Η παλαιότερη γνωστή μάχη της Ευρώπης έγινε το 1250 π.X.

Στην κοιλάδα Tollense στο γερμανικό κρατίδιο Μεκλεμβούργο-Δυτική Πομερανία, αποκαλύφθηκαν στοιχεία μιας μεγάλης και βίαιης σύγκρουσης που έγινε περίπου το 1250 π.Χ. Η ανασκαφή αποκάλυψε περισσότερα από 150 ανθρώπινα λείψανα, υποδηλώνοντας τη συμμετοχή τουλάχιστον 2.000 πολεμιστών. Αυτή θεωρείται η παλαιότερη γνωστή μάχη της Ευρώπης και η μεγαλύτερη από εκείνη τη χρονική περίοδο.

Το βασικό ερώτημα που παραμένει αναπάντητο είναι η ταυτότητα των αντιμαχόμενων παρατάξεων. Ενώ προηγούμενες μελέτες υποδεικνύουν ότι συμμετείχαν μόνο ντόπιοι, νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Antiquity δείχνει ότι ορισμένοι από τους μαχητές ήταν ξένοι πολεμιστές, πιθανώς μέρος ενός στρατού εισβολής.

Η ανάλυση των αιχμών βελών της Εποχής του Χαλκού που ανακαλύφθηκαν στην κοιλάδα Tollense αποκάλυψε ότι ορισμένες από αυτές δεν κατασκευάστηκαν στην περιοχή. Νέα έρευνα δείχνει ότι η σύγκρουση στην κοιλάδα Tollense πριν από 3.250 χρόνια δεν ήταν μια απλή οικογενειακή βεντέτα, αλλά μάλλον ένας διαπεριφερειακός πόλεμος, με τους ντόπιους να πολεμούν ενάντια σε εισβολείς από το νότο.

Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, η ανάλυση των αιχμών των βελών δείχνει ότι οι ντόπιοι μπορεί να αντιμετώπιζαν οργανωμένο στρατό. Αυτή η έρευνα βασίζεται σε προηγούμενες γενετικές αναλύσεις των δοντιών ορισμένων από τους μαχητές, οι οποίες υποδηλώνουν επίσης ότι ορισμένοι από αυτούς δεν ήταν ντόπιοι αλλά μάλλον προέρχονταν από τις νότιες περιοχές. Όταν αναφέρονται στον «νότο», οι αρχαιολόγοι εννοούν τη Μοραβία ή τη Βαυαρία, παρά την Ελλάδα ή την Ιταλία. Αυτό ρίχνει φως στην πολυπλοκότητα και την κλίμακα της σύγκρουσης εκείνη την περίοδο.

Η πρόσφατη μελέτη συνέκρινε αιχμές βελών από μπρούτζο και πυριτόλιθο που ανακαλύφθηκαν στην κοιλάδα με χιλιάδες παρόμοια παραδείγματα από όλη την Ευρώπη. Σύμφωνα με τον Leif Inselmann, τον κύριο συγγραφέα της μελέτης, οι αιχμές βελών χρησιμεύουν ως αδιαμφισβήτητη απόδειξη. Ο Inselmann της παρομοίασε με ένα όπλο δολοφονίας σε μια ποινική έρευνα, υποδεικνύοντας ότι προσφέρουν πληροφορίες για τους μαχητές στη Μάχη της κοιλάδας Tollense και την προέλευσή τους.

Η πλειοψηφία των αιχμών βελών που βρέθηκαν στην τοποθεσία είναι τύποι που βρίσκονται σποραδικά στην περιοχή Μεκλεμβούργο-Δυτική Πομερανία, υποδηλώνοντας ότι πολλοί ντόπιοι μπορεί να συμμετείχαν στη μάχη. Επιπρόσθετα, εντοπίστηκαν ορισμένοι τύποι αιχμών βέλους, όπως αυτοί με μονόπλευρες ακίδες, ρομβοειδή ή ευθείες βάσεις και κρίκους αντί για υποδοχές. Αυτοί οι τύποι αιχμών βέλους είναι πιο συνηθισμένοι στη νότια Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της σύγχρονης Βαυαρίας και Μοραβίας.

Τα στοιχεία υποδεικνύουν ένα επίπεδο στρατιωτικής πολυπλοκότητας και οργάνωσης πολύ υψηλότερο από ό,τι πιστευόταν προηγουμένως για αυτήν την εποχή στην Ευρώπη του Χαλκού, υποδηλώνοντας ότι οι συγκρούσεις δεν ήταν μόνο συχνότερες από ό,τι πίστευαν προηγουμένως, αλλά περιλάμβαναν και μαχητές από διάφορες περιοχές.

Η μάχη της κοιλάδας Tollense έδειξε ότι διαπεριφερειακές συγκρούσεις υπήρχαν στην Ευρώπη πριν από περισσότερα από 3.000 χρόνια και ήταν κάτι περισσότερο από μια τοπική αψιμαχία.