Πολύ πριν οι U2 αποφασίσουν να σταματήσουν να ψάχνουν για όνομα και να υιοθετήσουν εκείνο του υπερσύγχρονου (τη δεκαετία του ’50) κατασκοπευτικού αεροπλάνου των ΗΠΑ, ο κόσμος έφτασε μια ανάσα από την καταστροφή εξαιτίας της δράσης του.
Για καλή τύχη του πλανήτη, όμως, το περιστατικό που θα έφερνε αλυσιδωτές αντιδράσεις που ίσως οδηγούσαν στον όλεθρο, αντιμετωπίστηκε από τη Σοβιετική Ένωση ως μια ευκαιρία να γελοιοποιήσουν τους Αμερικανούς και να ενισχύσουν το δικό τους «καλό» προφίλ.
Η κατασκοπεία χωρίς δορυφόρους
Στις μέρες μας η κατασκοπεία από αέρος γίνεται από δορυφόρους. Το αχανές διάστημα είναι γεμάτο από τέτοιους που στέλνουν αμέτρητες πληροφορίες για τις ζωές μας. Κάποτε, όμως, όλα αυτά ήταν επτασφράγιστα μυστικά, τα οποία οι μεγάλες δυνάμεις έψαχναν τρόπους να αποκαλύψουν. Οι Αμερικανοί πίστεψαν πως το κατάφεραν όταν παρουσίασαν το U2. Ένα αεροσκάφος που αποτέλεσε ένα θαύμα της μηχανικής και της αεροναυπηγικής, δίνοντας στους κατασκευαστές του ένα μεγάλο πλεονέκτημα την περίοδο που ο «Ψυχρός Πόλεμος» βρισκόταν στο απόγειό του.
Το… απόγειο του U2 ξεπερνούσε τα 70.000 πόδια, ύψος που πρακτικά καθιστούσε πολύ δύσκολο τόσο τον εντοπισμό του όσο και την αναχαίτισή του. Και χρησιμοποιώντας το συγκεκριμένο αεροπλάνο από τον Ιούλιο του 1956 και μετά, οι ΗΠΑ κατόρθωσαν να φωτογραφίσουν στρατιωτικούς στόχους για… μελλοντική χρήση. Επί προεδρίας Αϊζενχάουερ δόθηκε και η εντολή για την επανδρωμένη πτήση της Πρωτομαγιάς του 1960…
Ο πιλότος της CIA
Ο άνθρωπος που επιλέχθηκε για την αποστολή λεγόταν Φράνσις Γκάρι Πάουερς και στα 30 του θεωρούνταν ήδη ένας από τους καλύτερους. Ακολουθώντας το σχέδιο, απογειώθηκε από το Πακιστάν και θα έπρεπε να διανύσει μια διαδρομή 4.500 χιλιομέτρων στον εναέριο χώρο της ΕΣΣΔ, πριν εξέλθει στη Νορβηγία. Για κακή του τύχη οι Σοβιετικοί τον εντόπισαν. Όταν τα καταδιωκτικά απέτυχαν να αναχαιτίσουν το U2, έπιασαν δουλειά οι πύραυλοι.
Οι παραβιάσεις τέτοιου τύπου θεωρούνται γενικότερα αιτία πολέμου (αφήνοντας στην άκρη το… πανηγύρι που συμβαίνει καθημερινά μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας πάνω από το Αιγαίο). Οι Σοβιετικοί, λοιπόν, θεώρησαν πως είχαν το δικαίωμα να απαντήσουν σε μια πολεμική πράξη ανάλογα. Καταρρίπτοντάς το. Όπως κι έγινε. Από το χτύπημα έχασε τη ζωή του ένας Ρώσος πιλότος μαχητικού που πέταγε κοντά στο κατασκοπευτικό αεροσκάφος. Αντίθετα, ο Πάουερς πρόλαβε να εκτιναχθεί με το αλεξίπτωτο και να πέσει στη γη όπου συνελήφθη αμέσως. Προς έκπληξη των Σοβιετικών, το αεροσκάφος δεν είχε διαλυθεί ολοσχερώς. Και τότε κατάλαβαν την τεράστια ευκαιρία που παρουσιάστηκε… ουρανοκατέβατη μπροστά τους.,
Η σύνοδος κορυφής στο Παρίσι
Με τους ηγέτες των μεγάλων δυνάμεων να ετοιμάζονται για τη σύνοδο στο Παρίσι, οι Αμερικανοί έκαναν λόγο για πτώση ενός μετεωρολογικού αεροσκάφους, πιστεύοντας πως ο πιλότος είναι νεκρός και το αεροπλάνο κατεστραμμένο. Όμως στις 7 Μαΐου, μία εβδομάδα μετά το περιστατικό, ο Νικίτα Χρουστσόφ, αποκαλύπτει την αλήθεια. Ο Πάουερς όχι μόνο ζει, αλλά ανακρίνεται από την KGB. Το αεροπλάνο όχι μόνο δεν σηκώθηκε για μετεωρολογικές μελέτες, αλλά ήταν κατασκοπευτικό. Οι Σοβιετικοί είχαν το πάνω χέρι και ο ηγέτης της ΕΣΣΔ ζήτησε από τον Αμερικανό πρόεδρο απλά μια απολογία, γνωρίζοντας την τεράστια συμβολική σημασία μιας τέτοιας τροπής. Το ίδιο, όμως, ήξερε και ο Αϊζενχάουερ, ο οποίος αρνήθηκε να ζητήσει συγγνώμη. Αντίθετα, πέρασε στην αντεπίθεση τονίζοντας ότι τέτοιες πτήσεις θα συνεχίζονταν για την προστασία της χώρας του.
