωτερική πολιτική που θα είναι ανεξάρτητη από την αναχρονιστική ιμπεριαλιστική μανία των Ηνωμένων Πολιτειών, όπως καθίσταται σαφές στη δήλωση Μια Ευρώπη για την Ειρήνη.
Σήμερα, η Ευρώπη πρέπει να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την εξεύρεση διπλωματικής λύσης στη σύγκρουση στην Ουκρανία: Η Ρωσία πρέπει να αποσύρει τα στρατεύματά της από τα σύνορα, αλλά πρέπει να διασφαλιστεί η μη διεύρυνση του ΝΑΤΟ. Μπορούν οι ευρωπαίοι πολιτικοί, χαμένοι στις εκλογές και τα κομματικά συμφέροντα, να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της ιστορίας; Κατανοούν τις καταστροφικές συνέπειες ενός πολέμου μεταξύ πυρηνικών δυνάμεων; Αντιλαμβάνονται ότι διακυβεύεται το μέλλον της ανθρωπότητας; Ίσως οι διπλωματικές προσπάθειες της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας να καταφέρουν σήμερα να αποφύγουν προσωρινά την κλιμάκωση της σύγκρουσης, αλλά αυτό δεν θα αλλάξει την καταστροφική κατεύθυνση των γεγονότων.
Είναι καιρός για τους λαούς, τους απλούς ανθρώπους, τους Αόρατους, εκείνους που δεν συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις και δεν εμφανίζονται σε εκπομπές να ακουστεί η φωνή τους κατά του πολέμου και υπέρ της ειρήνης. Ήρθε η ώρα να βγούμε στους δρόμους! Αλλά ακόμα και μια μικρή χειρονομία προς αυτήν την κατεύθυνση είναι σημαντική για να δώσουμε σε εμάς και στα παιδιά μας ένα μέλλον, ένα ανθρώπινο μέλλον όπου θα μπορούμε επιτέλους να γελάμε με τις δυστυχίες που αναγκαζόμαστε να βιώσουμε σήμερα.
Μετάφραση από τα αγγλικά: Pressenza Athens
Former president of the Community for Human Development in Italy, engaged in social, political and cultural activity. For 20 years he has lived in Prague, where he was among the promoters of the campaign “Europe for Peace” and the protest against the so-called Missile Shield, that the United States wanted to install in the Czech Republic. He writes about politics and social matters. In recent years he has dedicated himself to the construction of the Park of Study and Reflection in the Czech Republic.
Πώς ο Kίσινγκερ το 2014 είχε προφητεύσει αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ουκρανία
Το 2014 με αφορμή την κρίση της Κριμαίας η μεγάλη «αλεπού» της αμερικανικής διπλωματίας, ο Χένρι Κίσινγκερ τασσόταν κατά της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, απέτρεπε σαφώς τους Δυτικούς από ένα τέτοιο βήμα και ουσιαστικά προέβλεπε ποια θα είναι η απάντηση της Ρωσίας του Πούτιν αν το κάνουν.
Υπενθυμίζοντας ότι ο ίδιος έχει δει τέσσερεις πολέμους στη ζωή του, προειδοποιούσε ότι το πρόβλημα με τους πολέμους είναι πώς τελειώνουν και όχι πώς ξεκινούν, συνήθως δηλαδή με «μεγάλο ενθουσιασμό και δημόσια υποστήριξη». Χαρακτήριζε λανθασμένο στη σύλληψη του το ερώτημα αν η Ουκρανία θα πρέπει να ενταχθεί στην Ανατολή ή στη Δύση επιμένοντας ότι «αν η Ουκρανία θέλει να επιβιώσει και να ευδοκιμήσει, δεν πρέπει να είναι το φυλάκιο της μιας πλευράς ενάντια στην άλλη – θα πρέπει να λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ τους».