Η δίκη
Η στάση του πρώην στρατιωτικού έφερε σε δύσκολη θέση τον Χρουστσόφ. Η σοβιετική αντιπροσωπεία αποχώρησε από το Παρίσι (με τον γ.γ του Κόμματος να δίνει μια θυελλώδη συνέντευξη Τύπου ενώπιον εκατοντάδων δημοσιογράφων) και το μυαλό όλων στις ΗΠΑ πήγε στον αιχμάλωτο πιλότο. Οι συμπατριώτες του φοβήθηκαν για το χειρότερο. Όμως πίσω στη Μόσχα πρυτάνευσε η λογική. Έτσι κι αλλιώς είχε κερδίσει στη μάχη των εντυπώσεων καταρρίπτοντας το αεροπλάνο και δείχνοντας πως η αεράμυνά της ήταν δυνατή. Επιπλέον είχε στα χέρια της σημαντικά κομμάτια του αεροσκάφους, συμπεριλαμβανομένης και της κατασκοπευτικής κάμερας. Είχαν αποκαλύψει την επιθετικότητα των Αμερικανών. Δεν είχαν επομένως κανένα λόγο να γίνουν εκδικητικοί ή να χρησιμοποιήσουν άλλα μέσα για να αποσπάσουν περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα.
Ο πράκτορας της CIA δεν θα έσπαγε εύκολα και με όλα τα βλέμματα του πλανήτη στραμμένα πάνω του, σημάδια της ανάκρισης δεν θα φαίνονταν ωραία στον υπόλοιπο κόσμο. Η δίκη που ακολούθησε ήταν άδικη, αλλά όχι με την έννοια που θα περίμενε κανείς. Αντί για κάποια ποινή που θα τον έστελνε για πάντα σε κάποιο Γκουλάγκ, ο Πάουερς καταδικάστηκε σε 3 χρόνια φυλάκιση και 7 καταναγκαστικά έργα. Χάδι, συγκρινόμενο με τη βαρύτητα του αδικήματός του. Τελικά στις 10 Φεβρουαρίου 1962 ανταλλάχτηκε με έναν σοβιετικό κατάσκοπο που είχε συλληφθεί στις ΗΠΑ.
Ειρωνεία της τύχης
Ο άνθρωπος που επέζησε όταν το U2 καταρρίφθηκε από Σοβιετικούς. Ο πράκτορας που απέφυγε από συγκυρίες τα ισόβια. Ο κατάσκοπος που τελικά δεν οδήγησε τον πλανήτη στον όλεθρο, έχασε τη ζωή του μέσα σε ένα… ταπεινό ελικόπτερο. Μετά την αποφυλάκισή του δούλεψε στην εταιρεία Lockheed κάνοντας δοκιμαστικές πτήσεις σε διάφορα αεριωθούμενα (αν και η CIA πλήρωνε τον μισθό του). Μετά την αποστράτευσή του το 1970 έπιασε δουλειά για λογαριασμό τηλεοπτικού σταθμού και 7 χρόνια αργότερα βρήκε το θάνατο όταν κάλυπτε για λογαριασμό του καναλιού φωτιές στη Σάντα Μπάρμπαρα…
Αρχικά η υποδοχή του στην πατρίδα δεν ήταν και η καλύτερη. Αρκετοί τον κατηγόρησαν για το γεγονός πως δεν πάτησε το κουμπί αυτοκαταστροφής του αεροπλάνου ώστε να μην μείνει τίποτα για τους Σοβιετικούς. Άλλοι προχώρησαν περισσότερο θεωρώντας πως όφειλε να χρησιμοποιήσει και το χάπι αυτοκτονίας που έφερε πάνω του. Ένα μέρος της ιστορίας του Πάουερς, από τη στιγμή της κατάρριψης μέχρι και την ανταλλαγή, δραματοποιείται μέσα από την ταινία «Η Γέφυρα των Κατασκόπων», ενώ ο ίδιος είχε γράψει νωρίτερα κι ένα βιβλίο για το περιστατικό που δοκίμασε όσο λίγα τις σχέσεις ΗΠΑ-ΕΣΣΔ.
Πηγή: menshouse.gr