Αναφερόμενος στη Ρωσία έγραφε:
«Η Ρωσία πρέπει να αποδεχθεί ότι η προσπάθεια να εξαναγκάσει την Ουκρανία σε καθεστώς δορυφόρου, και έτσι να μετακινήσει ξανά τα σύνορα της Ρωσίας, θα καταδίκαζε τη Μόσχα να επαναλάβει την ιστορία της των αυτοεκπληρούμενων κύκλων αμοιβαίων πιέσεων με την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Δύση πρέπει να καταλάβει ότι, για τη Ρωσία, η Ουκρανία δεν μπορεί ποτέ να είναι απλώς μια ξένη χώρα. Η ρωσική ιστορία ξεκίνησε σε αυτό που ονομαζόταν Κιέβο-Ρωσία. Η ρωσική θρησκεία διαδόθηκε από εκεί. Η Ουκρανία ήταν μέρος της Ρωσίας για αιώνες και οι ιστορίες τους ήταν αλληλένδετες πριν από τότε. Μερικές από τις πιο σημαντικές μάχες για τη ρωσική ελευθερία, ξεκινώντας με τη Μάχη της Πολτάβα το 1709, έγιναν σε ουκρανικό έδαφος. Ο στόλος της Μαύρης Θάλασσας – το μέσο προβολής ισχύος της Ρωσίας στη Μεσόγειο – βασίζεται με μακροχρόνια μίσθωση στη Σεβαστούπολη, στην Κριμαία. Ακόμη και διάσημοι αντιφρονούντες όπως ο Αλεξάντερ Σολζενίτσιν και ο Γιόζεφ Μπρότσκυ επέμειναν ότι η Ουκρανία ήταν αναπόσπαστο μέρος της ρωσικής ιστορίας και, μάλιστα, της Ρωσίας».
Συνέχιζε σημειώνοντας ότι «Η εξωτερική πολιτική είναι η τέχνη του καθορισμού προτεραιοτήτων. Οι Ουκρανοί είναι το καθοριστικό στοιχείο. Ζουν σε μια χώρα με πολύπλοκη ιστορία και πολυγλωσσική σύνθεση. Το δυτικό τμήμα ενσωματώθηκε στη Σοβιετική Ένωση το 1939, όταν ο Στάλιν και ο Χίτλερ μοίρασαν τα λάφυρα. Η Κριμαία, το 60% του πληθυσμού της οποίας είναι Ρώσοι, έγινε μέρος της Ουκρανίας μόλις το 1954, όταν ο Νικίτα Χρουστσόφ, Ουκρανός στην καταγωγή, την απένειμε ως μέρος του εορτασμού των 300 χρόνων από τη ρωσική συμφωνία με τους Κοζάκους. Η Δύση είναι σε μεγάλο βαθμό καθολική. Η ανατολή σε μεγάλο βαθμό Ρώσοι Ορθόδοξοι. Η Δύση μιλάει Ουκρανικά. η ανατολή μιλάει κυρίως ρωσικά. Οποιαδήποτε προσπάθεια από τη μία πτέρυγα της Ουκρανίας να κυριαρχήσει στην άλλη — όπως ήταν το πρότυπο — θα οδηγούσε τελικά σε εμφύλιο πόλεμο ή σε διάλυση».
Προφητική στην κυριολεξία ήταν η παρατήρησή του ότι:
«Το να αντιμετωπίζεται η Ουκρανία ως μέρος μιας αντιπαράθεσης Ανατολής-Δύσης θα εξάλειφε για δεκαετίες κάθε προοπτική να φέρει τη Ρωσία και τη Δύση —ιδιαίτερα τη Ρωσία και την Ευρώπη— σε ένα συνεργατικό διεθνές σύστημα».
Η συμβουλή του προς την τότε αμερικανική ηγεσία, με δεδομένο τον εσωτερικό διχασμό της χώρας ήταν ξεκάθαρη: «Μια σοφή πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Ουκρανίας θα αναζητούσε έναν τρόπο για τα δύο μέρη της χώρας να συνεργαστούν μεταξύ τους. Πρέπει να επιδιώξουμε τη συμφιλίωση, όχι την κυριαρχία μιας παράταξης».
Κυριολεκτικά προφητική ήταν η εκτίμησή του για τη στάση της Ρωσίας και την αντιμετώπιση του Πούτιν από τη Δύση: «Η Ρωσία δεν θα ήταν σε θέση να επιβάλει μια στρατιωτική λύση χωρίς να απομονωθεί σε μια εποχή που πολλά από τα σύνορά της είναι ήδη επισφαλή. Για τη Δύση, η δαιμονοποίηση του Βλαντιμίρ Πούτιν δεν είναι πολιτική. Είναι άλλοθι για την απουσία τέτοιας. Ο Πούτιν θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι, όποια κι αν είναι τα παράπονά του, μια πολιτική στρατιωτικών επιβολών θα προκαλούσε έναν άλλο Ψυχρό Πόλεμο. Από την πλευρά τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να αποφύγουν να αντιμετωπίζουν τη Ρωσία ως παρεκκλίνουσα που θέλουν να τη διδάξουν κανόνες συμπεριφοράς που έχουν θεσπιστεί από την Ουάσιγκτον».
Και τελικά ο Κίσινγκερ παρουσίαζε την «ιδέα του» για ένα αποτέλεσμα συμβατό με τις αξίες και τα συμφέροντα ασφάλειας όλων των πλευρών:
Η Ουκρανία πρέπει να έχει το δικαίωμα να επιλέγει ελεύθερα τις οικονομικές και πολιτικές ενώσεις της, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης.
Η Ουκρανία δεν πρέπει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, μια θέση που πήρα πριν από επτά χρόνια, όταν εμφανίστηκε για τελευταία φορά.
Η Ουκρανία θα πρέπει να είναι ελεύθερη να δημιουργήσει οποιαδήποτε κυβέρνηση συμβατή με την εκφρασμένη βούληση του λαού της. Οι σοφοί Ουκρανοί ηγέτες θα επέλεγαν τότε μια πολιτική συμφιλίωσης μεταξύ των διαφόρων περιοχών της χώρας τους. Σε διεθνές επίπεδο, θα πρέπει να ακολουθούν μια στάση παρόμοια με αυτή της Φινλανδίας. Αυτό το έθνος δεν αφήνει καμία αμφιβολία για τη σκληρή ανεξαρτησία του και συνεργάζεται με τη Δύση στους περισσότερους τομείς, αλλά αποφεύγει προσεκτικά τη θεσμική εχθρότητα προς τη Ρωσία.
Είναι ασυμβίβαστο με τους κανόνες της υπάρχουσας παγκόσμιας τάξης η Ρωσία να προσαρτήσει την Κριμαία. Ωστόσο, θα πρέπει να είναι δυνατό να τεθεί η σχέση της Κριμαίας με την Ουκρανία σε λιγότερο προβληματική βάση. Για τον σκοπό αυτό, η Ρωσία θα αναγνωρίσει την κυριαρχία της Ουκρανίας στην Κριμαία. Η Ουκρανία θα πρέπει να ενισχύσει την αυτονομία της Κριμαίας στις εκλογές που θα πραγματοποιηθούν παρουσία διεθνών παρατηρητών. Η διαδικασία θα περιλαμβάνει την άρση τυχόν ασαφειών, σχετικά με το καθεστώς του στόλου της Μαύρης Θάλασσας στη Σεβαστούπολη».
«Αυτά είναι αρχές, όχι συνταγές» παραδεχόταν ο Κίσινγκερ. Ηξερε ότι όλα αυτά δεν θα μπορούσαν να γίνουν εύκολα αποδεκτά αλλά εξηγούσε ότι δεν μπορεί να υπάρξει «η απόλυτη ικανοποίηση αλλά η ισορροπημένη δυσαρέσκεια. Εάν δεν επιτευχθεί κάποια λύση που βασίζεται σε αυτά ή σε συγκρίσιμα στοιχεία, η στροφή προς την αντιπαράθεση θα επιταχυνθεί. Η ώρα για αυτό θα έρθει αρκετά σύντομα».
Η προφητεία του πρώην ΥΠΕΞ των ΗΠΑ επιβεβαιώθηκε οκτώ χρόνια αργότερα με τον πιο μακάβριο τρόπο.
Πηγή: egerssi.gr
